İran, Rus-Arap İşbirliği Forumu sonrasında İran'ın kontrolünde olan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) de egemenlik iddiasında bulunduğu Basra Körfezi'ndeki üç ada hakkında yapılan ortak açıklamaya tepki olarak Rusya'nın Tahran Maslahatgüzarı'nı Dışişleri Bakanlığı'na çağırdı.
İran Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamaya göre büyükelçinin yokluğunda bakanlığa çağrılan Rus maslahatgüzara Tahran'ın protesto notası iletildi. Açıklamada Basra Körfezi'ndeki üç adanın İran'a ait olduğu ve bu konuda herhangi bir tarafın iddiasının kabul edilemez olduğu ifade edildi. Rus diplomat ise İran'ın itirazlarını en kısa zamanda Moskova'ya ileteceğini belirtti.
Ne olmuştu?
Fas'ta 20 Aralık'ta düzenlenen 6. Rus-Arap Forumu'nun ardından yayımlanan ortak açıklamada BAE'nin Büyük Tunb, Küçük Tunb ve Ebu Musa adalarıyla ilgili İran ile yaşadığı anlaşmazlığın uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde ve ikili müzakereler yoluyla çözülmesi için tüm barışçıl çabalara destek vurgusu yapılmıştı.
İran Dışişleri Bakanlığınca 21 Aralık'ta yapılan açıklamada Tahran'ın söz konusu üç adadaki egemenliğinin müzakereye açık olmadığı ifade edilmişti. Konuyla ilgili dün İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ile Rus mevkidaşı Sergey Lavrov telefonda görüşmüştü.
İran ile BAE arasındaki adalar anlaşmazlığı
Hürmüz Boğazı'na yakınlığı ve bölgedeki petrol potansiyeli sebebiyle stratejik konumda yer alan Ebu Musa, Büyük Tunb ve Küçük Tunb adalarıyla ilgili İran ve BAE, hakimiyet iddiasında bulunuyor. Adalar, 1971'e kadar İngiliz işgali altındaydı. Kasım 1971'de İngiltere'nin adaların kontrolünü BAE'ye devrederek çekilmesinin hemen ardından İran, adalarda hakimiyeti ele geçirdi. BAE, adalara askeri güçlerini konuşlandıran İran'ı işgalci olarak niteliyor.
Adalar üzerindeki haklarının tarihsel olarak çok eskilere dayandığı tezini ileri süren İran, bu toprakların geçici olarak 1903'te İngilizlerin eline geçtiğini ve 1971'de iade edildiğini, dolayısıyla o tarihte henüz kurulmamış olan BAE'nin hakimiyet iddiasında bulunamayacağını savunuyor. BAE ise adalardaki hak iddiası doğrultusunda Arap ülkeleri ve uluslararası kuruluşlar nezdinde girişimlerde bulunuyor.
Rusya, daha önce de müzakere çağrısı yapmıştı
İran, Aralık 2022'de Suudi Arabistan'da düzenlenen Çin Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) Zirvesi sonrasında üç ada hakkında BAE'nin tezlerinin savunulması üzerine Çin'in Tahran Büyükelçisi'ni Dışişleri Bakanlığı'na çağırmıştı. Tahran yönetimi, 11 Temmuz'da ise Rusya ile KİK Zirvesi sonrasında da sorunun çözümü için müzakere çağrısında bulunması üzerine Rusya'ya benzer tepki göstermişti.
