Füze savunma sistemleri, bir ülkeyi kıtalararası balistik füzeler, diğer balistik füzeler ve uçak, insansız hava aracı olarak sınıflandırabileceğimiz temelde hava soluyan tabir edilen tüm uçan hava makinelerine karşı koruma amaçlı bir füze savunması türüdür. Amerika Birleşik Devletleri, Rusya, Hindistan, Fransa, İtalya, İngiltere, İsrail ve Çin’in bu tür uzun menzili füze savunma sistemlerini geliştirmiştir ve geliştirmektedir. Son yıllarda ülkemizde de Hisar isimli hava savunma füzesi de geliştirilmeye başlanmıştır. Tüm bu sistemleri kısaca tanıtmak istedik.
Fransa, İtalya ve İngiltere
İngiltere, Fransa ve İtalya ortak olarak PAAMS (İngiltere'de Sea Viper olarak anılan) bir program geliştirdi. Dünyadaki en iyi uçaksavar füzesi sistemi ile Horizon sınıfı fırkateynleri ( Bu program da İngiltere, Fransa ve İtalya tarafından ortak bir oluşturulan bir programdı) silahlandırmak için geliştirilmiştir. Sonra İngiltere firkateyn programından çekildi ve bunun yerine hala PAAMS füze sistemini kullanacak olan kendi Tip 45 destroyerini tasarlamaya ve inşa etmeye karar verdi. Fransa ve İtalya daha sonra programı karadan atılan füzelere karşıda bir anti-balistik füze sistemini içerecek şekilde programı genişletmek istediklerine karar verdiler. Fransa ve İtalya daha sonra PAAMS teknolojisini kullanan taşıyıcı ile başlatılan anti-balistik füze sistemi olan SAMPT'yi geliştirdi.
Hindistan
İki sistem planlama ve test aşamasındadır. Hava savunma ağının iki ana bileşeni vardır. "Hava Savunma Toprak Çevre Sistemi" (ADGES) ve "Temel Hava Savunma Bölgeleri" (BADZ). ADGES ağı geniş alan radar kapsamı sağlar. Temel amacı hava saldırılarını tespit etmektir. BADZ sistemi ise hayati hedeflere yönelik saldırılara karşı yoğun ve etkili bir savunma bariyeri sağlamak için radarlar, önleyiciler, SAM füzeleri ve yakın hava savunma birimleriyle birlikte çalışır. Hindistan’ın balistik füze savunma programı, saldırılara karşı korunmak için çok katmanlı bir sistem geliştirmek ve dağıtmak için girişimdir. En büyük korkuları Pakistan'dan gelen balistik füze tehdidi ışığında ortaya çıkmıştır. İki tip füzeden, Prithvi Hava Savunma (PAD) füzesinden ve Yüksek Havadan Savunma (AAD) füzelerinden oluşan çift katmanlı bir sistemdir. PAD, Kasım 2006'da, ardından Aralık 2007'de test edilmiştir. PAD füzesinin testi ile Hindistan, ABD, Rusya ve İsrail'den sonra başarılı bir anti-balistik füze sistemi geliştiren dördüncü ülke oldu. 6 Mart 2009'da Hindistan, füze savunma kalkanını tekrar başarılı bir şekilde test etti ve bir düşman füzesini 75 km yükseklikte yakaladı. 6 Mayıs 2012 tarihinde, Faz I'in tamamlandığı ve iki Hint şehrini korumak için bu sistemi aktif etti. Balistik füze savunma kalkanı için Yeni Delhi, Mumbai seçildi. Hindistan, bu füze kalkanının 2.000 km mesafeye kadar gelen balistik füzeleri imha edebileceğini iddiasındadır. Hindistan yetkilileri, Faz II tamamlandığında hem “Exo” hem de “Endo-Atmosferik” (atmosfer içinde) bölgelerde 5.000 km'ye kadar olan hedefleri yakalayabileceğini iletiyorlar. Hindistan’ın güçlü bir füze savunma geliştirme çabasının yanı sıra İsrail ARROW füzelerini, Rus Almaz tasarım bürosunun S-300 PMU-1/2 ve S-400’ünü ve yine Rus Antey tasarım bürosunun Antey 2500 / S-300VM’sini de incelediği bildiriliyor. Hindistan, balistik füze kalkanı olarak Rusya’dan S-300V sistemlerinden oluşan bir filoda satın aldı. Hindistan ayrıca 2018'de Rusya'dan S-400 sistemini de 5.4 milyar dolara satın aldı.
