Türk Lirası'nda kur şokunun yaşandığı haftanın hemen öncesinde vatandaş ve şirketlerin bankalardaki yabancı para mevduatı 4,4 milyar dolar arttı. Bilkent Üniversitesi İktisat Bölümü Başkanı Prof. Dr. Refet Gürkaynak, "Türkiye'deki mevduatın yarıdan fazlası döviz cinsine döndü. Şu anda gördüğümüz gibi döviz tutuyor olmak enflasyona karşı koruyor, çünkü enflasyonla beraber kur yükseliyor" diyor. Dr. Murat Kubilay da banka faizlerinin parayı enflasyona karşı korumadığı için vatandaşın parasının değerini korumak adına dolara yöneldiğini ifade ediyor.
Türkiye Ağustos 2018’den sonra ikinci kur şokunu yaşarken buradan bir çıkış yolu arıyor. Uzun süre 6,85 seviyesinde tutulan dolar kuru müdahale araçlarının azalması ile birlikte 7,20 seviyesini aştı.
Doların yükselişinde veya yükseldiği seviyede tutunmasında şirketlerin ve vatandaşların döviz talepleri de büyük rol oynuyor. Ekonominin temel kurallarından olan arz-talep dengesi gereğince dolara olan talep artınca doların fiyatı da yükseliyor.
Cari açık ve dış borç ödemeleri için dolar gerekiyor
Geçen sene ilk beş ayda 187 milyon dolar fazla veren cari denge, bu sene aynı dönemde 16 milyar 720 milyon dolar açık verdi. İhracat ve turizm gelirleri hızla düşerken, ithalat o hızda düşmeyince, cari açık arttı.
Yılın ilk yarısında ihracat geçen yıla göre yüzde 15,1, ithalat yüzde 3,2 azaldı. Dış ticaret açığı yüzde 73,2 artarak 23,9 milyar dolara ulaştı. Geçen sene beş ayda 7,9 milyar dolara ulaşan turizm geliri, bu yıl aynı dönemde 3,4 milyar dolara geriledi.
Geçen ilk beş ayda hisse senedi ve tahvil alımı yoluyla 5,8 milyar dolarlık giriş yapan yabancılar, bu yıl aynı dönemde 11,3 milyar dolarlık çıkışa imza attı. Cari açık ve dış borç ödemeleri için döviz bulmak zorlaştı.
‘Mevduatın yarısı dövize döndü’
Bilkent Üniversitesi İktisat Bölümü Başkanı Prof. Dr. Refet Gürkaynak, Türkiye’de döviz kurlarının yükselmesinin sebebinin yurt dışı kaynaklı saldırılar olmadığını vatandaşların paralarının değerini korumak için dolara yatırım yaptıklarını söylüyor. BBC Türkçe’den Esra Yalçınalp’e konuşan Gürkaynak, “Durumun Londra, New York’un yaptığı bir şey ile ilgisi yok çünkü Türkiye’de yabancı yatırımcı kalmadı. Şu anda olan, Türkiye’deki yerleşik insanların kendileri için doğru olduğunu düşündüklerinin sonucu. Türkiye’deki mevduatın yarıdan fazlası döviz cinsine döndü. Bu kendileri bakımından yanlış bir şey değil. Şu anda gördüğümüz gibi döviz tutuyor olmak enflasyona karşı koruyor, çünkü enflasyonla beraber kur yükseliyor” diye konuştu.
