ESAT ERÇETİNGÖZ- Tarihi Kemeraltı Çarşısı, İzmir’de unutulmuş bir mirasın yeniden gün yüzüne çıkışına sahne oluyor. Osmanlı döneminden kalma ve geçmişi yaklaşık bin yıla dayanan “Çankırılılar Çarşısı”, İzmir Çankırılılar Yardımlaşma ve Kültür Derneği’nin (İZÇANDER) 20 yıllık arşiv ve belge mücadelesi sonucunda resmen hak sahiplerine iade edildi.
Osmanlı arşivleriyle tescillendi
Kemeraltı’nın 871. Sokağı’nda, Kızlarağası Hanı’nın güney köşesinde yer alan alanın “Çankırılılar Çarşısı” olduğuna dair resmi tapu ve Osmanlı arşiv belgeleri, belediye ve kurumlara sunuldu.
İzmir Büyükşehir Belediyesi ile Konak Belediyesi’nin yaptığı incelemeler neticesinde, çarşının tarihî kimliği resmen onaylandı ve “Çankırılılar Çarşısı” tabelası yeniden yerine asıldı.
Açılış yoğun katılımla yapıldı
Tarihi sürecin tamamlanmasının ardından, Çankırılılar Çarşısı’nın yeniden açılışı düzenlenen törenle yapıldı.
Açılışa Karşıyaka Kaymakamı Özkan Demir, İzmir B. Ş. B. Başkan Vekili Dr. Zafer Levent Yıldır, İzmir B. Ş. B Denetim Kurulu üyesi ve Belediye Meclis Üyesi Selçuk Karakülçe, Zafer Partisi İl Başkanı Mehmet Sinan Bezircilioğlu, Anahtar Partisi Kurucu üyesi Cahit Aguş, Birlik Sağlık Sendikası Genel Başkanı Ahmet Doğruyol, Çankırılılar Yardımlaşma ve Kültür Derneği Başkanı Naci Karakuş, Çankırı Çerkeş eski Belediye Başkanı Şükrü Tarahan ve çok sayıda esnaf ve vatandaş katıldı.
Ben de Konak Mahallesi Muhtarı Tamer Yıldırım ve meslektaşım Atilla Köprülüoğlu ile birlikte bu tarihi ana tanıklık ettik.
“Bu tabela 20 yıllık emeğin simgesi”
Çankırılılar Yardımlaşma ve Kültür Derneği Başkanı Naci Karakuş, açılışta yaptığı konuşma da sadece bir isim mücadelesi vermediklerini aynı zamanda 20 yıllık emeklerinin karşılığını almanın gururunu ve mutluluğunu yaşadıklarını söyledi. Başkan Karakuş, “ Belki küçük bir tabela gibi gözüküyor ancak bu tabela 15 Yıllık mücadele sonrasında alınan ve Çankırılılar için çok önemli olan bir tabela. Elde edilen yazılı kaynaklara göre 100 yıl belki daha önce burası Çankırılılar Çarşısı olarak geçiyor. Bu yüzden bizim için çok değerli. Kültürümüz anlamında bu davamızda başarılı olmamızı sağlayan İzmir B.Ş.B. Meclis üyesi Selçuk Karakülçe ve İzmir B.Ş.B. Başkan Vekili Zafer Levent Yıldır'a teşekkür ediyoruz. Gelin bu tabelanın önünde fotoğraf çektirin ve sosyal medyada yayınlayın. Açılışa katılan herkese de çok teşekkür ediyorum” dedi.
Yerel yöneticilerden destek mesajı
Karşıyaka Kaymakamı Özkan Demir'de emeği geçen herkese ve İzmir B. Ş. Belediyesi’ne teşekkür ederek büyük çabalar sonunda tabelasına kavuşması nedeniyle mutlu olduğunu belirtti.
İzmir B. Ş. B. Başkan Vekili Dr. Zafer Levent Yıldır ise, aslında çok daha önce halledilebilecek bu olayın uzaması dolayısı ile ilgili üzgün olduğunu belirterek İzmir B. Ş. B. Olarak STK’ ların her zaman yanında olduklarını ifade etti.
Açılışta bin kişilik geleneksel lokma hayrı gerçekleştirildi. Etkinlik, Çankırılılar başta olmak üzere çok sayıda İzmirliden yoğun ilgi gördü.
