Resmi, şık, spor bazen de bohem olmak istediğimizde bizi tamamlayan ve dönüştüren giysilerde kullanılan malzemeler çok çeşitli olmakla birlikte bazı avantaj ve dezavantajlar sağlamaktadır. İnsan gençken giydiği giysinin hammaddesi hakkında o kadar seçici olmayabiliyor. Ancak tecrübe kazandıkça üzerimizde taşıdığımız ve tenimiz ile temas eden tekstil ürünleri hakkında daha seçici olmaya başlıyoruz.  

Tekstil ürünleri hammaddeleri nelerdir?
Bütün gün tenimize değen kıyafetlerin uzun üretim serüvenini kavramadan önce en küçük yapıtaşından başlayarak açıklamaya çalışalım. Tekstil üretimi temeli lifler ile başlar.

Tekstil lifleri ve tekstil elyafı nedir?
Lif, tekstilde kullanılan malzemelerin en küçük yapıtaşıdır ve tek başlarına pek bir anlam ifade etmezler. Lifler tercih ettiğimiz kıyafetlerin ne derece sağlıklı olup olmadığını belirler ve zincirin ilk halkasıdır diyebiliriz. Elde edildikleri kaynaklara göre doğal lifler, sentetik lifler, yarı sentetik lifler olarak sınıflandırmak doğru olacaktır. Lifler bir araya gelerek elyafları oluştururlar. Elyaflar ise belirli işlemlerden geçerek iplikleri oluşturur. Ardından kumaş üretim aşamasına geçilmektedir.

Doğal lif nedir? Hangi kaynaktan elde edilir?
Doğal lifler adından da anlaşılacağı üzere doğadan elde edilirler. Hayvansal ve bitkisel kaynaklardan elde edilen liflerin tümü doğal lif sınıfına girmektedir.

Bitkisel lifler;
• Pamuk /cotton (Co),
• Keten/linen (Li),
• Rami,
• Bambu,

Hayvansal lifler ise;
• Yün/wool (Wo),
• İpek/silktir.

Bu hammaddeler doğadan elde edildiğinden ve işlem süresi uzun olduğundan, fiyatları sentetik ve yarı sentetik liflere oranla daha yüksek olacaktır. Pamuk lifler en çok karşılaştığımız malzemelerdir. Vücuttaki teri çekme ve nefes alma yönünden oldukça işlevsel olduğu görülmektedir. Ayrıca yumuşaktır ve tüylenme, bakteri üretimi, koku görülmesi neredeyse imkansıza yakındır. Dezavantajlarından söz etmek gerekirse uzun süre güneş ışığında renk değişimi, çekme özelliği bunlardan bazılarıdır. Yoğun kırışma gösterdiğinden yüksek sıcaklıkta buharlı ütü ile ütülenmesi kullanım açısından doğru olacaktır. Keten bitkisinden üretilen keten ise pamuğa kıyasla daha pahalı bir kaynaktır ve çoğunlukla maliyetini düşürmek amacıyla diğer liflerle karıştırılarak servis edilir. Genellikle yazlık ürünlerde kullanılırlar. Gözenekli yapısı sayesinde serin tutma özelliği vardır. Düz bir yüzeye sahip olmasının sebebi yapısında bulunan reçinedir. Pamukla kolay kırışma ve yıkandığı takdirde çekme özellikleri yönünden ortak kümede kesişirler. Ancak ketenin, pamuğa oranla daha fazla çekme gösterdiği gözlenmiştir. Az duyulan rami ise çoğunlukla keten ve pamuk karıştırılarak kullanılır. Pamuk ve ketenin hemen hemen her özelliği bu doğal liflerle görülmektedir ancak diğer ikisine oranla 5 kat daha dayanıklıdır. Yün ise bilindiği üzere büyükbaş hayvan kürkünden elde edilir ve temin edilme tekniğinden ötürü pamuğa göre çok daha pahalıdır. Sık sık elektriklenmeye uğradığından sık sık tüylenme görülmektedir. En fazla nem çeken elyaf yündür ve esneme, uzama yönlerinden oldukça avantajlı yapıdadır. Son olarak ipeğe değinirsek günümüzde ipek böcekçiliğinin azalması nedeniyle üretimi oldukça nadir görülür ve son derece zor işlemler gerektirir. Bu sebeple maliyeti yüksektir ancak kaliteli ve şık ürünler elde edilmesine olanak tanır. Çok dayanıklıdır ve kolay kolay kırışmayan bir yapıya sahiptir.

Sentetik tekstil lifi nedir? Nasıl elde edilir?
Doğal kaynaklar harici laboratuvar ortamında üretilen liflerdir ve en bilineni polyester olmak üzere, poliamid (naylon), elastan (likra) ve akrilik türleriyle çeşitlendirilebilirler. Bu lifler genellikle trençkot, yağmurluk gibi mevsimlik ürünlerde ve mayo, tayt, korse gibi vücudu sarması beklenen ürünlerde kullanılmaktadır. Bunun dışında kazak benzeri ürünlerde kullanıldığında ise yaygın bir önyargıyla karşılanır ancak doğal liflere kıyasla maliyeti çok daha düşük ve oldukça dayanıklı hammaddelerdir. Avantajları bilinmediğinden sıklıkla tercih edildiği söylenemez ancak kolay çekme göstermemesi, dayanıklı olması ve nem itici özellikleri bakımından avantajları olduğu rahatlıkla söylenebilir.
Doğal lifler iç giyim, sentetik lifler dış giyim ağırlıklı kullanılmaktadır.

Bütün bunların dışında yarı sentetik lifler ise doğal kaynaklardan temin edilen liflerin kimyasal bir takım işlemlerden geçirilmesiyle elde edilmektedir. Doğal ve sentetik liflerin avantajlarını birleştirmek amacıyla geliştirilmişlerdir. Bunlara örnek olarak;

• Viskoz
• Modal
• Asetat
• Tensel

örnekleri verilebilir.