HABER MERKEZİ- I. Dünya Savaşı, 20. yüzyılın başında gerçekleşen ve tarihin en büyük ve yıkıcı savaşlarından biri olarak bilinen bir dönüm noktasıdır. 28 Temmuz 1914'te başlayan bu çatışma, 11 Kasım 1918'de sona ermiştir. Avrupa merkezli olarak başlayan savaş, zamanla dünyanın farklı bölgelerine yayılarak küresel bir nitelik kazanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nun da dahil olduğu büyük güçler arasında gerçekleşmiştir. Merak edenler için bu savaşı araştırdık. Detayları haberimizde...
I. Dünya Savaşı: Avrupa Merkezli Küresel Bir Savaş
Avrupa merkezli küresel bir savaş olan I. Dünya Savaşı, 28 Temmuz 1914 tarihinde başlamış ve 11 Kasım 1918 tarihinde sona ermiştir. Bu savaş, II. Dünya Savaşı'na kadar Dünya Savaşı veya Büyük Savaş olarak adlandırılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nda ise "Harb-i Umumi" (Genel Savaş) olarak bilinmiş ve halk arasında "Seferberlik" adıyla anılmıştır. Amerika Birleşik Devletleri'nin 1917 yılında savaşa katılmasıyla birlikte ABD basınında ise "Avrupa Savaşı" terimi kullanılmıştır. Bu savaş, Avrupa, Kafkasya, Amerika, Orta Doğu, Afrika ve Asya'nın bazı bölgelerinde çatışmaların yaşandığı bir savaştır.
İki Taraf: İtilaf ve İttifak
I. Dünya Savaşı'nda taraflar, "İtilaf" ve "İttifak" olarak adlandırılan iki gruba ayrılmıştır. İtilaf Devletleri, Birleşik Krallık, Fransa Cumhuriyeti ve Rus İmparatorluğu arasındaki Üçlü İtilaf'a dayanmaktadır. İttifak Devletleri ise Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve İtalya Krallığı arasındaki Üçlü İttifak'a dayanmaktadır. Bununla birlikte, Avusturya-Macaristan'ın anlaşmaya karşı saldırıya geçmesi nedeniyle İtalya savaşa katılmamıştır. Bu ittifaklar zamanla genişlemiş ve yeni devletlerin savaşa dahil olmasıyla değişmiştir.
Savaşın Ölçeği ve İnsan Kayıpları
I. Dünya Savaşı, 60 milyon Avrupalı dahil olmak üzere 70 milyon askeri personelin katıldığı tarihin en büyük savaşlarından biridir. Yeni teknolojilerin kullanımıyla silahların öldürücülüğünde büyük ilerlemeler kaydedilmiş olmasına rağmen, savunma ve hareketlilik konusunda aynı ölçüde gelişme yaşanmamıştır. Bu durum, savaşa katılan yaklaşık 9 milyon kişinin hayatını kaybetmesine yol açmıştır. I. Dünya Savaşı, tarihte en fazla kayıp verilen 5. savaş olarak kaydedilmiş ve katılan devletlerde birçok politik değişikliğe ve devrimlere neden olmuştur.
Emperyalist Politikaların Etkisi
I. Dünya Savaşı'nın bir diğer nedeni, Avrupa'nın büyük güçleri olan Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Rus İmparatorluğu, Birleşik Krallık, İtalya Krallığı ve Fransa Cumhuriyeti'nin uzun süredir devam eden emperyalist dış politikalarıdır. Savaşı tetikleyen olay, Arşidük Franz Ferdinand'ın 28 Haziran 1914'te Sırp milliyetçisi Gavrilo Princip tarafından öldürülmesidir. Bu olayın ardından Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Sırbistan Krallığı'na bir ültimatom göndermiştir. İttifaklar sisteminin işlemesiyle birlikte, Avrupa'nın ana güçleri kısa bir süre içinde savaşın içinde bulmuş ve savaş tüm dünyaya yayılmıştır.
Çatışmaların Seyri
Savaş, 28 Temmuz'da Avusturya-Macaristan'ın Sırbistan'ı işgal etmesiyle başlamış ve ardından Almanya'nın Belçika, Lüksemburg ve Fransa'yı işgal etmesi ile Rusya'nın Almanya'ya saldırması gelmiştir. Almanlar Paris'e doğru ilerledikçe, Batı cephesindeki çatışmalar siper savaşına dönüşmüş ve bu durum 1917'ye kadar pek değişmemiştir. Doğu cephesinde ise Rus ordusu, Avusturya-Macaristan kuvvetleriyle başarılı bir şekilde savaşmış ancak sonrasında Doğu Prusya, Polonya ve Alman ordusu tarafından geri püskürtülmüştür.
Yeni Cepheler ve Ateşkes
I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu'nun yanı sıra İtalya, Bulgaristan ve Romanya gibi ülkeler de savaşa katılmış ve yeni cepheler oluşmuştur. Rusya, 1917'de Bolşevik Devrimi ile çöktü ve savaştan çekildi. 1918'de Batı Cephesi'nde gerçekleşen Alman taarruzunun ardından müttefikler, Almanları geri püskürtmek için saldırılar düzenlemiş ve ABD kuvvetleri siperlere girmeye başlamıştır. Bu noktada Almanya, iç politik sorunlarıyla boğuşurken, 11 Kasım 1918'de "Ateşkes Günü" olarak adlandırılan mütarekeyi kabul etmiştir. Böylece savaş, İtilaf Devletleri'nin zaferiyle sona ermiştir.
Sonuçları
I. Dünya Savaşı, insan gücü ve ekonomik kaynaklarının tamamını seferber etmeye çalışan tarafların, sivillerin de cepheler kadar etkilendiği büyük bir savaştır. Savaşın sona ermesiyle Almanya, Rusya, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı İmparatorluğu gibi büyük emperyalist güçler tarihe karışmıştır. Bu ülkelerin yerine daha küçük devletler ve yeni uluslar ortaya çıkmıştır. Versay Antlaşması ile birlikte Avrupa haritası yeniden çizilmiş ve milliyetçilik yeniden canlanmıştır. Almanya'nın yenilgisi, Versay Antlaşması'nın yarattığı problemler ve diğer etkenler, II. Dünya Savaşı'nın çıkmasına katkıda bulunmuştur.
I. Dünya Savaşı, tarihin en ölümcül ve yıkıcı savaşlarından biri olarak kabul edilir. Yaklaşık 9 milyon askeri personel hayatını kaybetmiş ve 60 milyon Avrupalı, toplamda 70 milyon kişi savaşa katılan ülkelerde zayiat vermiştir. Ayrıca savaş, birçok politik değişikliğe ve devrimlere yol açmıştır. Bu savaşın sonucunda uluslararası ilişkilerde büyük bir dönüşüm yaşanmış ve dünya siyaseti kalıcı olarak etkilenmiştir.