Kemeraltı’na Yeni Bir Kültürel Nefes
Bu gelişmeyle birlikte Çankırılılar Çarşısı, Kemeraltı’nın çok kültürlü ticaret dokusu içinde yeniden yerini aldı. Tarihi çarşının canlanması, hem İzmir’in geçmişine ışık tutacak hem de bölgedeki kültürel turizme yeni bir ivme kazandıracak.
Çankırı Çarşısı’nın Doğuş Öyküsü
Kızlarağası Hanı’nın hemen yanı başında, bugün 906 numarayla anılan dar bir sokak…
Bir yüzyıl önce bu sokak, Kemeraltı’nın kalbinde “Çankırı Çarşısı” olarak biliniyordu. Bakırcıların çekiç sesleri, demircilerin ateşi ve Çankırılı esnafın emeği bu sokakta hayat buluyordu. Zaman geçti, isimler silindi, tabelalar değişti; ama hafıza unutmadı.
Bu hikâye, işte tam da burada başlıyor.
Unutulmuş Bir İsmin İzinde
İzmir Çankırılılar Yardımlaşma ve Kültür Derneği’nin yıllara yayılan mücadelesi, bir sokak adından çok daha fazlasını hedefliyordu. Amaç, yalnızca bir tabelayı yerine asmak değil; kentin belleğinde silinmeye yüz tutmuş bir kültürü yeniden görünür kılmaktı.
2011 yılında dönemin Dernek Başkanı İbrahim Zencirci, Osmanlı arşivleri ve tapu kayıtlarıyla sokağın eski adının “Çankırı Çarşısı” olduğunu belgeledi. Belgelerle yapılan başvuru, o dönemde karşılık bulmadı. Zencirci, mücadelesinin sonucunu göremeden İzmir’den ayrılarak Ordu’nun Perşembe ilçesine yerleşti. Ancak bıraktığı iz, yarım kalmadı.
Yıllara Yayılan Sabır
2014–2016 yılları arasında Dernek Başkanlığı görevini üstlenen Emekli Albay Naci Karakuş ve İzmir’de yaşayan Çankırılılar, bu hayalin peşini bırakmadı. Talepleri son derece sade ve haklıydı: “Geçmiş, adıyla birlikte yaşatılmalıydı.”
Dernek bu amaçla iki kez daha resmi başvuruda bulundu. Yanıt yine olumsuzdu. Ancak her reddedilen dosya, kararlılığı biraz daha güçlendirdi. Yıllar sonra, 2023’te yeniden Dernek Başkanlığına seçilen Naci Karakuş, bu kez mücadelesini daha da büyüttü. 2023 ve 2025 yıllarında İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne yapılan üç ayrı başvuruyla, “Çankırı Çarşısı” adının yeniden yaşatılması için kapılar bir kez daha çalındı.
Sonunda Açılan Kapı
Bu süreçte İzmir Çankırılılar Derneği Yönetim Kurulu’nun kararlı duruşu, İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclis Üyesi Selçuk Karakülçe ve İzmir Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Dr. Zafer Levent Yıldır ile yapılan görüşmelerle karşılık buldu. Belgeler yeniden incelendi, tarih konuştu ve nihayet karar verildi. Bir asırdır sessiz kalan sokak, adını geri alacaktı.
Bir Tabela, Bir Hafıza
İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından sokağın girişine yeniden “Çankırı Çarşısı” levhası yerleştirildi. Levhada şu ifadeler yer aldı: “Çankırı ya da daha eski dönemlerde ‘Çangırlı’ olarak anılan Kemeraltı’nın bu eski çarşısı; bakırcılık ve demircilik gibi zanaat geleneklerini yansıtır. Zamanla Çankırılı esnafla özdeşleşmiştir. Bu tabela, sokağın eski adının anısını yaşatmak için hazırlanmıştır.”
Bir Asır Sonra Gelen Kavuşma
1920’li yıllarda “Çankırı Çarşısı” olarak bilinen sokak, bir asır sonra yeniden hak ettiği kimliğe kavuştu. Bu sadece bir isim iadesi değildi; bir kentin hafızasına, bir topluluğun aidiyetine ve geçmişle kurulan bağa duyulan saygının ifadesiydi.
Bugün o levha, belki çarşı girişinde küçük bir tabela olarak duruyor.
Ama İzmir’de yaşayan Çankırılılar için o tabela; sabır, emek, aidiyet ve unutulmayan bir geçmişin sessiz tanığı.
