Evergrande, 24 Eylül'de Hong Kong Borsası'na yaptığı açıklamada, Çin Menkul Kıymetler Düzenleme Komisyonu ile Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu'nun, şirketin borç yapılandırma planına "idari tedbir" uyguladığını bildirdi.
Açıklamada, şirketin ana iştiraki Hengda Gayrimenkul Grubu'na yönelik yürütülen soruşturmada alınan "idari tedbirler" nedeniyle yeni borç tahvili çıkaramayacağı belirtildi.
Bu duyurunun ardından şirketin hisseleri, şirketin 2 yıldır devam eden borç sorunlarını nasıl çözeceği konusundaki soru işaretlerini artırarak gün içinde %21.8 değer kaybetti.
Evergrande'nin Büyük Borç Yükü
Evergrande'nin 2022 yılının sonunda ulaştığı toplam borç yükü 2.4 trilyon yuan (yaklaşık 330 milyar dolar) seviyesindedir ve bu, Çin'in gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYH) yaklaşık %2'sine denk gelmektedir.
Şirket, vadesi geldiği halde ödeyemediği 12.6 milyar yuan (1.7 milyar dolar) dış borcu nedeniyle alacaklıların açtığı birçok davayla karşı karşıyadır.
Çin'deki emlak sektöründeki sürekli durgunluk ve konut satışlarındaki düşüş nedeniyle şirketin ödeme zorlukları daha da derinleşmiştir. Bu zorluklar, 25 ve 26 Eylül'de kredi verenlerle borç yapılandırması hakkında görüşmek için planlanan 6 toplantının iptal edilmesine neden olmuştur. İptallerin gerekçesi, "satışların beklenenden zayıf olması" ve "yapılandırma koşullarını yeniden değerlendirme ihtiyacı" olarak açıklanmıştır.
Varlık Haczi Tehlikesi
Şirket, 30 Ekim'de Hong Kong'da görülecek ilk dava duruşmasına kadar alacaklılarıyla anlaşma sağlayamazsa, borçları karşılığında varlıklarının haczedilmesi tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Evergrande, 16 Ağustos'ta borsaya yaptığı açıklamada, ana iştiraki Hengda Gayrimenkul Grubu'nun, bilgi paylaşımı kurallarını ihlal ettiği şüphesiyle otoritelerce soruşturulduğunu duyurmuştu.
Şirketin varlık yönetimi iştiraki Evergrande Finansal Varlık Yönetimi'nin, "gölge bankacılık" faaliyetlerine yönelik kapsamlı bir adli soruşturmanın odağında olduğu anlaşılmıştır. Şirketin merkezinin bulunduğu Şıncın şehrinde polis, 18 Eylül'de "şirketin bazı çalışanlarının" soruşturma kapsamında gözaltına alındığını bildirmiştir.
Gözaltına alınanların kimliği açıklanmamıştır, ancak ulusal medyada sızan bilgilere göre, aralarında Genel Müdür Du Liang ve Genel Müdür Yardımcısı Yao Bıncai'nin de bulunduğu yönetici düzeyinde 10'dan fazla kişi, "yasa dışı fon toplama" şüphesiyle soruşturulmaktadır.
Evergrande, 2021 yılında aralarında kendi çalışanlarının da bulunduğu 70 bin müşteriye toplam 40 milyar yuan (5.47 milyar dolar) tutarındaki menkul varlık için nema ödemekte başarısız olmuştur.
Eski Grup Yöneticileri Gözaltında
Ekonomi ve finans haberleri servisi Caixin'in, "konu hakkında bilgi sahibi kaynaklara" dayandırdığı haberine göre, Evergrande'nin eski Üst Yöneticisi (CEO) Şia Haycun ve eski Mali İşler Koordinatörü (CFO) Pan Darong da gözaltında tutulmaktadır.
Şia ve Pan, 2021 yılında grubun krediler için üçüncü taraflara teminat gösterdiği banka mevduatlarını, iştiraklerine yönlendirdiğinin anlaşılmasıyla ortaya çıkan skandal nedeniyle temmuzda istifa etmişlerdir.
Öte yandan grubun 16 Eylül'de devlete devredilen sigorta şirketi Evergrande Hayat Teminat'ın eski yöneticisi Cu Cialin'in de 17 Eylül'de gözaltına alındığı bildirilmiştir.
Ulusal Mali Düzenleme İdaresi, yeni oluşturulan, devlete ait Haigang Hayat Sigorta Şirketi'nin, Evergrande iştirakini tüm varlıkları ve yükümlülükleriyle devraldığını duyurmuştur. İştirakin "ciddi borç ödeme problemleri olduğunu" işaret eden yetkililer, "yakın denetim ve risk çözümüne ihtiyaç duyulduğunu" vurgulamışlardır.
İnşaat Alanında En Büyük Yatırımcı
İş insanı Şu Ciayin tarafından 1996 yılında "Hengda Grup" adıyla Çin'in güneyindeki Guangcou şehrinde kurulan şirket, büyük şehirlerdeki büyük ölçekli konut ve kentsel dönüşüm projelerine yaptığı yatırımla kısa sürede dünyanın en büyük inşaat ve emlak şirketlerinden biri haline gelmiştir.
