Medeniyetler Bahçesi Aizanoi Antik Kenti Nerede? Aizanoi Antik Kenti Tarihi... Antik Anadolu'nun eşsiz hazinelerinden biri olan Aizanoi, tarihi zenginliği ve muhteşem yapısıyla büyülemeye devam ediyor. Bu yazıda, Aizanoi'nin tarihçesinden ve öneminden başlayarak, bu büyülü antik kentin görkemli eserlerine kadar detaylı bir yolculuğa çıkacağız.
Aizanoi Antik Kenti'nin Tarihçesi
Roma dönemi öncesine ait Aizanoi Kenti'nin kökenleri M.Ö. 3000 yılına kadar uzanmaktadır. Frigya'ya bağlı Aizanitisler’in ana yerleşim yeri olarak bilinen bu kent, Helenistik dönemde Bithynia'ya bağlıdır. Ancak M.Ö. 133 yılında Roma egemenliği altına girmiştir. Roma döneminde Aizanoi'nin ihtişamı artmış, tahıl, şarap ve yün üretimi ile zenginleşmiş ve ünü bölge sınırlarını aşmıştır. Kesin kentleşme bulguları ise 1. yüzyılın sonlarında ortaya çıkmıştır.
Aizanoi Antik Kenti Nerede?
Kütahya'nın Çavdarhisar ilçe merkezinde gizlenen tarihi bir hazine: Aizanoi Antik Kenti. Kütahya şehrine sadece 50 kilometre uzaklıkta bulunan bu antik kent, Penkalas (Kocaçay) Irmağı'nın yukarı kesiminde yer alıyor. Efsanelere göre, Frigyalılar'ın atası Azan'ın, Su Perisi Erato ile efsanevi Kral Arkas'ın birlikteliğinden doğan Aizanoi şehri, tanrıça Meter Steunene'nin kutsal mağarasının etrafında hayat bulmuştur.
Aizanoi’nin Tarih Sayfasındaki Önemi
Aizanoi'nin tarihi büyük önem taşımaktadır. 2. ve 3. yüzyıllarda kentin ihtişamı doruk noktasına ulaşmıştır. Anadolu'nun en büyük Zeus tapınağına ev sahipliği yapmasının yanı sıra, Bizans döneminde de piskoposluk merkezi olmuştur. Aizanoi'nin büyük bir antik tiyatrosu, stadyum, hamamlar, baraj, mezar alanları ve sütunlu caddeler gibi tarihi kalıntıları bulunmaktadır.
Aizanoi: Medeniyetlerin Buluşma Noktası
Zamanın akışı içinde Aizanoi, farklı medeniyetlerin etkisi altına girmiştir. Helenistik dönemde Bergama Krallığı'na bağlanan kent, Roma egemenliği altına M.Ö. 133 yılında girmiştir. Bu dönemde üretim gücü artmış ve bilinirliği sınırları aşmıştır. Ancak 7. yüzyıla gelindiğinde önemini yitirmeye başlamıştır. Selçuklular'ın Aizanoi'yi ele geçirmesiyle burası çavdar tarlaları alanı haline gelmiş, hatta bölgenin ismi Çavdarhisar olarak değişmiştir. 1926 yılında Alman arkeologların başlattığı kazı çalışmalarıyla yeniden gün yüzüne çıkarılan Aizanoi'de çalışmalar günümüzde de devam etmektedir.
Dünyanın İlk Borsası Aizanoi'de Kurulmuştu
Aizanoi, antik dönemde sıra dışı bir yapıya ev sahipliği yapmaktadır. Kentte sıklıkla kadın ve dişi figürlerin kullanıldığı görülmektedir, bu da Aizanoi'nin diğer antik kentlerden farklılığını ortaya koymaktadır. Aizanoi, Çavdarhisar Kasabası olarak bilinse de, kendi döneminde büyük bir görünüme ve gelişmiş bir medeniyete sahipti. Hatta dünyanın ilk borsa binasının temelleri bu kentte bulunmaktadır.
Aizanoi Antik Kenti'nde Bulunan Eserler
Aizanoi, Anadolu'nun en bereketli ve gelişmiş kentlerinden biri olarak kabul edilmekte olup, tarihi değeri yüksek birçok yapı ve esere ev sahipliği yapmaktadır. Kentte bulunan önemli eserler arasında Zeus Tapınağı, stadyum, tiyatro, yuvarlak yapı (Macellum), geç antik sütunlu cadde, mozaikli hamam, köprüler ve antik baraj yer almaktadır.
1. Zeus Tapınağı
Aizanoi'nin en çarpıcı yapısı olan Zeus Tapınağı, kendine özgü bir yapıya sahiptir ve dünyada benzeri bulunmamaktadır. Tapınağın kuzeybatı alınlığında bir kadın büstünün bulunması, tapınağın hem Zeus'a hem de bereket tanrıçası Kybele'ye adanmış olduğunun işaretidir.
2. Stadyum ve Tiyatro
Aizanoi, stadyum ve tiyatroyu bir araya getirerek benzersiz bir kombinasyon sunmaktadır. M.S. 160 yılında yapımına başlanan stadyumun oturma sıraları çokgen biçimli olup, bu yapının ortasının genişlemesine olanak tanımıştır. Stadyum ve tiyatro binaları birbirlerine yapışıktır ve aralarında mermerle kaplı bir duvar bulunmaktadır.
3. Yuvarlak Yapı - Macellum ve Geç Antik Sütunlu Cadde
Kentin güneyine doğru ilerlediğimizde, M.S. 2. yüzyılda yapılmış yuvarlak bir yapı olan Macellum'u görmekteyiz. Bu yapının duvarlarında İmparator Diocletian'ın 301 yılındaki ücret tespitlerine dair bir kopya bulunmaktadır. Ayrıca, M.S. 400 yıllarına ait olduğu belirlenen sütunlu cadde de bu bölgede bulunmaktadır.
4. Mozaikli Hamam
Aizonai’deki M.S. 3. yüzyılda inşa edilen mozaikli hamamlar, o dönemin zenginlik ve estetik anlayışını yansıtmaktadır. Hamamın zeminindeki mozaik süslemeler, o dönemin sanatsal ve mimari yeteneklerini yansıtmaktadır.
5. Köprüler ve Baraj
Penkalas Nehri'nin her iki yakasında bulunan ve günümüze ulaşan yapı kalıntılarının büyük bir çoğunluğu Roma dönemine aittir. Aizanoi'nin iki yakasını birbirine bağlayan köprüler, günümüzde dahi kullanılabilecek şekilde sağlam bir yapıya sahiptir. Ayrıca, sel basmalarını önlemek amacıyla yapılan antik baraj, o dönemin mühendislik ve altyapı başarısını göstermektedir.
