Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump, küresel siyaseti ve transatlantik ilişkileri derinden etkileyebilecek, alışılmışın dışında bir çıkış yaparak, devam eden Rusya-Ukrayna savaşını sona erdirmek için kendi formülünü açıkladı. Trump, sosyal medya platformu Truth Social üzerinden NATO üyesi ülkelere hitaben paylaştığı bir mektupla, müttefiklere, Rusya üzerinde "güçlü bir kontrole" sahip olduğunu savunduğu Çin'e karşı yüzde 50 ila yüzde 100 arasında değişen oranlarda ağır gümrük vergileri uygulama çağrısında bulundu. Bu adımın atılması halinde savaşın "hemen sona ereceğini" iddia eden Trump, bu çağrısının dikkate alınmaması durumunda ise NATO'nun "ABD'nin vaktini, enerjisini ve parasını boşa harcadığı" anlamına geleceğini belirterek, ittifak üzerindeki baskıyı artırdı.
'Eğer NATO dediğimi yaparsa, savaş hemen sona erer'
Donald Trump, paylaştığı mektupta, Rusya-Ukrayna savaşının binlerce insanın hayatına mal olduğunu ve büyük bir yıkıma neden olduğunu belirtti. Çözümün anahtarının ise, Moskova yönetimi üzerindeki ekonomik ve siyasi etkisi bilinen Pekin yönetimini hedef almaktan geçtiğini savundu. Trump, "Çin'in Rusya üzerinde güçlü bir kontrole sahip olduğunu" ve NATO ülkelerinin Çin mallarına uygulayacağı yüzde 50 ila yüzde 100'lük bir verginin, "bu kontrolü kıracağını" iddia etti.
Bu sıra dışı önerisinin kesin sonuç vereceğini savunan Trump, "Eğer NATO benim dediğimi yaparsa, savaş hemen sona erer," diyerek oldukça iddialı bir dil kullandı. Bu vergilerin, savaş bittikten sonra kaldırılabileceğini de ekleyen Trump, bu hamlenin Çin'i, Rusya'ya savaşı bitirmesi yönünde baskı yapmaya zorlayacak en etkili yöntem olduğunu öne sürdü. Trump'ın bu çağrısı, geleneksel diplomatik ve askeri çözüm yollarının dışında, ticari ve ekonomik bir baskıyı savaşın sonlandırılması için birincil araç olarak kullanmayı önermesiyle dikkat çekiyor.
Rus petrolü alan NATO ülkelerine 'şok edici' eleştirisi
Trump, mektubunda sadece Çin'i hedef almakla kalmadı, aynı zamanda bazı NATO müttefiklerinin Rusya ile olan enerji ticaretini de sert bir dille eleştirdi. Kimi NATO ülkelerinin, devam eden savaşa ve uygulanan yaptırımlara rağmen Rusya'dan petrol alımını sürdürmesinin "şok edici" düzeyde olduğunu belirten Trump, bu durumun ittifakın Rusya'ya karşı ortak duruşunu zayıflattığını vurguladı.
"(Bu durum) Rusya'ya karşı müzakere pozisyonunuzu ve pazarlık gücünüzü büyük ölçüde zayıflatıyor," ifadesini kullanan Trump, bu ülkelerin Rusya'ya dolaylı yoldan finansal destek sağladığını ve savaşın uzamasına neden olduğunu ima etti. Trump ayrıca, NATO ülkelerinin Rusya'ya karşı bir bütün olarak yaptırım uygulama ve Rus petrolünü satın almama yönünde ortak bir karar verdiğinde, ABD'nin de Moskova yönetimine yönelik "büyük yaptırımlar" uygulayacağını kaydetti. Bu ifadeler, Trump'ın, başkanlığı döneminde de sıkça dile getirdiği "yük paylaşımı" ve "müttefiklerin sorumluluklarını yerine getirmesi" yönündeki eleştirilerinin bir devamı olarak yorumlandı.
Transatlantik ilişkilerde yeni bir gerilim potansiyeli
Donald Trump'ın bu mektubu, NATO müttefikleri arasında nasıl bir yankı bulacağı ve transatlantik ilişkileri nasıl etkileyeceği konusunda ciddi soru işaretleri yaratıyor. Bir yandan, savaşın bir an önce bitirilmesi yönündeki arayışlar sürerken, diğer yandan da küresel ticaretin en büyük aktörlerinden biri olan Çin'e karşı bu denli sert ve tek taraflı bir ekonomik savaş başlatmanın yaratacağı küresel ekonomik ve siyasi sonuçlar endişe yaratıyor.
Avrupa'daki birçok NATO ülkesinin, Çin ile derin ekonomik bağları bulunuyor ve böyle bir vergi uygulamasının kendi ekonomilerine de büyük zararlar verebileceği aşikar. Ayrıca, ittifak içinde Rusya'ya yönelik enerji politikaları konusunda tam bir fikir birliği olmaması, Trump'ın bu çağrısının müttefikler arasında yeni bir gerilim ve ayrışma yaratma potansiyelini de beraberinde getiriyor. Önümüzdeki günlerde, başta Almanya ve Fransa olmak üzere Avrupa'nın önde gelen NATO üyelerinden Trump'ın bu sıra dışı önerisine nasıl bir yanıt geleceği, hem savaşın seyrini hem de Batı ittifakının geleceğini şekillendirmesi açısından kritik bir önem taşıyacak.
