HIV’in insan vücudunda bağışıklık sisteminden ve ilaçlardan saklanabilme özelliği, yıllardır bilim insanlarının karşılaştığı en büyük zorluklardan biri olarak görülüyordu. Ancak Avustralya’nın Melbourne kentindeki Peter Doherty Enfeksiyon ve Bağışıklık Enstitüsü'nden araştırmacılar, bu engeli aşabilecek yeni bir yöntem geliştirdi.
Araştırma ekibi, COVID-19 aşılarının geliştirilmesinde önemli rol oynayan mRNA teknolojisini kullanarak, HIV’in gizlendiği beyaz kan hücrelerini hedef aldı. Nature Communications dergisinde yayımlanan çalışmada, mRNA’nın özel olarak geliştirilen “LNP X” adlı yeni bir lipid nanoparçacık taşıyıcısı aracılığıyla bu hücrelere ulaştırıldığı belirtildi.
Bu taşıyıcı sistem sayesinde HIV’in saklandığı hücrelere “virüsü ortaya çıkar” komutu iletilebildi. Çalışmanın başyazarı Dr. Paula Cevaal, “Bu tür hücrelerin mRNA’yı alması daha önce imkânsız sanılıyordu. İlk sonuçları gördüğümüzde inanamadık, defalarca test ettik ve hepsinde benzer başarıyı elde ettik” dedi.
“Her dakika bir can kaybı”
Birleşmiş Milletler AIDS Programı’na (UNAIDS) göre, dünya genelinde yaklaşık 40 milyon HIV taşıyıcısı bulunuyor ve bu kişiler yaşam boyu ilaç kullanmak zorunda kalıyor. 2023 yılında her dakika bir kişi HIV nedeniyle hayatını kaybetti.
Yöntem umut vadediyor, ancak soru işaretleri var
Uzmanlar, virüsün gizlendiği yerden çıkarılmasının tedavi için büyük bir adım olduğunu ancak bunun yeterli olmayabileceğini belirtiyor. Bağışıklık sisteminin virüsü temizleyip temizleyemeyeceği ya da ek tedavilere ihtiyaç olup olmayacağı hâlâ araştırılıyor.
Araştırma şu anda laboratuvar ortamında, HIV taşıyıcılarından alınan hücreler üzerinde yürütülüyor. İnsanlarda uygulanabilmesi için önce hayvan deneyleri, ardından uzun sürecek klinik çalışmaların yapılması gerekiyor.
Francis Crick Enstitüsü’nden retrovirolog Dr. Jonathan Stoye, “HIV’i gizlendiği yerden çıkarmada bu kadar etkili başka bir yöntem geliştirilmemişti” derken, Peter Doherty Enstitüsü’nden Dr. Michael Roche, yöntemin gelecekte kanser gibi başka hastalıkların tedavisinde de kullanılabileceğini ifade etti.
