Röportaj / Sinan KESKİN

Kovid-19 pandemisinin dünya ekonomisinde neden olduğu daralma, ülke ve bölge ayırımı yapmadan bütün fabrikalarda kapasiteleri büyük oranda düşürdü. Çalışanların izine ayrılması, evden çalışma sistemine geçilmesi gibi uygulamalar tüm ülkede olduğu gibi Ege Serbest Bölgesi'ndeki firmalar tarafından da uygulandı. Bölgede olağanüstü önlemler almayı gerektirecek sayıda pozitif vaka sayısına rastlanmadığını söyleyen ESBAŞ CEO'su Dr. Faruk Güler, bunun tüm firmaların Sağlık Kurulu'nun önerileri doğrultusunda gerekli önlemleri titizlikle uygulaması sayesinde olduğu ifade ediyor.

Her ne kadar normalleşme sürecine girilmiş olsa da pandeminin ekonomi üzerindeki etkisinin ne zamana kadar devam edeceğine ilişkin öngörülerin henüz net olmadığını dile getiren Dr. Faruk Güler ile salgının ESBAŞ'a etkilerini konuştuk.

Kovid-19 salgını sürecinde alınan tedbirlerin ESBAŞ'ta faaliyet gösteren firmalara etkisi ne oldu?

ESBAŞ, uyguladığı sıkı tedbirler sayesinde korona virüs ile mücadele sürecini sıfır vaka ile atlatma başarısını gösterdi. Ülke genelinde Haziran ayından itibaren başlayan normalleşme sürecinde de, Kovid-19 virüsüyle mücadeleyi aynı kararlılıkla sürdüren şirketimiz, dönüşümlü evden çalışma uygulamasını Temmuz ayında da devam ettirerek, ofislerindeki çalışan yoğunluğunu düşük tutmaya devam ediyor. Bunun yanında birimlerini ve genel kullanım alanlarını aksatmadan dezenfekte eden ESBAŞ, bölgedeki firmalara da profesyonel anlamda işyeri dezenfeksiyonu hizmeti veriyor. ESBAŞ Food Court, ESBAŞ Restoran ve ESBAŞ Kafeterya'da masa aralıkları, sıra mesafe aralığı, yiyeceklerin güvenliği ve servis güvenliği gibi tüm şartları yönetmeliğe uygun hale getirildi.

Ülke genelinde alınan önlemler paralelinde 20 bin 500 kişinin istihdam edildiği Ege Serbest Bölgesi'ndeki firmalar virüsün yayılma riskini ortadan kaldırmaya yönelik etkili önlemler aldılar. Bizler de şirket bünyemizdeki kriz yönetim ekibimiz ile bölgemizdeki devlet birimleri ve faaliyet gösteren firmaların yöneticileri ile sürekli iletişim halinde çalıştık. Kovid-19 pandemisinin dünya ekonomisinde neden olduğu daralma, ülke ve bölge ayırımı yapmadan bütün fabrikalarda kapasiteleri büyük oranda düşürdü. Çalışanların izine ayrılması, evden çalışma sistemine geçilmesi gibi uygulamalar tüm ülkede olduğu gibi Ege Serbest Bölgesi'ndeki firmalar tarafından da uygulandı. Bölgede olağanüstü önlemler almayı gerektirecek sayıda pozitif vaka sayısına rastlanmadı. Bu, tüm firmaların Sağlık Kurulu'nun önerileri doğrultusunda gerekli önlemleri titizlikle uygulaması sayesinde oldu.

Faaliyetlerini tamamen durduran firma oldu mu? Olduysa bu firmaların iş kaybı nedir?

Bazı yabancı firmalar, ülkelerindeki tatil programına uygun olarak her yıl belirli ayda tüm işyerinde izin uygulayarak, üretimi durduruyordu. Pandemi nedeniyle bu toplu izin uygulamasını erkene alan firmalar oldu. Bu uygulama her yıla özgü planlı bir durma olduğu için bu nedenle ekstra bir üretim kaybı oluşmadı.

