Washington merkezli uluslararası insan hakları kuruluşu Freedom House, 2025 yılı “İnternette Özgürlük Raporu”nu yayımladı. 72 ülkenin değerlendirildiği raporda Türkiye, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da “internetin özgür olmadığı ülkeler” kategorisinde yer aldı. Türkiye’nin puanı 31 olarak kaydedildi; bu puan 0’ın en az özgür, 100’ün en özgür olduğu değerlendirme sisteminde oldukça düşük bir seviyeye işaret ediyor.
Sosyal medya engellemeleri raporda öne çıkan başlık oldu
Freedom House Türkiye raportörü Gürkan Özturan tarafından hazırlanan bölümde, raporlama döneminde Türk makamlarının talebi üzerine çok sayıda sosyal medya hesabının engellendiği veya askıya alındığı vurgulandı. Raporda özellikle protestolar, kritik siyasi gelişmeler ve seçim dönemlerinde sosyal medyaya yönelik kısıtlamaların sistematik hale geldiği tespitine yer verildi.
Türkiye, baskının en fazla arttığı ülkeler arasında
Raporda Türkiye; Mısır, Pakistan, Rusya ve Venezuela ile birlikte, son 15 yılda internet özgürlüğünde en fazla gerileme yaşayan ülkeler arasında gösterildi. Bu ülkelerde hükümetlerin çevrimiçi içeriklere müdahaleyi artırdığı, protestolar sırasında erişim engelleri getirdiği ve dijital gözetimi genişlettiği kaydedildi.
Gezi sonrası dijital baskı sisteminin kalıcılaştığı vurgulandı
Raporda, 2013’teki Gezi Parkı protestolarının, Türkiye’de kapsamlı bir sansür sisteminin inşasında dönüm noktası olduğu ifade edildi. Sosyal medyanın sansürü aşmak için etkin bir araç olarak kullanılmasının ardından, çevrimiçi gazetecilere ve dijital aktivistlere yönelik cezai uygulamaların arttığı, o yıllardan bu yana internet sitelerinin engellendiği ve sosyal medya platformlarının baskı altına alındığı belirtildi.
Son bir yılda öne çıkan kısıtlamalar tek tek sıralandı
Freedom House raporuna göre son bir yılda Türkiye’de yaşanan kritik gelişmeler şöyle listelendi:
-
Kayseri’de Suriyelilere yönelik olaylar sırasında internet erişimi bir hafta boyunca yavaşlatıldı.
-
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması sonrası düzenlenen protestolarda sosyal medya platformlarına 42 saat erişim kısıtlaması getirildi.
-
BTK, Instagram’ı 9 gün süreyle engelledi.
-
Türk makamlarının talebiyle çok sayıda sosyal medya hesabı engellendi; X, Bianet ve Ekrem İmamoğlu’nun hesaplarını görünmez kıldı.
-
2025 Mart ayında kabul edilen Siber Güvenlik Yasası (7545), mahkeme kararıyla tüm verilere geniş erişim hakkı verilmesi ve yanlış bilgi paylaşımının 5 yıla kadar hapisle cezalandırılması gibi düzenlemeler nedeniyle dijital haklar açısından büyük bir endişe kaynağı oldu.
Özturan: “Kitlesel eylemlerde sosyal medya kısıtlamaları ifade özgürlüğünü daraltıyor”
Raportör Gürkan Özturan, raporun dünya genelinde internet özgürlüğünün 15 yıldır gerilediğini ortaya koyduğunu belirterek Türkiye’deki tabloyu şöyle özetledi:
“Sosyal medyaya erişimin kitlesel eylemler sırasında kısıtlanması, içerik kaldırma emirlerinin artması ve uzun süreli erişim engelleri dijital ifade özgürlüğünü daraltıyor. Kayseri’deki şiddet olayları, İstanbul’da İmamoğlu’nun tutuklanması sonrası getirilen sosyal medya yasakları ve yeni siber güvenlik yasası dijital ortamı daha baskıcı hale getirdi.”
Özturan ayrıca, tüm baskılara rağmen toplumun dijital haklar için verdiği mücadelenin önem kazandığını belirterek, “İnternetin geleceğini devletlerin değil, toplumların dijital haklara sahip çıkma iradesi belirleyecek” değerlendirmesinde bulundu.
Freedom House raporuna da bütçe krizi yansıdı
ABD’de federal hükümetin bütçe krizinin Freedom House’un çalışmalarını da etkilediği belirtildi. Kuruluş, bu yıl hazırlanan rapora “bütçe kısıtlamaları nedeniyle kısaltılmıştır” notunu düştü. ABD Senatosu, federal hükümetin yeniden açılmasına yönelik geçici bütçeyi dün onayladı.
