Türk Ceza Kanunu’nun 250. maddesinde düzenlenen irtikap, kamu görevlisinin görevinin sağladığı yetkiyi kötüye kullanarak kişiden rızası dışında ya da hatasından faydalanarak menfaat elde etmesi olarak tanımlanır. Bu suç üç şekilde işlenebilir: icbar, ikna ve hatadan yararlanma.
İcbar Suretiyle İrtikap Ne Demek?
İcbar, bir kişiyi zorla, baskı ya da tehdit yoluyla bir şeyi yapmaya mecbur bırakmak anlamına gelir. Bu kapsamda icbar suretiyle irtikap, kamu görevlisinin bir kişiyi baskı veya tehdit ile menfaat vermeye zorlamasıdır. Örneğin bir memurun, “Bu işlemi yapmam için şu kadar ödeme yapmalısın, yoksa cezai işlem uygularım” demesi, icbar suretiyle irtikap suçuna örnektir. Bu durumda mağdur, iradesi dışında ve baskı altında kalır.
Hangi Durumlarda Suç Oluşur?
Kamu görevlisinin göreviyle bağlantılı bir işlem veya hizmeti gerçekleştirmesi veya gerçekleştirmemesi karşılığında menfaat istemesi, Bu menfaati sağlamak için kişiyi açık veya örtülü biçimde tehdit etmesi, Kişinin bu baskı nedeniyle menfaati vermeye zorlanması. Bu unsurlar oluştuğunda icbar suretiyle irtikap suçu meydana gelir.
Cezası Ne Kadar?
Türk Ceza Kanunu’nun 250. maddesine göre: İrtikap suçunun cezası 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasıdır. Eğer suç icbar (zorla) yoluyla işlenmişse, mahkeme bu durumu ağırlaştırıcı neden olarak değerlendirir ve ceza üst sınırdan verilebilir. Ayrıca kamu görevinden men ve memuriyetten çıkarma gibi disiplin cezaları da uygulanabilir.
Kamuoyunda Neden Önemli?
Son yıllarda kamu görevlilerine yönelik şikayetlerde irtikap suçlarının arttığı gözlemleniyor. Bu da kamu hizmetlerinde şeffaflık ve güven sorununa yol açıyor. Özellikle ruhsat işlemleri, ihaleler, belediye denetimleri gibi alanlarda bu suçun işlendiğine dair ihbarlar yargı mercilerine taşınıyor.
Vatandaş Ne Yapmalı?
İcbar suretiyle irtikap suçu ile karşılaşan vatandaşlar; Delil toplayarak (ses kaydı, yazışma, tanık vb.), Savcılıklara suç duyurusunda bulunarak, CİMER ya da ilgili kurumlara resmi başvuru yaparak yasal haklarını kullanabilir.
