Türkiye'nin gıda sanayisinin lokomotiflerinden olan süt ve süt ürünleri sektöründe, ham madde tedariki ile işlenmiş ürün üretimi arasında dikkat çekici bir ayrışma yaşanıyor. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı Ağustos 2025 verilerine göre, ticari süt işletmeleri tarafından toplanan inek sütü miktarında geçen yılın aynı ayına göre küçük bir gerileme gözlenirken, aynı sütten imal edilen yoğurt, ayran, içme sütü ve tereyağı gibi ürünlerin üretiminde çift hanelere yaklaşan artışlar kaydedildi. Bu tablo, sektörün ham maddeyi daha katma değerli ürünlere yönlendirme eğilimini güçlendirirken, kahvaltılıkların vazgeçilmezi olan peynir üretiminin ise bu ivmenin gerisinde kaldığını gösteriyor.
İşletmelerin topladığı süt miktarında hafif düşüş
Ağustos ayında ticari süt işletmelerinin topladığı toplanan inek sütü miktarı, bir önceki yılın aynı ayına kıyasla %0,5'lik sınırlı bir azalışla 937 bin 824 tondan 933 bin 234 tona geriledi. Bu düşüş, bir önceki ay olan Temmuz 2025'e göre daha belirgin bir hal alarak %1,4 oranında gerçekleşti. Aylık bazdaki bu düşüşe rağmen, yılın ilk sekiz aylık (Ocak-Ağustos) toplamına bakıldığında ise tablo pozitife dönüyor. 2025'in ilk sekiz ayında toplanan toplam inek sütü miktarı, geçen yılın aynı dönemine göre %0,6'lık bir artışla 7 milyon 649 bin tona ulaştı. Bu durum, yıl genelindeki hafif artış eğilimine rağmen Ağustos ayında ham madde arzında kısa süreli bir yavaşlama yaşandığına işaret ediyor.
Peynir üretimi yerinde sayarken diğer ürünler şaha kalktı
Ham süt tedarikindeki durağanlığa karşın, işlenmiş süt ürünleri pazarında tam anlamıyla bir üretim patlaması yaşandı. Özellikle yaz aylarının da etkisiyle ferahlatıcı içeceklere olan talebin artması, ayran ve kefir üretimini zirveye taşıdı. Bu iki ürünün toplam üretimi, geçen yılın Ağustos ayına göre %9,8'lik etkileyici bir artışla 98 bin 652 tona yükseldi. Benzer bir artış trendi, sofraların bir diğer temel unsuru olan yoğurt üretimi için de geçerli oldu. Yoğurt üretimi, yıllık bazda %7,0'lık bir artışla 135 bin 923 tona ulaştı. Katma değerli ürünler arasında öne çıkan tereyağı ve sadeyağ üretimi de %6,8'lik artışla dikkat çekti. Buna karşın, en temel süt ürünlerinden biri olan inek peyniri üretimi ise %0,7'lik bir düşüşle bu pozitif havayı yakalayamadı ve adeta yerinde saydı. Bu durum, mandıraların ve büyük işletmelerin ham sütü, piyasa talebi ve kârlılık beklentileri doğrultusunda peynir yerine diğer ürünlere daha fazla kanalize ettiğini düşündürüyor.
Yılın geneli pozitif sinyaller veriyor
Ağustos ayındaki bazı durağanlıklara rağmen, 2025 yılının genel performansı süt ürünleri sanayisi için oldukça olumlu bir tablo çiziyor. Ocak-Ağustos dönemini kapsayan sekiz aylık verilere göre, neredeyse tüm ana ürün gruplarında güçlü üretim artışları kaydedildi. Özellikle tereyağı ve sadeyağ üretimi, %10,1'lik çift haneli büyüme oranıyla yılın yıldızı oldu. Aynı dönemde içme sütü üretimi %8,1, ayran ve kefir üretimi ise %8,3 oranında arttı. Yıllık bazda artışını sürdüren inek peyniri üretimi ise %1,7'lik daha mütevazı bir büyüme sergiledi. Bu veriler, tüketicinin süt ve süt ürünlerine olan talebinin yıl boyunca canlı kaldığını ve sektörün bu talebi artan bir üretim kapasitesiyle karşıladığını gösteriyor.
Aylık dalgalanmalar ve tüketici tercihleri
Sektördeki aylık üretim verileri, tüketici eğilimleri ve mevsimsel etkiler hakkında da önemli ipuçları sunuyor. Örneğin, toplanan inek sütü miktarının Temmuz'dan Ağustos'a %1,4 azaldığı bir dönemde, içme sütü üretiminin %4,1 oranında artarak 132 bin 359 tona çıkması dikkat çekici bir gelişme oldu. Bu durum, sanayicilerin ham madde akışını anlık talep değişimlerine göre ne kadar esnek bir şekilde yönetebildiğini ortaya koyuyor. TÜİK verileri, "süthane işletmeciliği" ve "peynir imalatı" yapan entegre tesisleri kapsamakta olup dondurma ve sütlü tatlı üreticilerini içermemektedir. Açıklanan bu rakamlar, ham süt pazarındaki en ufak bir daralmanın bile, hangi nihai ürünün raf fiyatını daha çok etkileyeceğine dair tartışmaları beraberinde getirecektir. Sektörün bir sonraki performans karnesi, 13 Kasım 2025 tarihinde yayımlanacak olan yeni verilerle netleşecek.