1 Haziran'da başlayan yeni normal dönemde firmaların tamamı normale dönebildi mi?

Tüm sanayi bölgelerinde olduğu gibi, bölgemizde de üretim, piyasa koşullarına bağlı olarak talep bazlı gerçekleşmektedir. Uluslararası ticaretin henüz pandemi öncesi seviyelere ulaştığı söylenemez. Ancak, sanayide kapasite kullanım oranları gün geçtikçe artmaya devam ediyor. Benzer durum bölgemizdeki firmalarda da yaşanmaktadır.

Mart'tan bu yana bölgedeki istihdam durumu nasıl bir seyir izledi?

Bildiğiniz gibi, hükümet pandemi döneminde işten çıkarmaları yasakladı. Ancak, bazı firmalar çalışanlarına kısa çalışma ödeneği, izin kullandırma, evden çalıştırma gibi uygulamaları sürdürüyor. Nisan ve Mayıs aylarına kıyasla Haziran ayından itibaren bölgemizdeki istihdam sayısının normale doğru hızla arttığı görülmektedir.

Bölgede yaşanan iş ve istihdam kaybının bölgenin normal düzeyine yeniden dönmesi ne kadar zaman alır?

Bu tamamen küresel piyasalardaki arz-talep dengesinin yeniden pandemi öncesi koşullarına dönmesine bağlı gelişecektir.

ESBAŞ olarak sıfır atık yönetimine oldukça önem veriyorsunuz. Daha temiz bir çevre için ESBAŞ olarak bugüne kadar nasıl önlemler aldınız?

Çevreye ve topluma karşı sorumluluk almayı kurumsal kimliğinin tamamlayıcısı olarak gören ESBAŞ, Ege Serbest Bölgesi'ndeki firmaların faaliyetlerini temiz çevre anlayışı ile devam ettirmesi ve bunun sürdürülebilir olması için kiralama sözleşmelerinde özel maddeler bulundurmaktadır. Ege Serbest Bölgesi'nde tüm binalar için ayırılan alanın iki katı kadar alanı yeşil alan için ayırarak, yeşillikler içinde çevreci bir sanayi bölgesi kurma hayalini Gaziemir’de gerçeğe dönüştüren ESBAŞ, çevreye zarar verme potansiyeli olan firmaları Ege Serbest Bölgesi'ne kullanıcı olarak kabul etmemektedir. Bunun yanında Bölgede ‘sıfır atık’ yönetimi ile tüm atıklar ayrıştırılarak geri dönüştürülmektedir. Bu kapsamında 2019 yılında 3 bin 200 ton kağıt karton, bin 905 ton hurda plastik, 483 ton hurda palet, 3 bin 852 ton hurda metal, 310 ton kontamine ambalaj, 259 ton kontamine atık, yaklaşık 1 ton florasan, 42 ton elektronik, 1 ton kartuş, 10.5 ton atık bitkisel yağ, 252 ton atık yağ, 576 ton atık boya, yaklaşık 9 ton atık pil toplandı ve geri dönüşüm tesislerine gönderildi.

Ege Serbest Bölgesi'ndeki firmalara yemek üreten ESBAŞ Gıda İşletmeleri, üretim tesisinde besinlerin işlenmesinden ortaya çıkan organik gıda ürünlerini ve firmalardan kalan fazla yemekleri sağlıklı şekilde muhafaza ederek, aynı gün İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin de desteklediği Menderes ve Seferihisar’daki hayvan barınaklarında tutulan yaklaşık 2 bin 500 sokak hayvanının beslenmesi için gönderiyor. Bu yiyeceklerle ayrıca Sarnıç’ta bulunan özel bir hayvan çiftliğindeki 30 büyükbaş, 150 küçükbaş ve yüzlerce kümes hayvanı da besleniyor.

Bir yazınızda “Krizleri iyi yöneten şirketler bağışıklık kazanıyor” diyorsunuz. ESBAŞ ve ESBAŞ'ta faaliyet gösteren şirketlerin Kovid-19 krizini iyi yönettiğini düşünüyor musunuz?

