Türkiye'de vergi mükellefiyeti bulunan ve işletmelerine dahil olan taşıtları kullanan milyonlarca araç sahibi için önemli bir süreçte sona gelindi. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından hayata geçirilen Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), akaryakıt alım süreçlerinde şeffaflığı ve denetlenebilirliği artırmayı hedeflerken, bu sisteme uyum sağlamayanları ciddi yaptırımlar bekliyor. UTTS için son başvuru tarihi 30 Haziran olarak belirlendi ve bu tarihe kadar yükümlülüklerini yerine getirmeyenler için geri sayım başlamış durumda.
Otomobil yazarı Emre Özpeynirci, konuya ilişkin yaptığı uyarıda, "30 Haziran'a kadar TTB montajını yaptırmayan vergi mükellefleri, akaryıt giderlerini beyan edemeyecek ve 28 bin TL'ye varan ağır para cezalarıyla karşılaşacak" ifadelerini kullandı. Bu, özellikle şirket araçları, filo yönetimi yapan işletmeler ve kiralama yoluyla edindikleri taşıtları ticari faaliyetlerinde kullanan mükellefler için hayati önem taşıyor.
UTTS nedir ve nasıl çalışır?
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), vergi mükelleflerinin kiralama yoluyla edindikleri veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtlar için akaryakıt alımlarını daha şeffaf ve denetlenebilir hale getirmeyi amaçlayan bir sistemdir. Temel amacı, akaryakıt giderlerinin doğru bir şekilde beyan edilmesini sağlamak ve haksız vergi avantajlarının önüne geçmektir.
Sistem şu şekilde işliyor:
-
Taşıt Tanıma Birimi (TTB): UTTS kapsamındaki her araca, akaryakıt deposunun yakıt alım ağzına veya farklı bir noktasına monte edilen özel bir cihazdır. Bu cihaz, taşıtın kimlik bilgilerini elektronik olarak içerir.
-
Taşıt Tanıma Okuyucu (TTO): Akaryakıt istasyonlarındaki pompaların tabancalarına takılan okuyucu cihazlardır. TTB ile iletişim kurarak taşıtın plaka bilgisini otomatik olarak algılar.
-
Tabanca İletişim Modülü (TİM): Her akaryakıt istasyonunun en az bir adasına takılması zorunlu olan bu modül, TTO'dan gelen bilgileri Ödeme Kaydedici Cihaz'a (ÖKC) aktarır.
Bu teknolojik entegrasyon sayesinde, akaryakıt alımı sırasında taşıt plaka bilgilerinin manuel girişe gerek kalmadan otomatik olarak ÖKC'ye iletilmesi sağlanır. Yakıt alımı sonrası düzenlenen ÖKC fişi, UTTS kapsamında olduğunu gösteren bilgileri içerir ve bu fişler, mükelleflerin akaryakıt giderlerini beyan etmeleri için geçerli tek belge niteliğindedir. Akaryakıt istasyonlarına da, en az bir adaya 1 TİM ve 2 TTO takması zorunluluğu getirilmiştir. Bu durum, sistemin tüm paydaşlar tarafından benimsenmesini ve yaygınlaştırılmasını sağlamayı amaçlamaktadır.
Yaptırmayanlara ağır cezalar: 7 bin liradan 140 bin liraya kadar uzanıyor!
UTTS Tebliği'nde düzenlenen usul ve esaslara aykırı hareket eden veya belirlenen sürelerde yükümlülüklerini yerine getirmeyen mükellefler hakkında, ciddi Özel Usulsüzlük Cezaları uygulanabileceği açıkça belirtiliyor. Bu cezalar, ihlalin niteliğine ve tekrarına göre 7 bin liradan 140 bin liraya kadar değişen tutarlarda olabilir.
Otomobil yazarı Emre Özpeynirci'nin de vurguladığı gibi, 30 Haziran'a kadar TTB montajını yaptırmayan vergi mükellefleri, yasal olarak akaryakıt giderlerini beyan edemeyeceklerdir. Bu durum, vergi matrahının hatalı hesaplanmasına ve dolayısıyla vergi kaçakçılığına yol açabileceğinden, 28 bin TL'ye varan ağır para cezalarıyla karşılaşma riski taşıyorlar.
Bu yaptırımlar, sistemin ciddiyetini ve GİB'in bu konudaki kararlılığını göstermektedir. UTTS kapsamındaki yükümlü taşıt sahiplerinin herhangi bir mağduriyet yaşamaması ve mükelleflerin cezai müeyyideyle karşılaşmaması için TTB montaj işlemlerini, UTTS internet sitesi üzerinden 30 Haziran'a kadar tamamlamaları büyük önem arz etmektedir.
Kimler UTTS kapsamına giriyor?
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), tüm araç sahiplerini değil, belirli bir grup vergi mükellefini kapsamaktadır. Özellikle işletmelerin ve ticari faaliyetlerde kullanılan araçların bu sisteme dahil olması gerekmektedir. UTTS kapsamına giren başlıca taşıt sahipleri şunlardır:
-
Vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişiler: Ticari faaliyet yürüten tüm şirketler, şahıs işletmeleri ve serbest meslek erbabı, kendi adlarına kayıtlı veya kiralama yoluyla edindikleri taşıtları için UTTS'ye dahil olmak zorundadır.
-
Filo araç sahipleri: Araç kiralama şirketleri, lojistik firmaları, dağıtım şirketleri gibi büyük filo sahibi işletmeler, tüm taşıtları için TTB montajını yaptırmakla yükümlüdür.
-
Resmi kurum ve kuruluşlar: Kamu kurum ve kuruluşlarına ait taşıtlar da UTTS kapsamındadır.
Bu sistem, kayıt dışı ekonomiyi daraltmayı, vergi denetimini kolaylaştırmayı ve akaryakıt sektöründe daha şeffaf bir yapı oluşturmayı hedeflemektedir. UTTS'nin tam olarak işlemesiyle birlikte, akaryakıt alımlarına ilişkin verilerin dijital ortamda anlık olarak takip edilmesi mümkün olacak ve bu da vergi kayıp ve kaçaklarının önüne geçilmesine önemli katkı sağlayacaktır. 30 Haziran'a sayılı günler kala, yükümlü araç sahiplerinin bir an önce harekete geçmesi, olası cezai yaptırımlarla karşılaşmamak adına büyük önem taşımaktadır.
