Tıbbi kenevir, kenevir bitkisinin tedavi amaçlı kullanımını ifade eder. Bu ürünler, klasik "uyuşturucu" algısından farklı olarak tamamen kontrollü, dozajlı ve bilimsel verilere dayalı biçimde formüle edilir. Özellikle kenevirin iki temel bileşeni olan THC (tetrahidrokanabinol) ve CBD (kannabidiol), tıbbi kullanımlar için ayrıştırılır ve farklı dozajlarla formüle edilir.
Türkiye'de tıbbi kenevir üretimi ve kullanımı uzun süre tartışmalıydı. Ancak özellikle epilepsi, kronik ağrı, kas spastisitesi ve bazı kanser türlerinde kullanılan ilaçların etkisi uluslararası bilim çevrelerince kabul edilince, Sağlık Bakanlığı da bu alanı düzenlemeye başladı. Şimdi ise Türkiye’de ruhsatlı ürünler, belirli eczanelerde hastalara sunuluyor.
CBD ve THC farkı: Hangisi ne işe yarar?
Kenevir bitkisinin en çok bilinen iki bileşeni THC ve CBD’dir. Aralarındaki fark, etkileriyle doğrudan ilgilidir:
-
THC (Tetrahidrokanabinol): Psikoaktif etkileriyle bilinir. “Yüksek” hissettiren etkisi nedeniyle eğlence amaçlı kullanımla ilişkilendirilir. Ancak düşük dozlarda, tıbbi amaçlarla ağrı kesici, kas gevşetici ya da mide bulantısını önleyici olarak reçetelenebilir.
-
CBD (Kannabidiol): Psikoaktif değildir. Yani zihinsel bir sarhoşluk hali yaratmaz. Anksiyete, epilepsi, kronik ağrı, iltihap ve uykusuzluk gibi birçok rahatsızlıkta etkili olduğu bilimsel çalışmalarla ortaya konmuştur. CBD ürünleri genellikle gıda takviyesi formunda satılabilir.
Türkiye’de satışı yapılan ürünlerde, THC oranı yasal sınır olan %0.2’nin altında tutuluyor. Bu sayede ürünler psikoaktif etki göstermeden, yalnızca tıbbi ve destekleyici amaçla kullanılıyor.
Kimler kullanabilecek?
Tıbbi kenevir ürünleri, doktor reçetesiyle veya danışman eczacı onayıyla kullanılabiliyor. Özellikle şu rahatsızlıklar için kullanım öne çıkıyor:
-
Refrakter (tedaviye dirençli) epilepsi türleri
-
Kronik ağrı sendromları
-
Kas spastisitesi (özellikle MS hastalarında)
-
Kemoterapiye bağlı mide bulantısı
-
Uyku bozuklukları ve anksiyete bozuklukları
-
İltihaplı bağırsak hastalıkları
Bunun dışında, bazı CBD içerikli ürünler ise “gıda takviyesi” statüsünde reçetesiz de satılabiliyor. Ancak bu ürünlerin dahi bilinçsizce kullanılması önerilmiyor. Uzmanlara göre, özellikle ilaç kullanan bireyler, CBD’nin ilaçlarla etkileşime girebileceğini göz önünde bulundurmalı.
Eczanelerde nasıl satılıyor?
Türkiye'de artık bazı eczaneler, ithal edilen veya ruhsatlı yerli üretim tıbbi kenevir ürünlerini raflarına koymaya başladı. Bunlar çoğunlukla:
-
CBD damla veya kapsül formları
-
Kenevir yağı içerikli merhem ve krem gibi topikal ürünler
-
Takviye edici gıda niteliğinde CBD katkılı çaylar, drajeler
-
Özel formüllü ağrı bantları veya jeller
Eczacılar, bu ürünleri hastaya vermeden önce hem kullanım şekli hem de etkileşim açısından danışmanlık sağlamak zorunda. Bu da tıbbi kenevirin, kontrollü ve bilinçli biçimde kullanılmasını mümkün kılıyor.
Denetim mekanizması nasıl işliyor?
Tıbbi kenevir ürünlerinin üretimi, ithalatı, dağıtımı ve satışı Sağlık Bakanlığı’nın denetimi altında yürütülüyor. Ürünler, onaylı laboratuvarlardan geçerek piyasaya giriyor. THC oranları, etken madde dozları ve içerikler hem ambalajlarda açıkça belirtiliyor hem de eczane sisteminde kayıt altına alınıyor.
Tarım Bakanlığı da üretim ayağında yetkilendirilen firmaları kontrol ediyor. Ruhsatsız üretim ya da kayıtdışı satış, ağır cezalara tabi.
Toplumsal bakış değişiyor
Türkiye’de kenevir deyince akla hâlâ çoğunlukla yasa dışı kullanım gelse de son yıllarda bu algı kırılmaya başladı. Tıbbi kenevirin uluslararası alanda yarattığı etki, kamuoyunun da bu konuya daha açık ve sorgulayıcı yaklaşmasına yol açtı. Özellikle epilepsi hastası çocuklar için umut olan tedavi yöntemleri, kamuoyunun tıbbi keneviri “yasaklı bitki” değil, “tedavi seçeneği” olarak görmesini sağladı.
Yasanın detayları
TBMM Genel Kurulu, “Sağlıkla İlgili Bazı Kanunlarda ve 663 Sayılı KHK'de Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”u kabul etti. Bu yasanın kenar başlıkları şöyle:
-
Beşeri tıbbi ürünlerin elektronik takip sistemi ile denetlenmesi
-
Tıbbi kenevirin üretimini Tarım Bakanlığı, satışını Sağlık Bakanlığı yetki altına alması
-
Kenevir ürünlerinin sadece eczanelerde reçete ile satılması
-
İlaç takibi ve depolama süreçlerinin sıkı biçimde izlenmesi
-
Sağlık destek ürünleri ve kişisel bakım ürünlerinde de aynı kontrol mekanizmasının uygulanması
Bu düzenleme, tıbbi kenevir ürünlerinin güvenli, etkili ve suistimale kapalı şekilde halk sağlığına sunulmasını amaçlayan kapsamlı bir yasal çerçeve sağlamıştır.
