Türkiye İstatistik Kurumu’nun ( Türkiye İstatistik Kurumu ) yayımladığı 2024 Bölgesel Satınalma Gücü Paritesi verileri, Türkiye’de yaşam maliyetlerinin bölgelere göre nasıl keskin biçimde ayrıştığını ortaya koydu. Açıklanan fiyat düzeyi endeksi sonuçlarına göre, Türkiye ortalamasının en üzerinde kalan bölge İstanbul olurken, en düşük fiyat düzeyine sahip bölge Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt’i kapsayan TRC3 bölgesi oldu. Veriler, Türkiye’de aynı gelirle yaşamanın şehirden şehre ne kadar farklılaştığını net biçimde gösterdi.
İstanbul Türkiye ortalamasının yüzde 12,6 üzerinde
TÜİK verilerine göre fiyat düzeyi endeksi en yüksek bölge 112,6 ile TR10 kodlu İstanbul oldu. Bu değer, İstanbul’un Türkiye ortalamasına göre yüzde 12,6 daha pahalı bir yaşam sunduğunu ortaya koyuyor. Buna karşılık TRC3 bölgesinde endeks 91,5 olarak hesaplandı. Bu da Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt’in Türkiye ortalamasına kıyasla yüzde 8,5 daha ucuz olduğu anlamına geliyor.
Bölgesel farklar yalnızca genel fiyat seviyesinde değil, temel harcama kalemlerinde de belirgin şekilde hissediliyor. Özellikle konut, ulaştırma, sağlık ve eğitim gibi zorunlu giderlerde İstanbul’un açık ara en pahalı bölge olması dikkat çekiyor. Konut ana harcama grubunda İstanbul’un endeks değeri 147,3 ile zirvede yer aldı. Bu oran, barınma maliyetlerinin Türkiye ortalamasının çok üzerinde seyrettiğini gösteriyor. Aynı kalemde en düşük endeks ise 73,8 ile Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan’ı kapsayan TRA2 bölgesinde görüldü.
Gıda, giyim ve ulaşımda bölgesel fark derinleşiyor
Temel tüketim kalemlerinde de şehirler arasındaki farklar netleşti. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda en pahalı bölge Balıkesir ve Çanakkale’yi kapsayan TR22 bölgesi oldu. Bu bölgede endeks 106,0 olarak hesaplanırken, aynı grupta en düşük fiyat düzeyi yine TRC3 bölgesinde 95,1 ile ölçüldü.
Giyim ve ayakkabı harcamalarında da tablo değişmedi. En yüksek fiyat düzeyi 108,4 ile Balıkesir–Çanakkale bölgesinde görülürken, en düşük seviye 87,1 ile TRA2 bölgesinde kaydedildi. Bu veriler, özellikle Doğu Anadolu’daki şehirlerin temel tüketim mallarında daha düşük maliyet sunduğunu gösteriyor.
Ulaştırma harcamalarında ise İstanbul bir kez daha zirvede yer aldı. Endeks değeri 103,8 olan İstanbul, toplu taşıma, yakıt ve ulaşım hizmetlerinde Türkiye ortalamasının üzerine çıktı. Aynı grupta en düşük fiyat düzeyi 95,2 ile Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt’i kapsayan TRC3 bölgesinde ölçüldü.
Lokanta, sağlık ve eğitimde uçurum dikkat çekiyor
Hizmet sektöründe de bölgesel uçurumlar dikkat çekici boyutlara ulaştı. Lokanta ve oteller grubunda en pahalı bölge İzmir oldu. TR31 kodlu İzmir’de endeks 113,8 olarak hesaplandı. Buna karşılık aynı harcama grubunda en düşük fiyat düzeyi 88,5 ile TRA2 bölgesinde görüldü. Bu tablo, turizm ve hizmet yoğunluğu yüksek kentlerde yaşam maliyetinin belirgin biçimde arttığını gösteriyor.
Sağlık harcamalarında İstanbul’un farkı daha da açıldı. Endeks değeri 136,8 ile en pahalı bölge olan İstanbul’u, Türkiye ortalamasının oldukça üzerine taşıdı. Aynı grupta en düşük değer 73,6 ile TRC3 bölgesinde ölçüldü. Eğitim harcamalarında ise fark neredeyse iki katına ulaştı. İstanbul’da eğitim endeksi 138,8 iken, TRA2 bölgesinde bu değer 58,6 olarak hesaplandı.
Ev eşyası, eğlence ve kültür ile çeşitli mal ve hizmetler gruplarında da bölgesel farklılıklar sürerken, haberleşme harcamalarında fiyatların ülke genelinde büyük ölçüde benzer seyrettiği görüldü. Telefon ve internet abonelik ücretlerinin tüm bölgelerde aynı olması nedeniyle bu kalemde ciddi bir ayrışma yaşanmadı.
TÜİK’in yayımladığı bu veriler, Türkiye’de yaşam maliyetinin coğrafyaya göre ciddi biçimde değiştiğini, özellikle büyükşehirlerde barınma, sağlık ve eğitim gibi temel alanlarda vatandaşların çok daha yüksek harcamalar yapmak zorunda kaldığını ortaya koydu.
