2024 yılında İran'ın fıstık üretimi önceki yıllara göre yüzde 15 artış göstererek yaklaşık 300 bin metrik tona ulaştı. Üretim alanı 360 bin hektara kadar genişleyen İran, özellikle Birleşik Arap Emirlikleri'ne yaptığı ihracatta yüzde 40'tan fazla artış kaydetti. Bu gelişme, Tahran'daki ihracat pazarını hareketlendirirken, İran'ı küresel fıstık üretiminde daha güçlü bir oyuncu haline getirdi.
ABD'deki üretim düşüşü ve iklimsel etkiler
ABD'de iklimsel nedenlerle fıstık üretiminde ciddi bir azalma yaşandı. Bu durum, üretimin düşmesine ve fiyatların kilogram başına 5 dolara yükselmesine yol açtı. ABD'nin üretimindeki bu düşüş, İran'ın üretim artışıyla birleşince küresel pazarda dengeleri değiştirdi.
Küresel fıstık üretiminde İran, ABD ve Türkiye'nin payı
Dünya genelinde fıstık üretiminin yüzde 88'i İran, ABD ve Türkiye tarafından gerçekleştiriliyor. Bu üç ülke, küresel arzın büyük kısmını karşılayarak pazarın şekillenmesinde kritik rol oynuyor. Küresel rekabette öne çıkan bu ülkeler, fiyat ve üretim politikalarıyla piyasayı yönlendiriyor.
Fıstık dolgulu çikolata talebinde rekor artış
Dubai çikolatası trendinin başlamasıyla birlikte fıstık dolgulu çikolata talebi hızla arttı. Resmi olmayan verilere göre, bu ürünlere dakikada 100 sipariş geliyor. Artan talep, fıstık üreticileri için yeni fırsatlar doğururken, İran'ın ihracatını da olumlu yönde etkiliyor.
İran ve ABD fıstık fiyatları karşılaştırması
İran'da kilogram başına fıstık fiyatı 7 dolar seviyesinde bulunurken, ABD'de bu fiyat 5 dolar olarak kaydedildi. Bu fiyat farkı, İran'ın ihracat pazarında rekabet avantajı elde etmesini sağlıyor. Yüksek kalite ve artan talep, İran fıstığının küresel pazardaki değerini yükseltiyor.
Diğer fıstık üreticisi ülkeler
Suriye, Yunanistan, İtalya ve İspanya gibi ülkeler de fıstık üretimi yapıyor ancak üretimlerinin çoğu iç tüketim ihtiyaçlarını karşılamakla sınırlı kalıyor. Bu ülkeler, küresel pazarda İran, ABD ve Türkiye'nin gerisinde kalıyor ve ihracat potansiyelleri kısıtlı.
Küresel pazarda yeni bir denge
İran'ın fıstık üretimindeki artış ve ihracat pazarındaki büyüme, ABD'deki üretim düşüşüyle birleşerek küresel fıstık piyasasında önemli bir değişime işaret ediyor. Artan talep ve fiyat avantajları, İran'ı dünya fıstık üretiminde ön plana çıkarırken, diğer üretici ülkelerle rekabeti de kızıştırıyor. Özellikle Dubai çikolatası trendiyle birlikte fıstık dolgulu ürünlere olan ilgi, piyasada hareketliliği artırıyor.
Fıstık savaşında yeni dönem
ABD'nin iklimsel sorunlar nedeniyle üretimde yaşadığı gerileme, İran'ın üretim ve ihracat atağıyla birleşerek sektörde yeni bir rekabet dönemini başlatıyor. Küresel talebin arzı aşması, fiyatların yükselmesine ve üretici ülkelerin pazar stratejilerini yeniden şekillendirmesine yol açıyor. İran, bu fırsatı iyi değerlendirerek hem bölgesel hem küresel pazarda ağırlığını artırıyor.
Son tablo: Fıstıkta liderlik yarışı hızlanıyor
Küresel fıstık pazarında İran, ABD ve Türkiye arasındaki liderlik yarışı, üretim, fiyat ve ihracat politikalarıyla daha da hızlanıyor. İran’ın artan üretimi ve ihracat başarısı, önümüzdeki yıllarda pazar dengelerini kökten değiştirebilir. Özellikle çikolata ve tatlı sektöründeki talep patlaması, fıstık üreticilerini yeni yatırımlar ve stratejiler geliştirmeye zorluyor.
