Salmonella, insan ve hayvanlarda bağırsak enfeksiyonuna neden olan bir bakteri türüdür. Genellikle çiğ veya az pişmiş et, yumurta, süt ve deniz ürünleri gibi hayvansal gıdalardan bulaşır. Salmonella enfeksiyonu, halk arasında gıda zehirlenmesi olarak bilinen bir hastalıktır. Bu hastalık, ateş, ishal, kusma, karın ağrısı gibi belirtilerle seyreder ve genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak bazı durumlarda, bakteri kan dolaşımına yayılarak ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, salmonella enfeksiyonundan korunmak ve tedavi olmak için bazı önlemler almak gerekir.
Salmonella Enfeksiyonunun Nedenleri
Salmonella enfeksiyonunun en yaygın nedeni, bakteri içeren gıdaların tüketilmesidir. Özellikle çiğ veya az pişmiş et, kümes hayvanları, yumurta, süt ve deniz ürünleri gibi hayvansal gıdalar, salmonella bakterisinin kaynağı olabilir. Bu gıdaların uygun koşullarda saklanmaması, pişirilmemesi veya hazırlanması, bakterinin çoğalmasına ve bulaşmasına neden olabilir. Ayrıca, bu gıdalarla temas eden mutfak eşyaları, tezgahlar, bıçaklar, kesme tahtaları gibi araçlar da bakteriyi diğer gıdalara veya kişilere taşıyabilir.
Salmonella enfeksiyonunun bir diğer nedeni de, bakteri taşıyan hayvanlarla temas etmektir. Özellikle tavuk, hindi, ördek, kaplumbağa, kertenkele, yılan gibi hayvanlar, salmonella bakterisinin rezervuarıdır. Bu hayvanlarla oynayan, besleyen veya bakımını yapan kişiler, ellerini yıkamadan yemek yediklerinde veya ağızlarına dokunduklarında bakteriyi alabilirler. Aynı şekilde, bu hayvanların dışkılarıyla kirlenen toprak, su veya bitkiler de bakterinin bulaşma kaynağı olabilir.
Salmonella enfeksiyonunun son nedeni ise, bakteri taşıyan kişilerle temas etmektir. Salmonella enfeksiyonu olan kişiler, dışkıları yoluyla bakteriyi atarlar. Bu kişiler, tuvalet sonrası ellerini yeterince yıkamazlarsa, bakteriyi diğer kişilere veya gıdalara bulaştırabilirler. Özellikle çocuk bakımı, yaşlı bakımı, sağlık hizmeti gibi alanlarda çalışan kişiler, salmonella enfeksiyonu için riskli gruptur.
Salmonella Enfeksiyonunun Belirtileri
Salmonella enfeksiyonu, vücuda girdikten 6-72 saat sonra belirtilerini gösterir. Bu belirtiler, kişiden kişiye, bakterinin türüne, miktarına ve vücudun direncine göre değişiklik gösterebilir. Bazı kişilerde hiçbir belirti görülmeyebilir veya hafif belirtilerle atlatılabilir. Bazı kişilerde ise şiddetli belirtiler ortaya çıkabilir ve tedavi gerektirebilir. Salmonella enfeksiyonunun en sık görülen belirtileri şunlardır:
- Ateş: Salmonella enfeksiyonu olan kişilerde, vücudun enfeksiyona karşı verdiği bir tepki olarak ateş yükselir. Ateş, genellikle 38 derece ve üzerindedir ve birkaç gün sürebilir.
- İshal: Salmonella enfeksiyonunun en tipik belirtisi ishaldir. Bakteri, bağırsaklarda iltihaplanmaya ve sıvı kaybına neden olur. Bu da, sulu, kanlı veya mukuslu dışkılama ile sonuçlanır. İshal, genellikle 4-7 gün içinde geçer, ancak bazen daha uzun sürebilir. İshal nedeniyle vücutta dehidrasyon (sıvı kaybı) oluşabilir. Bu durum, baş dönmesi, susuzluk, ağız kuruluğu, idrar azalması, ciltte kuruluk gibi belirtilerle kendini gösterir. Dehidrasyon, özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar için tehlikeli olabilir.
- Kusma: Salmonella enfeksiyonu olan kişilerde, mide bulantısı ve kusma da görülebilir. Bu belirti, genellikle ishal ile birlikte ortaya çıkar ve birkaç gün sürer. Kusma da, vücutta sıvı kaybına neden olabilir.
- Karın ağrısı: Salmonella enfeksiyonu olan kişilerde, bağırsaklarda oluşan iltihap ve spazm nedeniyle karın ağrısı oluşur. Karın ağrısı, genellikle kramplı, keskin ve şiddetli olabilir. Ağrı, genellikle göbek çevresinde veya alt karın bölgesinde hissedilir.
- Baş ağrısı: Salmonella enfeksiyonu olan kişilerde, ateş, dehidrasyon ve enfeksiyonun etkisiyle baş ağrısı da oluşabilir. Baş ağrısı, genellikle hafif veya orta şiddettedir ve birkaç gün sürer.
- Titreme: Salmonella enfeksiyonu olan kişilerde, ateş ve enfeksiyonun etkisiyle titreme de görülebilir. Titreme, vücudun ısı dengesini sağlamaya çalıştığı bir tepkidir. Titreme, genellikle ateş yükseldiği zamanlarda ortaya çıkar ve birkaç dakika sürebilir.
