Türkiye genelinde ihracat yapan firmalar için serbest bölgeler adeta bir vitrin oldu. Bu yılın Ocak-Ağustos döneminde serbest bölgelerden yapılan ihracat 8,2 milyar dolara ulaştı. Bölgelerde faaliyet gösteren 2 bin firmanın her biri ortalama 4,1 milyon dolar ihracat yaptı. Aynı dönemde Türkiye’nin toplam ihracatı 178,1 milyar dolar olurken 150 bin ihracatçı firmanın ortalaması 1,1 milyon dolar olarak kaydedildi. Bu tablo, serbest bölgelerdeki firmaların Türkiye ortalamasından 4 kat fazla ihracat geliri elde ettiğini ortaya koyuyor.
Yüksek verimlilik Türkiye ihracatına yön veriyor
Yıllardır yatırımcıların gözdesi olan serbest bölgeler, dünya standartlarındaki hizmetleri ve kurucu-işletici firmaların pazarlama faaliyetleri sayesinde öne çıkıyor. 2024 yılı boyunca da bu bölgelerdeki firmaların yüksek performansı devam etti. Yüksek verimlilik, ihracatçı firmaların küresel pazarlarda daha agresif ve etkin hareket etmelerine olanak sağladı.
Serbest bölge modeli yatırımcıya esneklik kazandırıyor
Türkiye Serbest Bölgeler Kurucu ve İşleticileri Derneği (SEBKİDER) Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Kılınç, serbest bölgelerin artık sadece bir üretim sahası değil, küresel rekabette avantaj sağlayan stratejik yatırım ortamları olduğunu vurguladı. Kılınç, “Finansman bulmanın zorlaştığı bu dönemde yatırımcı, bölgelerimizde sermayesini arazi ve bina satın almaya ayırmadan, üretime hazır binaları kiralayarak esnek şekilde büyüyüp küçülebiliyor” dedi. Yatırımcıların faaliyet ruhsatını aldıktan sonra bir ay gibi kısa bir sürede üretime başlayabilmesinin bölgelerin cazibesini artırdığını söyledi.
Lojistik imkanlar ve teşvikler rekabet gücünü artırıyor
Kılınç, serbest bölgelerin yatırımcıya sağladığı lojistik avantajlara dikkat çekerek çoğu bölgenin limanlara, havaalanlarına ve uluslararası karayolu ağlarına doğrudan erişim sunduğunu belirtti. Vergisel teşvikler ve güçlü lojistik altyapının yanı sıra, bölgelerdeki firmaların yüksek katma değerli üretim ve Ar-Ge yatırımlarına daha kolay yöneldiğini ifade etti. Kılınç, “Bu sayede firmalar sadece düşük maliyetli değil, aynı zamanda yenilikçi ve esnek üretim kabiliyetleriyle küresel pazarlarda güçlü aktörler haline geliyor. Bazı serbest bölgelerimizden yapılan ihracatın kilogram değeri 8,5 doları aşmış durumda” dedi.
Dış pazara yönelim artarken iç satışlar geriliyor
Veriler, serbest bölgelerde dış pazara yönelimin keskin biçimde arttığını gösteriyor. 2020 yılında 7 milyar 727 milyon dolar olan ihracat, 2024 sonunda 11 milyar 993 milyon dolara çıkarak %55,2 artış kaydetti. Buna karşın, serbest bölgelerden yurt içine yapılan satışlar aynı dönemde %11,6 gerileyerek 4,7 milyar dolardan 4,1 milyar dolara düştü.
KOBİ’lerle iş birliği büyüyor
Bölgelerin iç pazardaki KOBİ’lerden gerçekleştirdiği satın almalar ise artış trendinde. 2020’de 2,57 milyar dolar olan hacim, 2024 sonunda 3,61 milyar dolara çıkarak yüzde 23 artış gösterdi. Bu tablo, serbest bölgelerin küresel pazarlarda büyürken ülke içindeki tedarik zincirini de güçlendirdiğini ortaya koyuyor.
Türkiye’nin ihracat stratejisinde serbest bölgeler kilit rol üstleniyor
Kılınç, “Küresel pazarlarda büyümeyi odağına alan serbest bölgeler, hammadde ya da yarı mamul ürün tedariğinde ülke içindeki KOBİ’lerle ticaretini de önemli miktarda artırıyor” diyerek bu modelin önemine vurgu yaptı. Serbest bölgeler, firma başına düşen ihracat rakamları, küresel tedarik zincirlerindeki rolü ve sağladıkları rekabet avantajlarıyla Türkiye ihracatının stratejik üsleri haline gelmiş durumda.
