Türkiye'de gıda enflasyonunun en somut göstergelerinden biri haline gelen yumurta fiyatlarındaki artış, vatandaşın belini bükmeye devam ediyor. Sektörden gelen veriler, krizin sadece etiket fiyatlarıyla sınırlı olmadığını, üretim bacağında da ciddi bir kırılma yaşandığını ortaya koyuyor. Konuyla ilgili kapsamlı bir değerlendirme yapan Edirne Milletvekili ve Ziraat Mühendisi Ediz Ün, tablonun vahametini gözler önüne serdi. Üretimin tam 11 aydır kesintisiz şekilde düştüğünü belirten Ün, arz talep dengesindeki bu bozulmanın fiyatları tarihi zirvelere taşıdığını ifade etti.
Milletvekili Ün, yumurta üretimindeki sorunların uzun süredir halı altına süpürüldüğünü ve gelinen noktanın sürpriz olmadığını dile getirdi. Hayvancılık sektöründeki yapısal sorunların, vatandaşa fahiş fiyat olarak geri döndüğünü belirten Ün, sürecin yönetilemediğini savundu.
Kuş gribi ve ihracat kararı dengeleri bozdu
Sektördeki kan kaybının nedenlerine mercek tutan Ün, özellikle geçen yıl sonbaharda patlak veren kuş gribi vakalarının etkilerine işaret etti. Salgın sonrası yumurta tavuğu varlığının 114 milyondan 109 milyona gerilediğini hatırlatan Ün, 2018 verilerine kıyasla kaybın çok daha dramatik olduğunu vurguladı.
Ün, iç piyasada arz sıkıntısı ve üretim düşüşü yaşanırken ABD'ye yumurta ihracatı izni verilmesini "büyük bir plansızlık" olarak nitelendirdi. İhracat yasağının çok geç getirildiğini savunan Ün, şu çarpıcı hesabı paylaştı: "Sadece son 11 ayda yaşanan üretim kaybı 1,7 milyar adedi buldu. Bu devasa rakam, yaklaşık 6 milyon ilkokul öğrencisinin bir eğitim-öğretim yılı boyunca her sabah yiyebileceği yumurtanın yok olması demektir."
Bir koli yumurta lüks tüketim oldu
Cumhuriyet tarihinde eşi görülmemiş bir üretim krizinden geçildiğini belirten Ediz Ün, bu durumun çarşı pazara yansımasını rakamlarla anlattı. TÜİK verilerine göre bile Ekim ayında yumurta fiyatlarının aylık yüzde 6,5, yıllık bazda ise yüzde 53 arttığına dikkat çeken Ün, vatandaşın en ucuz ve erişilebilir protein kaynağına dahi ulaşmakta güçlük çektiğini belirtti.
Bir koli yumurtanın etiket fiyatının 180 ile 240 lira bandına oturduğunu söyleyen Ün, "Üç kişilik bir ailenin sadece yumurtaya ayırması gereken bütçe aylık 540 ile 720 lirayı buluyor. Asgari ücretli, emekli ya da dar gelirli bir aile bu maliyeti nasıl karşılayacak?" sorusunu yönelterek alım gücündeki erimeye dikkat çekti.
Kış aylarında maliyetler daha da artacak
Önümüzdeki kış aylarında enerji ve yem maliyetlerinin artmasıyla birlikte fiyatların daha da yükseleceği uyarısında bulunan Ün, mevcut tablonun sorumlusu olarak 23 yıldır uygulanan yanlış tarım politikalarını işaret etti. Plansızlık, öngörüsüzlük ve üreticiyi yok sayan yönetim anlayışının hayvancılığı çökerttiğini savunan Ün, çözüm reçetesini de paylaştı.
Bilime dayalı, üreticiyi merkeze alan ve yapısal reformları içeren yeni bir tarım politikasıyla krizin aşılabileceğini belirten Ün, "Türkiye'nin yeniden güçlü ve sürdürülebilir bir üretim modeline kavuşması şart. Bu kötü günler, doğru politikalarla geride kalabilir" değerlendirmesinde bulundu.