Salmonella Enfeksiyonunun Tedavisi
Salmonella enfeksiyonu, genellikle hafif seyreden ve kendiliğinden iyileşen bir hastalıktır. Ancak bazı durumlarda, tedavi gerektirebilir. Salmonella enfeksiyonunun tedavisinde, şu yöntemler uygulanabilir:
- Sıvı ve elektrolit replasmanı: Salmonella enfeksiyonunda, ishal ve kusma nedeniyle vücutta sıvı ve elektrolit kaybı oluşur. Bu durum, dehidrasyona ve vücut fonksiyonlarının bozulmasına neden olabilir. Bu nedenle, kaybedilen sıvı ve elektrolitin yerine konması, tedavinin temel unsurudur. Sıvı ve elektrolit replasmanı, bol su, meyve suyu, çorba, spor içeceği gibi sıvı gıdaların tüketilmesi ile yapılabilir. Ayrıca, oral rehidrasyon solüsyonu (ORS) adı verilen, suda eritilen tuz ve şeker içeren tozlar da kullanılabilir. Şiddetli dehidrasyon durumunda, damardan sıvı verilmesi gerekebilir.
- Ağrıyı azaltır. Antimotilite ilaçları, loperamid, difenoksilat gibi ilaçlardır. Ancak, bu ilaçlar, bakterinin vücuttan atılmasını geciktirebilir ve bazı durumlarda enfeksiyonu kötüleştirebilir. Bu nedenle, bu ilaçları doktor tavsiyesiyle ve kısa süreli kullanmak gerekir.
- Antibiyotikler: Salmonella enfeksiyonunda, genellikle antibiyotik tedavisine gerek yoktur. Çünkü, antibiyotikler, bakteriyi öldürmekten çok, vücudun bağışıklık sisteminin bakteriyle savaşmasına yardımcı olur. Ayrıca, antibiyotikler, bağırsak florasını bozarak, ishali artırabilir ve bakterinin direnç kazanmasına neden olabilir. Bu nedenle, antibiyotikler, sadece şiddetli enfeksiyon, kan dolaşımına yayılma, bağışıklık sistemi zayıflığı gibi durumlarda doktor tarafından reçete edilir. Salmonella enfeksiyonunda, genellikle siprofloksasin, seftriakson, azitromisin gibi antibiyotikler kullanılır.
- Ağrı kesiciler ve ateş düşürücüler: Salmonella enfeksiyonunda, ateş, baş ağrısı ve titremeyi azaltmak için ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, parasetamol, ibuprofen, asetilsalisilik asit gibi ilaçlardır. Ancak, bu ilaçlar, mide ve bağırsak kanaması gibi yan etkilere neden olabilir. Bu nedenle, bu ilaçları doktor tavsiyesiyle ve gerekli dozda kullanmak gerekir.
-
Salmonella Enfeksiyonundan Korunma Yolları
Salmonella enfeksiyonundan korunmak için, şu önlemler alınabilir:
- Gıda hijyeni: Salmonella enfeksiyonunun en önemli korunma yolu, gıda hijyenine dikkat etmektir. Bu amaçla, şu kurallara uyulmalıdır:
- Et, yumurta, süt ve deniz ürünleri gibi hayvansal gıdalar, iyice pişirilmeli ve tüketilmeden önce sıcak tutulmalıdır.
- Çiğ veya az pişmiş hayvansal gıdalar, diğer gıdalarla temas etmemeli ve ayrı kaplarda saklanmalıdır.
- Mutfak eşyaları, tezgahlar, bıçaklar, kesme tahtaları gibi araçlar, her kullanımdan sonra sıcak su ve sabunla yıkanmalı ve dezenfekte edilmelidir.
- Meyve ve sebzeler, tüketilmeden önce bol suyla yıkanmalı ve gerekiyorsa soyulmalıdır.
- Gıdalar, uygun sıcaklıkta ve sürede saklanmalı ve son kullanma tarihleri kontrol edilmelidir.
- Gıda satın alırken, ambalajı bozuk, şişkin, delikli veya açılmış olan gıdalardan uzak durulmalıdır.
- Hayvan hijyeni: Salmonella enfeksiyonundan korunmak için, hayvan hijyenine de dikkat etmek gerekir. Bu amaçla, şu kurallara uyulmalıdır:
- Tavuk, hindi, ördek, kaplumbağa, kertenkele, yılan gibi hayvanlar, evde beslenmemeli veya yakından temas edilmemelidir.
- Bu hayvanlarla oynayan, besleyen veya bakımını yapan kişiler, ellerini yıkamadan yemek yememeli veya ağızlarına dokunmamalıdır.
- Bu hayvanların dışkılarıyla kirlenen toprak, su veya bitkilerden uzak durulmalı ve bu alanlarda oyun oynamamalıdır.
- Kişisel hijyen: Salmonella enfeksiyonundan korunmak için, kişisel hijyene de önem vermek gerekir. Bu amaçla, şu kurallara uyulmalıdır:
- Tuvalet sonrası, yemek öncesi ve sonrası, hayvanlarla temas ettikten sonra eller sıcak su ve sabunla iyice yıkanmalıdır.
- Hasta olan kişilerle yakın temas edilmemeli, ortak eşya kullanılmamalı ve öpüşmemelidir.
- Hasta olan kişiler, evde istirahat etmeli, başkalarına bulaştırmamak için gerekli önlemleri almalı ve doktora başvurmalıdır.
- Çocuk bakımı, yaşlı bakımı, sağlık hizmeti gibi alanlarda çalışan kişiler, eldiven, maske, önlük gibi koruyucu ekipmanları kullanmalı ve hijyen kurallarına uymalıdır
