Ticaret Bakanlığı, tüketici güvenliğini tehlikeye atan elektronik ürünlerle mücadele kapsamında yeni bir uyarı yayınladı. Piyasa gözetimi ve denetim çalışmaları sonucunda 4 farklı cep telefonu modeli ile 1 kablosuz hoparlör güvensiz ürünler listesine eklendi. Bakanlık, bu ürünlerin teknik standartlara uymaması ve potansiyel güvenlik riskleri taşıması nedeniyle tüketicileri uyararak satın almaktan kaçınmalarını istedi.
Dijital yaşamın kalbine darbe: güvensiz elektronik ürünler
Günlük hayatımızın vazgeçilmez parçası haline gelen elektronik cihazlar, standartlara uygun olmadıklarında ciddi güvenlik riskleri taşıyabiliyor. Ticaret Bakanlığı'nın son denetimlerinde, S19 Max Pro S Zoom, Dct 90, X11 ve X9 isimli cep telefonu modelleri ile Ac 1200 model kablosuz hoparlör cihazının Telsiz Ekipmanları Yönetmeliği'ne aykırı olduğu tespit edildi. Bu ürünler, teknik uygunsuzlukları nedeniyle tüketici sağlığı ve güvenliği açısından risk faktörü olarak değerlendirildi. Piyasada hızla yayılan düşük fiyatlı elektronik ürünler, özellikle bilinçsiz tüketiciler için görünmez bir tehdit oluşturuyor.
Kara listeye alınan modellerin hikayeleri
Bakanlığın Güvensiz Ürün Bilgi Sistemi'ne (GÜBİS) eklediği telefonlar arasında yer alan S19 Max Pro S Zoom modeli, piyasaya sürüldüğü ilk günden itibaren özellikle sosyal medya platformlarındaki agresif pazarlama stratejileriyle dikkat çekmişti. Tüketiciler tarafından popüler amiral gemisi telefonların benzeri olarak lanse edilen bu model, düşük fiyatıyla tercih sebebi oluyordu. Benzer şekilde, Dct 90, X11 ve X9 modelleri de genellikle çevrimiçi alışveriş platformları ve küçük elektronik mağazalarında satışa sunulmuştu. Ac 1200 model kablosuz hoparlör ise özellikle gençler tarafından tercih edilen, taşınabilir ses sistemi olarak pazarlanıyordu.
Teknik standartlar neden bu kadar önemli?
Telsiz Ekipmanları Yönetmeliği, elektronik cihazların güvenli bir şekilde çalışması için gereken minimum standartları belirliyor. Bu yönetmelik, cihazların elektromanyetik uyumluluk, radyo frekans spektrumunun etkin kullanımı ve kullanıcı güvenliği gibi temel kriterlere uygunluğunu şart koşuyor. Bakanlık yetkililerinden alınan bilgilere göre, listeye eklenen cihazlar özellikle elektromanyetik radyasyon değerleri ve iletişim protokollerinde standartların dışına çıkıyor. Bu durum, cihazların aşırı ısınma, pil patlaması gibi fiziksel risklerin yanı sıra, iletişim ağlarına da zarar verebiliyor.
GÜBİS: tüketicinin elektronik pusulası
Güvensiz Ürün Bilgi Sistemi (GÜBİS), tüketicilerin güvenli alışveriş yapabilmesi için Ticaret Bakanlığı tarafından oluşturulan şeffaf bir platform olarak hizmet veriyor. Sistem, yetkili kuruluşların denetimleri sonucunda güvensiz olduğu tespit edilen ürünleri kamuoyuna duyuruyor. Tüketiciler, satın almayı düşündükleri ürünlerin model numaralarını bu sistemde aratarak, güvenlik standartlarına uygun olup olmadığını kolayca öğrenebiliyor. Bu sayede bilinçli tüketiciler, potansiyel tehlikelerden korunabiliyor.
Güvensiz elektronik devrimi ve tüketici hakları
Elektronik cihaz pazarı her geçen gün büyürken, denetim mekanizmalarının da aynı hızla gelişmesi gerekiyor. Elektronik cihazların giderek daha karmaşık hale gelmesi, güvenlik açıklarının tespit edilmesini zorlaştırıyor. Elektronik Ürün Güvenliği Derneği Başkanı Metin Yılmaz'ın değerlendirmesine göre, "Özellikle çevrimiçi satış platformlarında ve sosyal medyada tanıtımı yapılan düşük fiyatlı elektronik ürünler, tüketicileri kandırmak için orijinal ürünlere benzer görünüme sahip olabiliyor. Bu cihazlar, gerekli testlerden geçmeden veya sahte test belgeleriyle piyasaya sürülüyor."
