Rojda DOLGUN/ İzmir’in tarihi ticaret merkezlerinden Kemeraltı Çarşısı, 2025 yılını esnaf açısından zor bir bilanço ile geride bıraktı. İzmir Tarihi Kemeraltı Esnaf Derneği Başkanı Semih Girgin, geride kalan yılı değerlendirirken tabloyu ortaya koydu. Girgin’e göre 2025, ne çarşı esnafının ne de ülke ekonomisinin nefes alabildiği bir yıl oldu. Hayat pahalılığı, artan giderler ve yerinde sayan gelirler, küçük esnafın belini büken başlıca unsurlar olarak öne çıktı. Girgin, özellikle enflasyonun yarattığı baskının, esnafı psikolojik ve ekonomik olarak yorduğunu ifade etti.
Kemeraltı esnafı açısından 2025 yılını değerlendiren Girgin “Bu yıl maalesef beklentilerimizi karşılayan bir yıl olmadı. Ülke ekonomisi açısından da aynı durumu söylüyoruz. Hayat pahalılığı, giderlerin artması, gelirlerin azlığı veya yükselmemesi esnafın en temel sorunu. Enflasyonun üzerimizdeki yükü bizi çok fazla yordu. İstediğimiz bir rahatlığa daha erişemedik. 2025 sancılıydı, 2026'yı da nasıl toparlayacağımızı göremiyoruz veya bilemiyoruz. Kemeraltı esnafının en temel sorunu vergiler ve kiralar olarak karşımıza çıkıyor. Yapılan vergi de, kira da, hayat şartlarının ağırlığı ile doğru orantılı olarak gelir. Kazancın artmasıyla karşılanması mümkündür. Ama kazancımız artmadığı için bizim sıkıntımız var. Yani masraflar büyüyor, olduğu gibi durmuyor. İnsanlar yaşadıkları enflasyon karşısında, fiyat farkı koyması gerekirken bunu daha fazla artırıp bütün kaybedişini yaptığı maldan çıkarmak istiyor. Bu da denetlenebilir bir şey değil. Bu ahlaki bir durum" dedi.
Beklentiler karşılanmadı, yük giderek ağırlaştı
Beklentilerin karşılanmadığının altını çizen Girgin şu ifadeleri kullandı:
"İnsanların cebindeki emekli maaşıyla, asgari ücretiyle çarşıya gelmesini bekliyorsak bizim de dengeyi oturtmuş olmamız gerekiyor. O denge sağlanamadığından ötürü biz bu kadar açık veriyoruz. Tabii iklim şartları bizim için çok önemli. Pandemide bile esnaf çok dik durdu, sermayesi güçlüymüş gibi dayandı. O gün evdeydik, hiçbir şey üretemiyorduk. Bugün üretiyoruz ama yetmiyor. Açık daha da büyüyor. Bununla ilgili 2026 yılında endişelerimiz var.”
Semih Girgin
Vergiler ve kiralar esnafın belini büküyor
Kemeraltı’nda faaliyet gösteren esnafın en temel sorunlarının başında vergiler ve kiralar geliyor. Girgin, bu iki kalemin normal koşullarda kazançla doğru orantılı olması gerektiğini vurgularken, mevcut tabloda kazancın artmadığını, buna karşın giderlerin durmaksızın yükseldiğini dile getirdi.
Artan maliyetlerin fiyatlara yansıması kaçınılmaz olsa da, Girgin bu noktada önemli bir toplumsal dengeye dikkat çekti. Enflasyon karşısında kimi işletmelerin kaybını tek bir ürüne yükleyerek fiyatları aşırı artırmasının, denetlenmesi zor bir alan yarattığını belirtti. Bunun yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda ahlaki bir mesele olduğunu ifade eden Girgin, emekli maaşı ve asgari ücret ile geçinen vatandaşların çarşıya rahatça gelebilmesi için bu dengenin korunması gerektiğini savundu.
