Türkiye’nin en önemli ihracat ürünlerinden fındıkta kriz derinleşiyor.
Nutella ve birçok çikolata markasının üreticisi Ferrero, artan fiyatlar nedeniyle Türkiye’den fındık alımlarını durdurdu.
İtalyan devinin bu kararı, hem ihracatçılar hem de üreticiler arasında endişe yarattı. Türkiye, dünya fındık üretiminin yüzde 65-70’ini, ihracatının ise yaklaşık yüzde 75’ini karşılıyor.
Ferrero ise küresel fındık alımlarının dörtte birini tek başına gerçekleştiriyor.
Her yıl yaklaşık 700 bin ton fındık üretilen Türkiye’de bu miktarın üçte biri genellikle Ferrero tarafından satın alınıyordu. Ancak 2025 sezonu, don ve haşere zararı nedeniyle bu dengeleri bozdu.
Don ve haşere üretimi vurdu
Financial Times, Türkiye’de ilkbaharda yaşanan don olayları, ardından gelen haşere ve kokarca istilasının rekolteyi ciddi şekilde düşürdüğünü yazdı.
FİSKOBİRLİK Ulubey Şube Başkanı Cemil Temiz, “Resmî tahmin 450 bin ton ama ben bu rakamın 300 bini geçeceğine inanmıyorum” diyerek tabloyu özetledi.
Üretimin azalmasıyla birlikte, yaz başından bu yana fındık fiyatları iki katına çıktı.
Haziran ayında ton başına 9 bin dolar olan doğal iç fındık fiyatı, son haftalarda 18 bin dolara kadar yükseldi.
“Uzun vadeli stoklarımız var, acelemiz yok”
Ferrero’nun fındık tedarikinden sorumlu şirketi Ferrero Hazelnut Company’nin Genel Müdürü Marco Botta, FT’ye yaptığı açıklamada, “Bu yıl uzun vadeli bir stoklamamız var, acelemiz yok” ifadelerini kullandı.
Şirketin, bu süreçte daha önce üretimi teşvik ettiği Şili ve ABD gibi ülkelerden tedarik sağladığı belirtildi.
Piyasada “bekleyiş savaşı”
Londra merkezli CG Hacking firmasından Giles Hacking, Türkiye’de üreticiler, aracılar ve Ferrero arasında bir “bekleyiş savaşı” yaşandığını söyledi.
“Yerel aracılar, Ferrero’nun yeniden alım yapacağını öngörerek ellerine geçen her fındığı topluyorlar. Ortada Ferrero ile uzun pozisyondaki tüccarlar arasında bir sabır savaşı var. Bu kişiler adeta Ferrero’yu rehin almış durumda.”
Bazı üreticiler ise Ferrero’nun yeniden piyasaya gireceği umuduyla ürünlerini depolarında tutuyor. Bu durum, hem üreticiler hem tüccarlar için belirsiz bir atmosfer oluşturmuş durumda.
Fiyatlar kontrolden çıktı
Türkiye Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), bu sezon taban fiyatı yaklaşık yüzde 20 artırdı.
Ancak serbest piyasadaki fiyat artışları bu oranı hızla geçti.
TMO yetkilileri konuya ilişkin açıklama yapmazken, Ferrero cephesinin fiyatların düşmesini beklediği bildirildi.
Türkiye’nin fındık ihracatı tehlikede
Uzmanlar, Ferrero’nun bu hamlesinin sadece üreticileri değil, Türkiye’nin ihracat dengesini de sarsabileceğini belirtiyor.
Türkiye’nin yıllık fındık ihracat gelirinin yaklaşık 2 milyar dolar civarında olduğu hatırlatılırken, büyük alıcıların piyasadan çekilmesi halinde hem gelir kaybı hem de stok fazlası riskine dikkat çekiliyor.
