Türkiye’de Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), başta akaryakıt, tütün ve alkollü içkiler olmak üzere birçok üründe devletin önemli bir gelir kalemi. Yasal düzenlemeye göre, bu ürünlerdeki maktu ÖTV tutarları her yıl ocak ve temmuz aylarında, son 6 aylık Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) artışı kadar otomatik olarak güncelleniyor. Böylece, üretici fiyatlarındaki artış doğrudan raf ve pompa fiyatlarına yansıyor.
Bu yılın ilk beş ayında Yİ-ÜFE yüzde 12,92 olarak gerçekleşti. Haziran ayı için de yüzde 1-2 aralığında bir artış beklendiğinden, 6 aylık toplam ÜFE’nin yüzde 14,61 seviyesine ulaşacağı öngörülüyor. Bu oran, akaryakıt, sigara ve alkoldeki maktu ÖTV’ye doğrudan zam olarak yansıyacak.
Akaryakıta zam: pompa fiyatları ne kadar artacak?
Otomatik ÖTV zammı, akaryakıt fiyatlarında yeni bir artış dalgası yaratacak. Tabloya göre:
-
Benzin: Mevcut ÖTV 11,9819 TL’den 13,73246 TL’ye çıkacak. KDV dahil toplam artış 14,08 TL’ye ulaşacak ve litre başına fiyatlara 2,10 TL zam yansıyacak.
-
Motorin: Mevcut ÖTV 11,2327 TL’den 12,87380 TL’ye yükselecek. KDV dahil toplam artış 13,20 TL olacak, litre başına 1,97 TL zam bekleniyor.
-
LPG: Mevcut ÖTV 9,1983 TL’den 10,54217 TL’ye çıkacak. KDV dahil toplam artış 10,81 TL olacak, litre başına 1,61 TL zam öngörülüyor.
Bu artışlar, döviz kuru ve petrol fiyatı değişimlerinden bağımsız olarak, sadece vergi kaynaklı zamlar olarak pompaya yansıyacak.
Sigara fiyatlarında yeni rekor: En ucuz sigara 80 TL’yi aşacak
Sigara tiryakileri için de temmuz ayı zamlı geçecek. Sigara fiyatlarındaki artış, üç ana kalemdeki vergi güncellemesiyle gerçekleşiyor:
-
Asgari maktu vergi: Her dal için 1,8313 TL olan vergi, yüzde 14,61 artışla 2,0988 TL’ye çıkacak. 20 dal sigara için toplamda 42,11 TL’ye ulaşacak.
-
Maktu vergi: Şu anda 10,50 TL olan sabit vergi, 12,07 TL’ye yükselecek.
-
KDV: Asgari ve maktu vergilerin toplamı üzerinden yüzde 20 KDV alınacak.
Bu güncellemelerle birlikte, bir paket sigaranın toplam vergi yükü 65 TL’ye yaklaşacak. Satış fiyatının en az yüzde 50’si vergi olmak zorunda olduğu için, en ucuz sigara fiyatının 80 TL’yi aşması, orta segmentteki sigaraların ise 90 TL’ye yaklaşması bekleniyor.
Alkollü içkilerde de zam dalgası
Alkollü içkilerde de benzer şekilde otomatik ÖTV artışı uygulanacak. Bir litre rakıda şu anda 1.365,72 TL olan ÖTV, yüzde 14,61 artışla 1.565 TL’ye çıkacak. Bu da bir litre rakıya 199,5 TL zam anlamına geliyor. Yüksek alkollü içkilerde, vergi yükü satış fiyatının çok büyük bir kısmını oluşturacak.
Zamların etkisi: tüketici ve piyasa nasıl etkilenecek?
Bu otomatik zamlar, akaryakıt, sigara ve alkol tüketicilerinin bütçesini ciddi şekilde zorlayacak. Akaryakıt fiyatlarındaki artış, ulaşım ve lojistik maliyetlerini de yukarı çekeceği için, kısa sürede birçok üründe fiyat artışlarına yol açabilir. Sigara ve alkoldeki yüksek fiyatlar ise kaçak ürün riskini artırırken, tüketici tercihlerinde değişimlere neden olabilir.
Vergi uzmanları, otomatik ÖTV zammının enflasyonist etkisine dikkat çekiyor. Ayrıca, devletin vergi gelirlerini artırma hedefiyle yapılan bu zamların, kayıt dışı ekonomi ve kaçakçılık riskini de beraberinde getirdiği vurgulanıyor.
Cumhurbaşkanı müdahale edebilir mi?
Yasalara göre, Cumhurbaşkanı, otomatik ÖTV artışını durdurma ya da sınırlama yetkisine sahip. Ancak mevcut beklentiler, bu yönde bir müdahale olmayacağı ve zamların temmuz başında yürürlüğe gireceği yönünde. Geçmiş yıllarda, benzer zamlar Cumhurbaşkanı kararıyla sınırlandırılmıştı; bu yıl ise otomatik artışın tam olarak uygulanması bekleniyor.
Tüketiciler için yeni zamlı fiyatlar
3 Temmuz’da açıklanacak enflasyon verisiyle birlikte, akaryakıt, sigara ve alkolde yeni zamlı fiyatlar raf ve pompada olacak. Tüketiciler, günlük hayatlarını doğrudan etkileyen bu artışlara karşı bütçelerini yeniden gözden geçirmek zorunda kalacak.