İsrail
İsrail'in Arrow füze sistemini kullanarak kısa veya uzun menzilli füzelere karşı ulusal bir füze savunma sistemi kurdu. Arrow veya diğer adıyla Hetz, İsrail'in füzesi savunma sistemi ihtiyacını yerine getirmek için tasarlanmış anti-balistik füzeler ailesidir. İsrail ve ABD tarafından ortaklaşa finanse edilen ve üretilen, sistemin gelişimi 1986'da başladı. O zamandan beride sürmektedir. İsrail Havacılık ve Uzay Sanayii (IAI) ve Boeing tarafından üstlenilen sistem İsrail Savunma Bakanlığı'nın "Homa" yönetimi ve ABD Füze Savunma Ajansı tarafından da denetleniyor. Arrow sistemi ortak üretim hipersonik Arrow anti-füze önleyici, Elta EL / M-2080 erken uyarı AESA radarı, Tadiran Telecom C3I veri merkezi ve İsrail Havacılık ve Uzay Sanayi Hazelnut Tree kontrol merkezini ile çalışmaktadır. Sistem, istenildiğinde istenen yerlere taşınabilmektedir. Arrow füzesinin yanı sıra İsrail, kısa mesafeli roketleri ve 4 ila 70 kilometre uzaklıktaki mesafelerden atılan topçu mermilerini ve yönlendirmesiz roketleri yok etmek tasarlanmış “Demir Kubbe”ye sahiptir. Sistem Hizbullah'ın elindeki uzun menzilli roket ve seyir füzeleri için 40 km'den 300 km'ye kadar bir koruma sağlar. Bunun yanı sıra Demir Kubbe, “Demir Işın” isimli prototip bir lasere de sahip olmak üzeredir. Bu sistem 4 kilometrelik mesafelere kadar hava hedeflerini düşüren, yönlendirilmiş yüksek enerjili bir lazerdir.
Rusya
Rus A-135 anti-balistik füze sistemi şu anda sadece Moskova şehri, ulusal başkent civarında faaliyet göstermektedir ve Rusya'daki büyük şehirleri korumak için geliştirilmiştir. A-135 anti-balistik füze sistemi, şehri veya çevresini hedef alan düşman füzelerine karşı koymak için Moskova'nın etrafına yayılan bir Rus askeri kompleksidir. 1995 yılında faaliyete geçmiştir. Önceki A-35’in halefi ve ABD’nin 2002’de tek taraflı olarak geri çekildiği 1972 Anti-Balistik Füze Antlaşması’yla uyumludur. A-135 sistemi, 17 Şubat 1995 tarihinde operasyonel statüsü kazanmıştır. Bunun yanı sıra S-300PMU1 ve PMU2, ve S-300V ve S-400 Triumf sistemleri, tüm hava saldırılarını engelleme için kullanılan sistemlerdir. Bu hava savunma sistemleri Türkiye, Hindistan, Çin, Suudi Arabistan ve Güney Kore tarafından satın alınmıştır. İlgilendiklerini ifade eden diğer ülkeler arasında İran ve Belarus'ta bulunmaktadır. Geliştirilmiş S-300VM / VMK, 4.5 km/sn'lik hızla gelen balistik füzeleri yakalayabilmektedir. S-400 ise 4.8 ila 5 km/s'lik gelen füzeleri yakalayabilmektedir. Savaş başlıklarını 5 km / s'de durdurmak için tasarlanan bu sistem, 7 km / s'lik giriş hızına sahip olan basit ICBM savaş başlıklarına karşıda bir nokta önleme sistemi olarak hareket etme kabiliyetine de sahiptir. Şu an Rusya’nın bilinen hava ve füze savunma füzeleri şunlardır: S-300P (SA-10), S-300V (SA-12A / B Dev / Gladyatör), S-300PMU-1/2 (SA-20A / B Gargoyle), S-400 (SA-21) ve S-500 (Geliştirilmektedir.)
