Didar DEMİRCİ- Ulusal Kırmızı Et Konseyi (UKON) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Hacıince, 2022 yılı kırmızı et üretimini değerlendiren bir yazı yayınladı. Yayınlanan yazıda Hacıince, Türkiye'nin kırmızı et üretimi içerisinde yüzde 10 gibi küçük bir orana sahip olan küçükbaş hayvan eti üretiminde sığır eti üretiminde olduğu gibi büyük bir memnuniyetsizlik yaşandığına vurgu yaptı.  Hacıince, 2022 yılına karkas sığır eti yönünden bakıldığında son dört yılda olduğu gibi maliyet ve piyasa fiyatı arasındaki dengenin besici aleyhine daha da bozulduğunu belirterek, piyasalarda karkas fiyatlarının yıl boyunca maliyetlerin altında seyrettiğini ifade etti. Hacıince’nin tespitlerinin devamında yem, besi materyali, canlı hayvan, işçilik, akaryakıt, elektrik gibi girdilerin hepsinde yaşanan aşırı fiyat artışlarının üretim maliyetlerini artırırken; besicinin ise ürettiği karkas eti maliyetinin yüzde 12 altında, daha düşük fiyatla satarak zarar ettiği gözlemlendi. Konuya ilişkin Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) Başkan Yardımcısı Hüseyin Özşenoğulları, “Toprağın Sesi” sayfasına konuştu.

DEĞİŞKEN MALİYETLER

Besici maliyetlerinin 120 TL’ye yakın olduğunu söyleyen Özşenoğulları, “Bu maliyetlerin içinde yem dahil diğer masraflar var. Bu maliyetler değişkendir. Örneğin yem fiyatları değişir dolayısıyla sizin yarınki yem maliyetiniz de değişir. Onu kestiremiyoruz” dedi. Küçükbaş hayvanın günlük yem maliyetinin 10 TL’nin üzerinde olduğunu söyleyen Özşenoğulları, “Eğer meranız yoksa bunun sürdürülebilir olması kolay değil. Sadece bu ara hem ihracatın olması son iki ayda canlı koyunda küçükbaşta özellikle, biraz da arzdan kaynaklanan nedenlerden dolayı kuzu fiyatları yükseldi. Geçen haftaya göre 8-10 lira arası yukarı gitti. Kuzu eti fiyatlarında da artış olacak. Çünkü kuzu karkas yukarı gidince dolayısıyla et de yukarı gidiyor” diye konuştu.

ARZ SIKINTISI DEVAM EDİYOR

Besicinin bu işi yapmak istemediğini bu nedenle de arz sıkıntısı yaşandığını belirten Özşenoğulları, “Olay şu; siz bugün besiye başladınız. Bugün dana ya da küçükbaş aldınız çiftliğinize koydunuz. Bunu ne zaman çıkaracaksınız? Örneğin büyükbaşı aldığınız kiloya ve yaşına göre yaklaşık 6 ila 10 ay bakarsınız. Bugün ortalama 8 ay baktınız diyelim. 8 ay sonra bir dananın o günkü pazar koşullarını, maliyetlerini, satış fiyatlarını bilmeniz lazım ki doğru fiyatlama yapasınız. Ama yapamıyorsunuz. Bu kadar değişkenliğin olduğu bir yerde; yem, hammadde, enerji, ambalaj, her şeyi koyun bunları göz önünde bulundurduğunuzda besici bu işi yapmak istemiyor. Bu da arz sıkıntısına neden oluyor. O nedenle çiftliklerde hayvan sayısı yeterli değil, az. Çünkü hem önünü göremediği gibi hem de danayı alırken bağlayacağı sermaye miktarı çok yükseldi. Geçen sene ortalama 25 TL’ye aldığınız canlı dana maliyeti fiyatı bugün 75 TL” diye konuştu.

“KOMPLİKE BİR İŞ”

Artan maliyetler karşısında yaşanan arz sıkıntısının çözümüne ilişkin Özşenoğulları, “Bakın bu iş uzun soluklu bir iş bu işte bakanlığın özel sektörün herkesin bir araya gelmesi lazım” dedi. Özşenoğulları, “Hayvan arzındaki problemden kaynaklı ithalat yapılıyor. Bunlar nereye dayanıyor. Süt ineklerinin kesime gitmesinden. Ne kadar çok süt ineği kesime giderse ondan alacağınız yavru miktarı da azalıyor. Dolayısıyla çıkacak yavruyu siz çiftliğinize koyamıyorsunuz. Bu sefer süt tarafında problem oluyor diğer tarafta besilik tarafında hayvan arzında problem oluyor. Bu çok komplike bir iş. Dişi hayvanda da problem var, besilik hayvanda da problem var. Bu iki ayağı öyle kurmanız lazım ki hem süt tarafından hem de et tarafından… ikisi birbirinin ayrılmaz parçası. Bunlar bütün” açıklamasını yaptı.

10 başlıkta yapılacaklar

Ulusal Kırmızı Et Konseyi (UKON) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Hacıince, sektörde yaşanan sorunların giderilmesi için 10 madde başlığı altında talepleri sıraladı:

1. Büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği ve besiciliği yapan işletmelere zararlarını karşılayacak nispette geriye dönük teşvik uygulaması yapılması.

2. Besicilikte karkas başına verilen desteğin ve buzağı desteğinin arttırılması,

3. Besi işletmelerinde kullanılan elektrik fiyatının indirimli tarife üzerinden belirlenmesi,

4. Piyasada karkas et fiyatlarının maliyetin altına indiği ve bu durumun süreklilik arz ettiği dönemlerde Et ve Süt Kurumu tarafından müdahale alımlarının yapılması,

5. Canlı sığır ve kuzu ile sığır ve koyun eti ihracatında kısıt ve kota uygulamalarının kaldırılması,

6. Besilik sığır ithalatının bir planlama dâhilinde yapılması ve bunun da önceden duyurulması,

7. Besi işletmelerine yem ham maddelerinin sübvansiyonlu olarak verilmesi ve sadece arpa değil mısırında bu uygulamaya dahil edilmesi,

8. Göçmen statüsünde bulunan işçilerin hayvancılık sektöründe çalıştırılmasının imtiyazlı hale getirilmesi suretiyle istihdamın kolaylaştırılması,

9. Mera kullanım kapasitelerinin verimli kullanılması ve meralarımızın iyileştirilmesi ile entansif yetiştiriciliğe dönmeye başlayan koyunculuğumuzun tekrar meraya dayalı beslenmeye yönlendirilmesi,

10. Karkas sınıflandırması uygulamasına geçilmesi yönünde somut çalışmaların ortaya konularak bir an önce uygulamaya geçilmesi suretiyle kırmızı et üretiminde kalitenin yükseltilmesi ve değerinden satışının sağlanmasıdır.