2009 yılında Hong Kong Borsası'ndaki halka arzında 722 milyon dolarlık yatırım toplayan şirket, 2018 yılında inşaat sektöründe dünyanın en çok gelir elde eden şirketi olmuştur.
Çin genelinde 280'den fazla şehirde 1300'den fazla inşaat projesi gerçekleştiren şirket, 120 binden fazla çalışana istihdam sağlamıştır.
Yılda yaklaşık 600 bin konut üreten şirket, Çin'de konut arzının önemli bir bölümünü karşılamaktadır.
Problemler Nasıl Başladı?
Çin hükümetinin 2020 yılından itibaren sağlıksız büyümeyi engellemek için inşaat ve emlak sektörüne sağlanan kredilere sınırlama getirmesi, Evergrande'nin borçlarını çevirmekte zorluk yaşamasının ana nedenlerinden biri olarak görülmektedir.
Ülkenin hızlı ekonomik büyümesinin yaşandığı yıllarda yan iş kollarıyla gayrisafi yurt içi hasılanın yaklaşık %20'sini oluşturan sektör, "büyük borç-büyük yatırım" döngüsüyle işlemekteydi.
Çin'de 2019 yılında başlayan Kovid-19 salgını, konut yatırımlarında ve satışlarında düşüşe neden olarak bu döngüyü ciddi şekilde kesintiye uğrattı.
Sektördeki durgunluk, yatırımcıların borçlanmasını aniden sorunlu hale getirdi. Üstelik Çin hükümeti, aşırı borçlanmanın finansal sistemde doğurduğu risklerden ve piyasadaki spekülasyonun konut fiyatlarını aşırı artırmasından rahatsızdı.
Devlet Başkanı Şi Cinping'in "Konutlar yaşamak içindir, spekülasyon için değil." açıklamalarıyla düzenleyici kurumlar harekete geçti ve gayrimenkul şirketlerine borç kısıtlamaları getirdi.
Hükümet, aralarında Evergrande'nin de bulunduğu 12 büyük gayrimenkul şirketine devlet bankalarından borç alabilmeleri için "üç kırmızı çizgiye" uygun olma şartı getiren bir düzenleme sundu.
Bu düzenleme ile şirketlere toplam varlıklarının toplam borçlara oranının %70'ten fazla olmaması, net borcun öz sermayeyi aşmaması ve nakit varlıkların kısa dönemli borçlardan ya fazla ya da en azından eşit olması kriterleri getirildi.
Evergrande, o sırada borçlanma kriterlerinin hiçbirini sağlayamayacak durumdaydı. Şirket, 2021 yılında vadesi gelen iki yurt dışı borç tahvilinin faizini ödemede 2 kez başarısız oldu. Bu büyük bir şirketin cüzi büyüklükteki dış faiz ödemelerinde bile sıkıntı yaşaması, daha büyük bir borç krizinin yaklaştığını gösteriyordu.
Borç Yönetimi Çabaları
Yeni borç bulma konusunda zorluk yaşayan şirket, varlıklarını satarak borçlarını karşılamaya çalıştı.
Evergrande, 29 Eylül 2021'de Liaoning eyaletindeki ortağı olduğu Şıncing Bankasındaki hisselerini yaklaşık 10 milyar yuan (yaklaşık 1.5 milyar dolar) değerindeki kamuya ait bir varlık yönetim şirketine sattığını açıkladı.
Ayrıca, şirketin Ekim 2021'de emlak yönetim birimi Evergrande Emlak Hizmetleri'nin yüzde 50.1 hissesini 20 milyar Hong Kong doları (yaklaşık 2.5 milyar dolar) değerindeki başka bir inşaat grubuna olan Hopson İnşaat Holding'e devretme girişimi sonuçsuz kaldı.
Guangdong eyalet yönetimi, Aralık 2021'de Evergrande'nin borçları için temerrüde düşmesini önlemek üzere risk yönetim uzmanlarından oluşan bir heyet görevlendirdi.
Yurtdışında İflas Korumasına Başvuru
2021 yılında 476 milyar yuan (yaklaşık 65 milyar dolar), 2022 yılında 105 milyar yuan (yaklaşık 15.7 milyar dolar) zarar açıklayan şirketin toplam borç yükü, 2022 sonunda 2.4 trilyon yuan (yaklaşık 330 milyar dolar) seviyesine ulaştı.
Bu yıl içinde birçok kez borçları nedeniyle temerrüde düşen şirket, 17 Ağustos'ta ABD'de iflas koruması için mahkemeye başvurdu. Manhattan İflas Mahkemesine yapılan başvuruda, borçlarının yeniden yapılandırılma sürecinde şirketi dava etmek veya ABD'deki varlıklarını dondurmak isteyen alacaklılara karşı korunma talep edildi.
Evergrande'nin Hong Kong Borsası'nda Temmuz 2020'de hisse başına 25.80 Hong Kong dolarından işlem gören hisseleri, dünkü değeri olan 0.43 Hong Kong dolarına kadar geriledi. Şirket, bu süre zarfında piyasa değerinden 42.8 milyar dolar kaybetti.
Analistler, kötü tabloya ek olarak adli soruşturmanın ortaya çıkardığı yeni engeller ve sorunların şirketi daha fazla iflasa sürüklediğini değerlendiriyorlar.
