2024-2025 eğitim-öğretim yılının karnelerin dağıtılmasıyla tamamlanmasının ardından, okullar sessizliğe bürünürken, veliler için yeni bir telaş başladı: Çocuklarını ilkokul birinci sınıfa yazdırmak. Hayatlarının bu önemli dönüm noktasına adım atacak miniklerin velileri, kayıt sürecine dair tüm detayları merak ediyor. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), bu süreci şeffaf ve kolay hale getirmek amacıyla her yıl olduğu gibi bu yıl da belirli bir takvim ve yöntemle hareket ediyor.
2025-2026 eğitim-öğretim yılı için ilkokul 1. sınıf kayıtları, Temmuz ayının ilk iş gününden itibaren resmen başlıyor. Bu tarih, velilerin herhangi bir acele veya telaş içinde olmadan, çocuklarının yeni eğitim hayatına ilk adımı atması için yeterli zamanı sağlayacak şekilde belirlenmiştir. Okul öncesi eğitim kurumları ve ilköğretim kurumları için yeni kayıtlar, aynı takvim üzerinden gerçekleştiriliyor. Bu, eğitim sisteminin farklı kademeleri arasında bir bütünlük sağlıyor.
Okul seçimi değil, adres seçimi: E-okul sistemi devrede
Geçmiş yıllarda olduğu gibi, ilkokul kayıtları için velilerin okullara bizzat giderek herhangi bir başvuru yapmalarına gerek yok. MEB, bu süreci tamamen dijitalleştirerek, öğrencilerin ikamet adreslerine göre en uygun resmi okullara otomatik olarak yerleştirilmesini sağlıyor. Bu sistemin temelinde, MERNİS (Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi) kayıtları ve e-Okul entegrasyonu yatıyor.
Çocuğunuzun hangi okula yerleştirildiğini öğrenmek için velilerin yapması gereken tek şey, kendi e-Devlet şifreleri ile sisteme giriş yapmak. e-Devlet kapısında yer alan “İlköğretim Okulları Adrese Göre Kayıt Okulu Sorgulama (e-Kayıt)” hizmetini kullanarak, çocuklarının TC kimlik numarası ve doğum tarihi bilgilerini girerek yerleştirildikleri okulu kolayca öğrenebilirler. Bu sistem, velilere büyük bir kolaylık sunarken, okul kayıtları için geleneksel kuyruk ve bürokrasi sorununu ortadan kaldırıyor.
Ancak bu noktada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, MERNİS sistemindeki adres bilgilerinin güncel ve doğru olmasıdır. Çünkü e-Okul sistemi, öğrencinin yerleştirileceği okulu belirlerken sadece bu adresi esas alır. Eğer yıl içinde bir adres değişikliği yaşanmışsa ve bu değişiklik nüfus müdürlüğüne bildirilerek sisteme işlenmemişse, öğrenci eski adresine göre bir okula yerleştirilebilir. Bu durumda velilerin, öncelikle adreslerini güncellemeleri ve ardından gerekli nakil işlemlerini başlatmaları gerekecektir.
Şube seçimi nasıl yapılıyor? Şans ve eşitlik ilkesi
Çocuğunun hangi okula gideceğini öğrenen velilerin bir sonraki merak konusu ise, çocuğunun hangi sınıfta (şubede) olacağıdır. Özellikle çocuklarının arkadaşlarıyla aynı sınıfa düşmesini veya belirli bir öğretmenin sınıfında olmasını isteyen veliler için şube seçimi önemli bir konudur. Ancak Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği, bu konuda da oldukça net bir kural belirlemiştir: şube belirleme işlemleri, okul yönetimlerinin inisiyatifine veya veli taleplerine göre değil, kura yoluyla yapılır.
Bu uygulama, ağustos ayının son haftasında, okul idaresi tarafından oluşturulan bir komisyon tarafından gerçekleştirilir. Komisyon, öğrencilerin şubelere dengeli ve adil bir şekilde dağıtılmasını sağlamak amacıyla kura çekimi yapar. Bu sistem, herhangi bir öğrenciye veya veliye ayrıcalık tanınmasının önüne geçerek, eğitimde fırsat eşitliği ilkesini korumayı amaçlar. Veliler, çocuklarının şube bilgilerini genellikle okulun açıldığı ilk gün veya okul idaresinin duyuracağı bir tarihte öğrenebilirler.
Kayıt parası ve zorunlu bağış tuzağı: Velilerin hakları neler?
Her yeni eğitim-öğretim dönemi öncesinde velilerin en çok şikayet ettiği konuların başında, bazı okullarda talep edildiği iddia edilen "kayıt ücreti" veya "zorunlu bağış" uygulamaları gelir. Bu konuda MEB'in duruşu oldukça nettir: Devlet okullarında kayıt işlemleri tamamen ücretsizdir ve hiçbir veli, çocuğunun kaydı için herhangi bir isim altında (kayıt parası, dosya parası, temizlik parası vb.) ücret ödemeye zorlanamaz. Bu tür talepler, yasalara aykırıdır ve bir suç teşkil eder.
Peki, su, elektrik ya da doğal gaz kullanımına ait fatura istenmesi ne anlama geliyor? Yönetmelikte yapılan değişiklikle, "ihtiyaç duyulması durumunda kayıt işlemleri esnasında veliden su, elektrik ya da doğal gaz kullanımına ait fatura istenebilir" ifadesi yer almaktadır. Bu uygulama, bazı durumlarda öğrencinin ikamet adresinin doğruluğunu teyit etmek amacıyla yapılabilir. Ancak bu, herhangi bir ücret veya zorunlu bağışla ilişkilendirilmemelidir.
Bağış konusu ise sıklıkla yanlış anlaşılmaktadır. Okul Aile Birlikleri, okulların ihtiyaçlarını karşılamak ve eğitim kalitesini artırmak amacıyla velilerden gönüllülük esasına dayalı bağış kabul edebilir. Ancak bu bağış kesinlikle zorunlu değildir ve çocuğunuzun kaydı, bağış yapılıp yapılmamasına bağlanamaz. Eğer bir okul yönetimi, çocuğunuzu kaydetmek için sizden ücret talep eder veya zorunlu bağış dayatırsa, bu durumu il veya ilçe milli eğitim müdürlüklerine yazılı olarak veya ilgili CİMER gibi platformlar üzerinden şikayet etme hakkınız bulunmaktadır. Veliler, çocuklarının eğitim hakkını korumak adına bu konudaki haklarını iyi bilmeli ve usulsüz taleplere karşı duyarlı olmalıdır.
