Güneş, 11 yıllık bir döngü içinde farklı aktivite seviyeleri gösterir. Bu döngünün en yüksek noktasına solar maksimum, en düşük noktasına ise solar minimum denir. Solar maksimum sırasında, Güneş’te daha fazla güneş lekesi, güneş patlaması ve koronal kütle atımı gibi olaylar meydana gelir. Bu olaylar, uzaya yüksek enerjili parçacıklar yayarak, güneş fırtınalarına neden olur. Güneş fırtınaları, Dünya’nın manyetik alanı ile etkileşime girerek, çeşitli olumsuz etkilere yol açabilir. Güneş fırtınaları, elektrik kesintileri, uydu bozulmaları, iletişim kesintileri, radyasyon artışı, kuzey ışıkları gibi sonuçlar doğurabilir. Güneş fırtınaları, aynı zamanda insan sağlığı, hayvan davranışları, iklim değişikliği, jeolojik olaylar üzerinde de etkili olabilir.
Güneş Fırtınası Ne Zaman Olacak?
Güneş, 2019 yılında 25. döngüsüne girdi ve 2025 yılında solar maksimuma ulaşacağı söyleniyor. Ancak, NASA ve NOAA (Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi) modellerini inceleyen uzmanlar, solar maksimumun beklenenden bir yıl önce gelebileceğini öne sürüyor. Bu da 2024 yılında daha güçlü ve sık güneş fırtınalarının yaşanabileceği anlamına geliyor. Uzay hava fizikçisi Dr. Tamitha Skov, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, 14-15 Nisan 2022 tarihinde bir güneş fırtınasının Dünya’ya çarpacağını duyurdu1. Bu güneş fırtınasının, kuzey ışıklarını orta enlemlere getirebileceğini, GPS kullanıcılarının gece kesintiye uğrayabileceğini, yüksek enlemlerde G2 düzeyinde, orta enlemlerde ise G1 düzeyinde jeomanyetik fırtına koşullarına ulaşma şansının olduğunu belirtti. Bu, güneş fırtınasının orta şiddette olduğunu gösteriyor. Ancak, 2024 yılında daha şiddetli güneş fırtınaları bekleniyor.
Güneş Fırtınasına Nasıl Hazırlanmalı?
Güneş fırtınaları, Dünya üzerindeki pek çok altyapı, teknoloji, canlı sistem üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilir. Bu nedenle, güneş fırtınalarına karşı hazırlıklı olmak önemlidir. Güneş fırtınalarına hazırlanmak için şu adımlar izlenebilir2:
- Güneş fırtınası uyarılarını takip etmek: Güneş fırtınası uyarıları, NASA, NOAA, Uluslararası Uzay Hava Merkezi gibi kurumlar tarafından verilmektedir. Bu kurumların web siteleri, sosyal medya hesapları, mobil uygulamaları aracılığıyla güneş fırtınası uyarılarına ulaşmak mümkündür. Güneş fırtınası uyarıları, güneş fırtınasının şiddetini, süresini, yönünü, Dünya’ya ulaşma zamanını, olası etkilerini içerir. Bu bilgiler, güneş fırtınasına karşı önlem almak için yararlıdır.
- Elektronik cihazları korumak: Güneş fırtınası, elektronik cihazlara zarar verebilir, veri kaybına veya bozulmaya neden olabilir. Bu nedenle, güneş fırtınası sırasında veya öncesinde, elektronik cihazları kullanmamak, şarjdan çekmek, yedeklemek, koruyucu kılıflara veya kutulara koymak, güvenli bir yere saklamak gerekebilir. Özellikle, uydu bağlantılı cihazlar, radyo cihazları, GPS cihazları, cep telefonları, bilgisayarlar, televizyonlar, kameralar, fotoğraf makineleri, oyun konsolları, elektrikli araçlar gibi cihazlar güneş fırtınasından etkilenebilir.
- Elektrik kesintilerine hazırlıklı olmak: Güneş fırtınası, elektrik şebekelerini bozabilir, elektrik kesintilerine neden olabilir. Bu nedenle, güneş fırtınası sırasında veya öncesinde, elektrikli cihazları kullanmamak, şarj etmek, fişten çekmek, sigortaları indirmek, jeneratör veya akü gibi alternatif enerji kaynaklarına sahip olmak, el feneri, mum, kibrit, pil gibi acil durum malzemelerini hazır bulundurmak gerekebilir.
- İletişim kesintilerine hazırlıklı olmak: Güneş fırtınası, iletişim sistemlerini bozabilir, iletişim kesintilerine neden olabilir. Bu nedenle, güneş fırtınası sırasında veya öncesinde, önemli telefon görüşmelerini yapmak, mesajlaşmak, e-posta göndermek, internet kullanmak, sosyal medya paylaşımı yapmak, acil durum numaralarını not etmek, telsiz, uydu telefonu, CB radyo gibi alternatif iletişim araçlarına sahip olmak, aile, arkadaş, komşu gibi yakın kişilerle iletişim planı yapmak gerekebilir.
- Radyasyon artışına hazırlıklı olmak: Güneş fırtınası, radyasyon seviyesini artırabilir, radyasyon hastalığına neden olabilir. Bu nedenle, güneş fırtınası sırasında veya öncesinde, dışarı çıkmamak, kapalı, kalın duvarlı, bodrum katı gibi güvenli yerlerde kalmak, radyasyon ölçüm cihazlarına sahip olmak, radyasyon koruyucu giysiler, maskeler, gözlükler, eldivenler gibi malzemeleri kullanmak, radyasyona maruz kalan kişiler için ilk yardım yapmak gerekebilir.
NASA’dan Güneş Fırtınası Uyarısı Nedir?
NASA, güneş fırtınaları konusunda dünyayı uyarmak ve bilgilendirmek için çalışmalar yürüten bir kurumdur. NASA, güneş fırtınalarını izlemek, ölçmek, tahmin etmek, analiz etmek için çeşitli uydu, teleskop, sondalar, roketler, balonlar, uçaklar, yer istasyonları gibi araçlar kullanır. NASA, güneş fırtınalarının şiddetini, süresini, yönünü, Dünya’ya ulaşma zamanını, olası etkilerini belirlemek için bilimsel veriler toplar ve modeller geliştirir. NASA, güneş fırtınaları hakkında uyarı, izleme, tahmin, rapor, bülten gibi yayınlar yapar ve bunları web sitesi, sosyal medya hesapları, mobil uygulamaları aracılığıyla kamuoyu ile paylaşır. NASA, ayrıca güneş fırtınalarına karşı hazırlıklı olmak için tavsiyelerde bulunur ve eğitim faaliyetleri düzenler. NASA, güneş fırtınaları konusunda dünyanın en önde gelen kurumlarından biridir.