Kuraklık ve iklim şartları ticareti vuruyor
2025’in bir diğer belirleyici başlığı ise iklim koşulları oldu. Yağışların azalması ve süregelen kuraklık, yalnızca tarımı değil, doğrudan ticareti de etkiliyor. Girgin’e göre sanayi ve gıda sektörü kadar Kemeraltı esnafı da bu durumdan payını aldı. Girgin, örneğin şemsiye satan esnafın iş yapamadığını, havaların güzel olmasının sanıldığı gibi harcamayı artırmadığını aktardı. İnsanlar cebindeki parayı harcamak yerine beklemeyi tercih ediyor; “yaz gelsin, yeni model çıksın” düşüncesi alışverişi erteliyor.
Kapanan dükkânlar endişeyi büyütüyor
Çarşıdaki en somut göstergelerden biri de kapanan dükkânlar. Girgin, 2025 yılı boyunca ana caddeler dahil olmak üzere kapanan esnaflara dikkat çekti. Bu durumun esnafın birbirinden duyduğu bilgilerle ortaya çıktığını belirten Girgin, Kemeraltı’nın geniş bir alan olması nedeniyle kapanan dükkanların hemen hissedildiğini aktardı. Pandemi döneminde dahi esnafın direnç gösterdiğini hatırlatan Girgin, bugünkü şartların daha yıpratıcı olduğuna dikkat çekti.
Pandemi sürecinde üretimin tamamen durduğunu, ancak bugünün farkının üretime rağmen ekonomik açığın kapanmaması olduğunu vurgulayan Girgin, bu durumun 2026 için ciddi bir endişe yarattığını söyledi. Özellikle Kemeraltı’nda faaliyet gösteren esnafın yeni yılda ekonomik beklentisinin tamamen bu tabloya bağlı olduğunu dile getirdi.
Alım gücü olmadan çarşı ayakta kalamaz
Girgin’e göre çözümün merkezinde alım gücü yer alıyor. Üretim var ama karşılığı yok; açık büyüyor, borç artıyor. Asgari ücret ve emekli maaşları artmadıkça, vatandaşın çarşıya ayıracak bütçesi kalmıyor. İnsanlar öncelikle kendi evini, çocuğunu, temel ihtiyaçlarını düşünüyor; esnafa sıra gelmiyor. Bu kısır döngü, çarşının geleceği açısından kaygı verici bir tablo oluşturuyor.
Yılbaşının ardından kira zamları konusunda ciddi artışların konuşulduğunu aktaran Girgin, yüzde 40’tan başlayıp yüzde 60’lara varan oranların dillendirildiğini söyledi.
“Biz can suyuyuz” vurgusu
Tüm bu tabloya rağmen Kemeraltı esnafının dirençli duruşuna dikkat çeken Girgin, “Esnaf geliriyle giderleri karşılayamıyor. Hep kendi kazancından bir şekilde veriyor. Evet, kazancımız düşebilir ama esnaflığın, ailenin vermiş olduğu sorumluluğu, Kemeraltı’na sahip çıkma sorumluluğunu her zaman yerine getireceğiz. Bu dönemler de geçecek. Biz can suyuyuz” dedi.
Esnaflığın yalnızca kazanç değil, aynı zamanda sorumluluk olduğunu vurgulayan Girgin, Kemeraltı’na sahip çıkma iradesinin sürdüğünü ifade etti. Sanayide yaşanan kapanmaların da örnek gösterirken bu süreçte, küçük esnafın ayakta kalmasının tüm ekonomi için hayati olduğunun altı çizdi.
Kemeraltı’nda bugün konuşulan mesele yalnızca bir yılın muhasebesi değil, bir çarşının ayakta kalma refleksi. Pandemide dahi direnç gösteren esnaf, şimdi açık dükkânlarda daha ağır bir yük taşıyor. Üretimin sürdüğü ama karşılığının alınamadığı bu tabloda, alım gücü artmadan ve giderler dengelenmeden çarkın dönmesi zor görünüyor.
