Türkiye'de bir araca sahip olmanın maliyetini doğrudan belirleyen en kritik faktör olan Özel Tüketim Vergisi'ne (ÖTV) yapılan son düzenleme, otomobil piyasasını bir kez daha derinden sarstı. Binek otomobillerden, ticari araçlara ve özellikle de elektrikli araçlara kadar geniş bir yelpazede yapılan vergi artışları, sıfır araba fiyatlarının bir gecede fırlamasına neden oldu. Bu durum, uzun süredir araba almak için para biriktiren veya kredi çekmeyi planlayan milyonlarca vatandaşın hayallerini bir kez daha ertelemesine yol açtı. Ancak bu ÖTV zammı, aynı zamanda piyasadaki dengeleri de tamamen değiştirdi. Sıfır araçlardaki fahiş artışlardan kaçan tüketiciler, rotalarını zorunlu olarak ikinci el araç piyasasına çevirdi. Bu ani talep patlaması, bir süredir durgunluk yaşayan ikinci el piyasasını hareketlendirse de, bu durum, fiyatların da hızla tırmanmasına neden oldu. Kısacası, vergi artışı, bir domino etkisi yaratarak, hem sıfır hem de ikinci el araçların etiketlerini yeniden yazdı.
Hangi araç ne kadar zamlandı? vergi artışının faturası ağır oldu
Yeni ÖTV düzenlemesi, farklı araç segmentlerini farklı oranlarda etkiledi. Ancak en büyük darbeyi, son yılların popüler segmenti olan 4x4 pick-up'lar ve çevre dostu olmalarıyla teşvik edilen elektrikli araçlar yedi. İşte zamların detayı:
-
Binek ve SUV Araçlar: Standart binek ve SUV tipi araçlardaki vergi oranlarında, motor hacmi ve matraha göre %5'lik bir artış yaşandı. Bu, zaten yüksek olan fiyatların daha da yukarı tırmanmasına neden oldu.
-
Hafif Ticari Araçlar: Özellikle küçük esnafın ve ailelerin tercih ettiği hafif binek ticari kategorisindeki araçlarda ise vergi artışı %6 ila %7 arasında gerçekleşti.
-
Pick-up'larda Şok Artış: Düzenlemenin en sarsıcı etkisi, 4x4 pick-up modellerinde görüldü. Bu araçların ÖTV oranı, bir anda %4 gibi sembolik bir seviyeden, tam %50'ye fırlatıldı. Bu, liste fiyatlarında da neredeyse %50'ye varan devasa bir artış anlamına geliyor ve bu segmenti adeta bir lüks tüketim haline getiriyor.
-
Elektrikli Araçlara da Zam: Çevre dostu teknolojileri nedeniyle vergi avantajına sahip olan elektrikli araçlar da bu zamdan nasibini aldı. Bu araçlardaki ÖTV oranları, segmentlerine göre %10'dan başlayıp %25'lere kadar yükseltildi. Bu artış, Türkiye'nin elektrikli araç dönüşüm hedefleriyle çelişen bir adım olarak yorumlandı.
'Fırsat' kısa sürdü: ikinci elde 250 bin tl'ye varan artış
Sıfır araba fiyatlarındaki bu baş döndürücü artış, doğal olarak, alıcıların büyük bir kısmının dikkatini ikinci el piyasasına yöneltti. İlk başta, sıfırdaki zamların ikinci ele hemen yansımaması, tüketiciler için bir "fırsat penceresi" yarattı. Sıfır araç almaktan vazgeçen binlerce kişi, bütçesine daha uygun olan ikinci el araçlara hücum etti. Bu ani ve yoğun talep, bir süredir yaprak kımıldamayan ikinci el piyasasında ciddi bir canlanma yarattı. Ancak, ekonominin temel kuralı olan "arz-talep" dengesi, burada da kendini gösterdi. Artan talep karşısında, galericiler ve bireysel satıcılar da fiyat etiketlerini hızla güncellemeye başladı.
Piyasanın nabzını tutan deneyimli galerici Hakan Eryüksel, ÖTV düzenlemesinin ikinci el satışlara etkisini şu sözlerle değerlendirdi: "Bu artışlar ikinci el otomobil fiyatlarına da yansıdı. ÖTV zamlarındaki oranlar kadar olmasa da, araç başına 50 bin TL ile 250 bin TL arasında bir artış söz konusu oldu." Eryüksel'in bu tespiti, ikinci eldeki "fırsat" döneminin çok kısa sürdüğünü ve piyasanın, sıfırdaki artışları belirli bir oranda absorbe ederek kendi yeni denge fiyatını bulduğunu gösteriyor. Yani, sıfırdan kaçan tüketici, ikinci elde de zamlı bir piyasayla karşılaştı.
Piyasada yeni denge: 1-1.5 milyon tl bandı hareketli, talep devam edecek
Peki, bundan sonra ne olacak? Galerici Hakan Eryüksel, piyasanın geleceğine dair de önemli öngörülerde bulundu. İkinci el piyasasındaki fiyatların şu an için "dengeli" bir seyir izlediğini belirten Eryüksel, özellikle belirli bir fiyat aralığındaki araçlara olan talebin yoğunlaştığını vurguladı: "Model yılı yüksek, kilometresi düşük araçlar tercih ediliyor. Rakamsal olarak 1 ila 1.5 milyon lira değerindeki araçların alım satımı arttı." Bu durum, tüketicilerin artık daha "ulaşılabilir" ve "mantıklı" olarak gördükleri bu fiyat bandındaki araçlara odaklandığını gösteriyor.
Eryüksel, şu anki hareketliliğin bir başlangıç olduğunu ve önümüzdeki dönemde talebin daha da artacağını düşünüyor. "Şu dönemde ÖTV artışlarından dolayı ikinci el piyasası biraz hareketlenmiş olsa da, önümüzdeki ay daha da hareketlenecektir." diyen Eryüksel, insanların yeni fiyatlara alışmasının ardından, sıfır araçlara olan talebin de zamanla yeniden artacağını öngörüyor. Ona göre, bu bir döngü: "Sıfır araçlara zam geldiğinde, ikinci el araçlara yönelim artıyor." Bu döngü, ikinci el piyasasını her zaman canlı tutan en önemli dinamik olmaya devam edecek gibi görünüyor.
Sonuç olarak, son ÖTV zammı, Türkiye'de bir araba sahibi olmanın maliyetini bir kez daha artırırken, piyasadaki tüm dengeleri de yeniden şekillendirdi. Sıfır araçlar, artık çok daha geniş bir kesim için ulaşılması zor bir hayale dönüşürken, ikinci el piyasası da bu durumdan payını alarak kendi zam dalgasını yaşadı. Tüketiciler, artık daha dikkatli, daha seçici ve bütçelerine daha sadık kalarak, bu zorlu piyasada kendileri için en doğru aracı bulmaya çalışacak. Ancak görünen o ki, hem sıfır hem de ikinci elde, "ucuz araba" devri tamamen kapanmış durumda.