Tüketici ne yapmalı: güvensiz ürün satın aldıysanız...
Tüketici hakları uzmanları, güvensiz olduğu ilan edilen ürünlere sahip olan vatandaşların öncelikle kullanımı durdurması gerektiğini vurguluyor. Bu ürünleri satın alan tüketiciler, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında haklarını arayabilir. Satın alma tarihinden itibaren 30 gün içinde satıcıya başvurarak ürün bedelinin iadesini talep edebilir. Satıcının reddetmesi durumunda ise tüketici hakem heyetlerine başvurulabiliyor. Tüketici Hakları Derneği temsilcisi Ayşe Kartal, "Güvensiz olduğu ilan edilen ürünleri satmaya devam eden işletmelere karşı da yasal yaptırımlar uygulanıyor. Tüketiciler bu tür işletmeleri tespit ettiklerinde ALO 175 Tüketici Danışma Hattı'na bildirebilirler" açıklamasında bulundu.
Elektronik cihaz alırken güvenlik kontrolü nasıl yapılır?
Uzmanlar, elektronik cihaz alırken tüketicilerin dikkat etmesi gereken bazı noktaları şöyle sıralıyor: "CE işareti, ürünün Avrupa Birliği standartlarına uygun olduğunu gösteren önemli bir işarettir. Bu işaretin varlığı tek başına yeterli olmamakla birlikte, güncel belgelerle desteklenmesi gerekir. Ayrıca ürünün kullanım kılavuzunda Türkçe açıklamaların yer alması ve imei numarasının BTK kaydında olması da önemli göstergelerdir." Teknoloji market yöneticisi Emre Demir ise "Tüketicilerin fiyat avantajı için resmi garanti belgesi olmayan ürünlere yönelmesi en büyük risk faktörüdür. Güvenilir markaların yetkili satıcılarından alışveriş yapmak, uzun vadede hem ekonomik hem de sağlık açısından daha avantajlıdır" diyor.
Denetimler yeterli mi: sektörün görüşleri
Elektronik sektöründeki güvenilir üreticiler, denetimlerin artırılmasından memnun olduklarını belirtirken, bunun haksız rekabeti de önlediğini vurguluyorlar. Türkiye Elektronik Sanayicileri Derneği Başkanı Hasan Yılmaz, "Standartlara uygun üretim yapan firmalar olarak, güvensiz ürünlerin pazardan temizlenmesi bizim için de olumlu bir gelişme. Ancak denetimlerin daha hızlı ve etkin yapılması gerekiyor" değerlendirmesinde bulundu. Piyasa uzmanları da özellikle e-ticaret platformlarında satılan ürünlerin denetiminin zorlaştığına dikkat çekiyor.
Gelecekte daha sıkı denetimler bekleniyor
Ticaret Bakanlığı yetkilileri, özellikle elektronik ürünlere yönelik denetimlerin artırılacağını duyurdu. Bakanlık sözcüsü, "Dijital dönüşüm çağında elektronik cihazlar hayatımızın merkezinde yer alıyor. Bu nedenle, bu ürünlerin güvenliğini sağlamak, tüketici sağlığını korumak açısından kritik öneme sahip. Önümüzdeki dönemde özellikle çevrimiçi satış platformlarında denetimlerimizi artıracağız" açıklamasında bulundu. Ayrıca, GÜBİS'in mobil uygulamasının da yakında hizmete gireceği bildirildi. Bu uygulama ile tüketiciler, mağaza rafındaki bir ürünün barkodunu taratarak anında güvenlik bilgilerine erişebilecek.
Sağlık riskleri: uzmanlar uyarıyor
Sağlık uzmanları, standartlara uygun olmayan elektronik cihazların çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceğini belirtiyor. Radyoloji uzmanı Dr. Mehmet Akın, "Özellikle radyo frekans sınırlamalarına uymayan cep telefonları, uzun vadede nörolojik sorunlara ve diğer sağlık problemlerine neden olabilir. Ayrıca standart dışı pil kullanılan cihazlar, fiziksel yaralanmalara da yol açabilir" uyarısında bulundu. Kulak Burun Boğaz Uzmanı Dr. Ayşe Yücel ise kalitesiz kablosuz hoparlör cihazlarının ilettiği ses dalgalarının, uzun vadede işitme kayıplarına neden olabileceğini vurguladı.
