Türkiye ekonomisinin nabzını tutan en önemli göstergelerden biri olan Tüketici Güven Endeksi, Ekim ayında da kötümser eşiğin altında kalarak vatandaşın temkinli duruşunu koruduğunu gözler önüne serdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) iş birliğiyle hazırlanan anket sonuçlarına göre, Eylül ayında 83,9 olan endeks, Ekim'de yüzde 0,3'lük cüzi bir azalışla 83,6 seviyesine geriledi. Bu veriler, 100'ün altındaki değerlerin tüketici güveninde kötümser durumu işaret ettiği endekste, hanelerin ekonomik görünüme dair endişelerinin devam ettiğini bir kez daha teyit etti.
Geleceğe umutlu bakış, harcamalara yansımadı
Ekim ayı verilerinin alt kalemleri incelendiğinde, tüketicilerin ruh halindeki çelişkili tablo net bir şekilde ortaya çıkıyor. Vatandaşların geleceğe dair beklentilerinde küçük de olsa bir kıpırdanma yaşanması, verilerdeki en dikkat çekici detay oldu. Gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağını düşünenlerin oranını yansıtan endeks, bir önceki aya göre yüzde 0,7 artarak 78,0'dan 78,6'ya yükseldi. Benzer şekilde, gelecek bir yıl içinde hanenin kendi maddi durumunun daha iyi olmasını bekleyenlerin endeksi de yüzde 0,2'lik bir artışla 84,0'dan 84,2'ye çıktı. Bu veriler, tüketicinin geleceğe dair karamsarlığının bir nebze de olsa dağılmaya başladığına işaret etse de, bu umut henüz cüzdanlara yansımış değil.
Dayanıklı tüketime sert fren
Geleceğe dair sınırlı iyimserliğe rağmen, tüketicinin harcama iştahında belirgin bir düşüş gözlendi. Buzdolabı, çamaşır makinesi, televizyon veya mobilya gibi ürünleri kapsayan gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi endeksi, bir önceki aya göre yüzde 1,6'lık sert bir düşüşle 105,7'den 104,0'a geriledi. Bu düşüş, tüketicilerin büyük ve ertelenebilir harcamaları yapmaktan kaçındığını, belirsizlik ortamında kemer sıkma politikasına devam ettiğini gösteriyor. Her ne kadar 100'ün üzerinde kalarak hala harcama eğiliminin olduğunu gösterse de, aydan aya yaşanan bu sert düşüş, iç talepteki yavaşlamanın önümüzdeki dönemde de sürebileceğinin önemli bir sinyali olarak yorumlanıyor.
Hanenin bugünkü durumu iç açmıyor
Tüketici güvenindeki karamsarlığın temel kaynağı ise hanelerin mevcut mali durumuna ilişkin derin memnuniyetsizlik olmaya devam ediyor. Geçen 12 aya kıyasla hanenin maddi durumu endeksi, Eylül ayındaki 67,8 seviyesinden Ekim ayında sadece yüzde 0,1'lik bir kayıpla 67,7'ye indi. Endeksin 100 eşiğinden bu denli uzakta olması, tüketicilerin büyük bir bölümünün mevcut gelir ve alım gücünden ciddi şekilde şikayetçi olduğunu, geçim sıkıntısının haneler üzerindeki baskısını sürdürdüğünü ortaya koyuyor. Bu durum, geleceğe dair umut kırıntılarının, bugünün zorlu ekonomik koşullarının gölgesinde kaldığını ve harcama kararlarını doğrudan etkilediğini gösteriyor. Endeksin genel seyrindeki durağanlık, ekonomideki belirsizliklerin ve yüksek enflasyonun tüketici üzerindeki psikolojik etkisinin kolay kolay aşılamadığına işaret ediyor.