Amerika Birleşik Devletleri
İlk prototip ekzo-atmosferik önleme aracı PLV, 3 Aralık 2001'de, Orta Pasifik Okyanusu üzerinden gelebilecek tehditleri yok etmek için Meck Adası'na yerleştirilmişti. İlk bilinen füze savunma programı ABD Sentinel programı, 1970'lerde planlı bir ulusal füze savunmasıydı, ancak hiçbir zaman ülkeye konuşlandırılmadı. Ardından Amerika Birleşik Devletleri edindiği tecrübeyi 1990’lardan bu yana ülke çapında bir anti füze teknolojileri geliştirmek için kullandı. Şu an aktif olan sistemleri oldukça karmaşık ve çok katmanlıdır. Patriot PAC-3 ve THAAD sistemlerine dayalı bir füze savunma sistemine sahiptir. Bunun dışında daha az kapsamlı füze savunma sistemlerine verdikleri isim ise NMD’dir (National Missile Defense - Ulusal Füze Savunması). NMD sistemi kendine entegre edilmemiş olsalar dahi diğer savunma unsurlarından da yararlanabilir. Temel de NMD programı kapsam olarak sınırlıdır ve daha az karmaşıktır. Nispeten küçük çaplı saldırılara karşı koymak için tasarlanmıştır. Önceki Stratejik Savunma Girişimi programından farklı olarak, teknik olarak sofistike bir rakipten büyük bir saldırıya karşı sağlam bir kalkan olarak tasarlanmamıştır. Sistem 2012 yılı itibariyle sınırlı kapasiteyle çalışmaktadır. Nisan 2013’ün başlarında, Pentagon, Kuzey Kore’ye ABD’ye nükleer silah tehdidine cevaben 14 füze engelleyicisini (GBI) Alaska’ya konuşlandıracağını duyurdu. Bir THAAD bataryası da Guam'a yerleştirildi.
Çin
Çin, FJ sistemini Soğuk Savaş'ta test etti ancak sonradan iptal edildi. Ardında PLA, KT serisi anti balistik füzeler geliştirmiştir. Sonrasında ise HQ-9, KS serisi ve HQ-16'da sınırlı anti balistik yeteneklerini benimsemiştir. Çin, 2010'daki bir testte ve 2013'te yapılan bir testte, füzelerin atmosferik durdurma yeteneklerini başarıyla test etti ve bunu yapabilen ikinci ülke oldu. Sistem 8 Eylül 2017'de tekrar test edildi ve başarılı kabul edildi. Bunların yanı sıra Çin, Rusya’dan da destek almıştır. S-300'ün dört versiyonu hizmete girmiştir. Bunlar PMU, PMU1 ve PMU2 ve denizcilik S-300FM Rif’tir. S-300PMU2, balistik füzeleri yok etmek için optimize edilmiş bir savaş başlığına sahip 48N6E2 füzesine ve önceki 48N6 füzelerine kıyasla daha iyi kinematiği kullandığı için bir balistik füze tehdidini engellemek için daha iyi bir şansa sahiptir. Bununla birlikte, 11 Ocak 2007'de Çin'in, bir KT-1 füzesi kullanarak başarıyla uydu karşıtı bir füze testi gerçekleştirdiği not edilebilir. Yeni füzeler, HQ-19, HQ-26 ve HQ-29 ise geliştirilmektedir.