ESBAŞ’ta bine yakın gösterge ile şirketin iş performansı sürekli izlenir ve yönetim takımı haftalık, aylık, 3 aylık periyodlarda verileri değerlendirerek olası risklere karşı önlemlerini önceden alır. Şirketimizin stratejilerini, tüm iş süreçlerini büyük bir mercek altına alarak, sürekli gözden geçirmemizi ve iyileştirmeler yapmamızı sağlayan bu uygulamaların özellikle pandemi döneminde son derece önemli yararlarını gördük. Ülke genelinde karantina kararları alındığı anda, ESBAŞ’ta, işlerin evden yürütülmesi için gerekli alt yapı hazırdı ve ilk günden itibaren ofis çalışanları tüm iş süreçlerini evlerinden sorunsuz yürütebildiler. Aldığımız raporlamalar, sağlanan alt yapı sayesinde iş süreçlerimizin pandemi döneminde olumsuz etkilenmediğini kanıtlamaktadır. Çözüm odaklı hareket kabiliyeti kazandıran bu yapı sayesinde, hızlı müdahale ve çabuk organize olma özelliği kazanmış olmamızın bu dönemde son derece önemli yararlarını gördük. Şirketimiz adına, pandemi dönemini son derece iyi yönettiğimizi söyleyebiliriz.

2020 sonuna kadar iş hacmi hedefiniz nedir?

Her ne kadar normalleşme sürecine girilmiş olsa da, pandeminin ekonomi üzerindeki etkisinin ne zamana kadar devam edeceğine ilişkin öngörüler henüz net değildir. Belirsiz ortam yılsonuna ilişkin raporlamalarda net öngörüler ortaya çıkarmayı zorlaştırmaktadır. Bu nedenle süreci dinamik bir şekilde takip ediyoruz.

YİNE ADAY

Beş kıtada, 60’tan fazla ülkede, çalışanlara işyerlerine duydukları güveni sorarak en iyi işverenleri seçen Great Place to Work (GPTW), Türkiye’de 2021 yılının en iyi işverenlerini seçmek için saha çalışmalarına başladı. Bu yıl, ‘500-2000 Çalışan Sayısı Kategorisi’nde “Türkiye’nin En İyi İşvereni” ve “Kendi Sektöründe Ege Bölgesi’nin En İyi İşvereni” ödüllerini alan ESBAŞ’ın hedefinde, bu kez daha yüksek puanla, en iyi işveren seçilmek var.

BASBAŞ 2022’DE BİTECEK

Ege Serbest Bölgesini, ticaret hacmi ve istihdam açısından Türkiye’nin bir numarası yapan ESBAŞ, Bergama’ya yatırım yapıyor. Kurulacak BASBAŞ ile 100 bin kişiye istihdam sağlanacak. ESBAŞ, Bergama Aşağıkırıklar Mahallesi sınırlarında serbest bölge yapılmak üzere ayrılan yaklaşık 2.5 milyon metrekare alana Batı Anadolu Serbest Bölgesini kurmak üzere, 2019 yılında Batı Anadolu Serbest Bölge Kurucu ve İşleticisi A.Ş. (BASBAŞ) şirketini kurdu. Ticaret Bakanlığı’nın iznini alan BASBAŞ tarafından hazırlanan fizibilite raporu Serbest Bölgeler Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü’ne sunuldu. Sürecin tamamlanmasının ardından BASBAŞ’ın altyapı çalışmalarına başlayacağını ve bu çalışmaların da 2022 yılının başına kadar tamamlanarak, Bergama’da yatırımcılara tahsislere başlamayı hedeflediklerini söyleyen Güler, “Korona virüs pandemisine rağmen projeye ilişkin planlarımızda bir değişiklik olmadı. Yaptığımız çalışmalar gösteriyor ki; Batı Anadolu Serbest Bölgesi yaklaşık 20 bin civarında çalışana iş kapısı olacak. İhracata dayalı olduğu için yaklaşık 2.5 milyar dolarlık yıllık ihracata sahip olacak. Deniz, demir ve kara yolu bağlantıları üzerinde kurulacak Batı Anadolu Serbest Bölgesine yurt içi ve yurt dışından çok önemli yatırımların gelmesi hedeflenmekte” diyor.