HABER MERKEZİ- Christopher Nolan’ın vizyona giren ‘Oppenheimer’ filmiyle tekrar gündeme gelen atom bombasının babası fizikçi Robert Oppenheimer’ın Türk Fizikçi Feza Gürsey’e yazdığı mektup sosyal medyada gündem oldu. Peki Türk Fizikçi Feza Gürsey kimdir? Türk Fizikçi Feza Gürsey nerelerde okudu? Türk Fizikçi Feza Gürsey başarıları nelerdir? Detayları haberimizde...
Oppenheimer'ın mektup yazdığı Türk Fizikçi Feza Gürsey kimdir?
7 Nisan 1921 tarihinde İstanbul'da dünyaya gelen Feza Gürsey, Remziye Hisar (1902-1992) ve Reşit Süreyya Gürsey'in (1889-1962) ilk çocuğudur. Bilim ve sanat ile haşır neşir bir ailede dünyaya geldi. eza Gürsey, lise yıllarında fizik okumaya karar verdi. Galatasaray Lisesi'ni 1940 yılında birincilikle bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde fizik-matematik bölümünde öğrenim gördü ve 1944 yılında birincilikle mezun oldu. İngiltere'nin Imperial College'ına Millî Eğitim Bakanlığı'nın sağladığı bursla gitme hakkı kazandı ve 1945-1950 yıllarında Prof. Dr. H. Jones'un danışmanlığı altında doktora çalışmalarını tamamladı. Bu dönemde "Tek boyutlu bir istatistiksel sistem" ve "İki bileşenli dalga denklemleri üzerine" başlıklı iki önemli makale yayımladı.
1951-1957 yılları arasında, Cahit Arf'ın desteğiyle İstanbul Üniversitesi Tatbiki Matematik Kürsüsü'nde asistan olarak görev yaptı ve 1953 yılında "Spinli elektronların klasik ve dalga mekaniği" adlı teziyle doçent unvanını aldı. Bir yıl sonra Tatbiki Matematik Kürsüsü'ne doçent olarak atandı.
1957-1961 yılları arasında, eşi Suha Pamir ve oğlu Yusuf ile birlikte Atom Enerjisi Komisyonu'nun bursuyla ABD'de Brookhaven Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı'nda çalıştı. Bu dönemde Brookhaven Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı, Princeton İleri Çalışmalar Enstitüsü ve Columbia Üniversitesi'nde fizik alanında önde gelen bilim insanlarıyla çalışmalar yaptı. Feza Gürsey, bu dönemde yük bağımsızlığı ve baryon korunumu ile ilgili önemli bir makale yayımladı ve bu çalışma Wolfgang Pauli tarafından da ilgiyle takip edildi.
1961 yılında Türkiye'ye dönen Feza Gürsey, Prof. Dr. Erdal İnönü'nün ısrarları ve çabalarıyla Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Teorik Fizik Bölümü'nde profesör olarak çalışmaya başladı. Türkiye'de teorik fizik alanındaki çalışmalara önemli katkılarda bulundu ve çeşitli konferansların düzenlenmesini sağlayarak bu alandaki araştırmaların canlanmasına yardımcı oldu. 1968 yılında TÜBİTAK Bilim Ödülü'ne layık görüldü.
1965-1974 yılları arasında, Yale Üniversitesi Teorik Fizik Bölümü'nden gelen teklif üzerine ODTÜ'deki görevini bırakmayı reddetti ve dönüşümlü olarak ODTÜ ve Yale Üniversitesi'nde lineer olmayan kiral modeller, konform simetri ve genel görelilik üzerine çalışmalarına devam etti.
1974 yılında Feza Gürsey'in Yale Üniversitesi Fizik Bölümündeki profesörlüğü daimi hale geldi, ODTÜ'deki görevine son verildi ve Türkiye'ye dönerek Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü'ne katıldı. 19 Ocak 1977'de temel parçacık fiziğine yaptığı katkılardan dolayı Sheldon Glashow ile birlikte Oppenheimer Ödülü'ne layık görüldü.
Türk Fizikçi Feza Gürsey ne zaman öldü?
Emekliliğinden sonra Türkiye'ye dönen Feza Gürsey, 13 Nisan 1992 tarihinde prostat kanseri nedeniyle Yale Üniversitesi hastanesinde vefat etti ve İstanbul'daki aile mezarlığına defnedildi. Anısını yaşatmak amacıyla 1993 yılında Ankara'da Altınpark'ta bir bilim merkezine onun adı verildi.
Türk Fizikçi Feza Gürsey’in başarıları
1969: TÜBİTAK Bilim Ödülü
1977: S. Glashow ile birlikte J.R. Oppenheimer Ödülü; R. Griffiths ile Doğa Bilimlerinde A. Cressey Morrison Ödülü
1979: Einstein Madalyası
1981: College de France'da konuk profesör ve College de France Madalyası
1984: İtalya Cumhurbaşkanı'nın Commendatore Nişanı
1986: Roma'da Konuk Profesörlük Ödülü
1989: Türk Amerikan Bilimcileri ve Mühendisleri Derneğinin Seçkin Bilimci Ödülü
1990: Galatasaray Vakfı Madalyası