Tayvan
Tayvan, anti balistik sistemlerinin Sky Bow ailesini işletmektedir. Sky Bow I'in gelişimi 1981 yılında başlanmıştır. 1993'te ise hizmete girmiştir. Sky Bow II, Sky Bow I'in geliştirilmiş bir versiyonudur. Hem Sky Bow I hem de Sky Bow II, ortak bir silo fırlatma sistemini kullanmaktadır. 2001 yılında tamamen yeni Sky Bow III sistemi geliştirilmiş, 2009 yılında testleri yapıldıktan sonra yakın zaman da devreye alınmıştır. Sky Bow III Mach 7 ( Ses hızının 7 katı) hıza sahiptir. Sky Bow III'ün bir deniz varyantı da geliştirilmiştir. Füze savunma kabiliyetine ek olarak Tayvan Ordusu, önemli bir anti-cruise füzesi kabiliyetine sahip olan ROCAF hava savunma sistemini de işletmektedir. Bu sistem ayrıca ithal Patriot PAC-3 bataryaları ile de çalışmaktadır.
Diğer Ülkeler
Bu ülkelerin dışında Japonya, Güney Kore ve Birleşik Arap Emirleri de anti füze kabiliyetine sahip diğer ülkelerdir. Bu ülkeler Amerika Birleşik Devletleri’nin Patriot PAC-3 ve THAAD sistemlerini kullanmaktadır.
Türkiye
Rusya’dan S – 400 sistemini alarak hava savunma sistemi konusunda büyük bir adım atmıştır. Daha önce S-300 PMU-3 olarak bilinen S-400 Triumph (NATO rapor adı: SA-21 Growler), 1990'larda itibaren geliştirilen bir uçaksavar silah sistemidir. S-300 ailesinin bir yükseltmesi olarak Rusya'nın Almaz Merkezi Tasarım Bürosu tarafından yapılmıştır. 2007'den beri Rus Silahlı Kuvvetleri ile hizmet vermektedir. 2017'de S-400 yapılan en iyi hava savunma sistemlerinden biri ilan edilmiştir. Bu yüksek irtifa hava savunma çözümleri yanı sıra Türkiye Fransa ve İtalya’nın geliştirdiği SAMP-T Füze sistemi ile de ilgilenmektedir. Amerika Birleşik Devletleri ile S-400 kaynaklı sorunlara rağmen de halen Patriot PAC-3 sistemleri ile ilgili de görüşmelerini sürdürmektedir.
Tüm bu çalışmaların özünde ise kendi hava savunma sistemini yüksek ve alçak irtifadan gelecek tüm tehditlere karşı geliştirmek vardır. Türkiye şu an HİSAR isimli bir alçak ve orta irtifa füze savunma sistemi geliştirmektedir. HİSAR füze savunma sisteminin bilinen kabiliyetleri ise şunlardır. HİSAR füzeleri, askeri üsleri, limanları, tesisleri ve askerleri havadan gelen tehditlere karşı korumak için geliştirilen savunma silahlarıdır. Hedefleri askeri uçaklar, saldırı helikopterleri, navigasyon füzeleri ve insansız hava araçlarıdır. HİSAR füzeleri aile konsepti ile modüler bir yapıya sahiptir ve farklı platform entegrasyonlarıyla uyumlu olacak şekilde tasarlanmıştır. Ataletsel Navigasyon ve veri bağlantısı ile orta seviye IIR Rehberliğini ve kızıl ötesi görüntülemeyi bir arada kullanmaktadır. 360 derece çalışabilmektedir. Yani dikine havalanıp ardından hedefe yöneltilebilmektedir. İki aşamalı roket motoru ile maksimum verimlilik sağlar. Rf Data hattı üzerinden IIR arayıcı ile terminal rehberliği alır. Hibrit kontrol sistemine sahiptir. Sistem HİSAR-A isimli 15 km, HİSAR-0 isimli 25 km etkili menzile sahip iki tip füze kullanmaktadır. Siper isimli bir program ile de HİSAR-U füzelerini devreye alarak sistemi uzun menzilli bir füze kalkanına çevirmek için çalışmalar da devam etmektedir.
Kaynak: https://www.wikipedia.com/en/Missile_defense_systems_by_country
Kaynak: http://www.roketsan.com.tr/en/urunler-hizmetler/hava-sistemleri/hisar-hava-savunma-fuzeleri/
