Süreyya Berfe, Türk şiirinin özgün ve seçkin şairlerinden biriydi. Şiirleri 18 dile çevrilen, pek çok ödül kazanan Berfe, 9 Ocak 2024’te İzmir’de yaşamını yitirdi. PEN Yazarlar Derneği, Berfe’nin ölümü üzerine yaptığı açıklamada, “Huysuz ve tatlıydı, çünkü yüzüne karşı söylesek kızıp homurdanacağı şeyi, şimdi söyleyebiliriz, büyük şairdi” dedi. Peki, Süreyya Berfe kimdir? Süreyya Berfe neden öldü? Süreyya Berfe kitapları neler?
Süreyya Berfe kimdir?
Süreyya Berfe, asıl adı Hikmet Süreyya Kanıpak olan şair ve yazar, 27 Ocak 1943’te İstanbul’da doğdu. Babası Fransızca öğretmeni, annesi ise Atatürk’ün akrabasıydı. Çanakkale Lisesi’ni bitirdikten sonra, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne girdi, ancak iki yıl sonra bırakarak Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’ne geçti. Dört yıl burada okuduktan sonra, askerliğini yedek subay öğretmen olarak yaptı.
Askerlik dönüşü, Arkın Yayınevi’nde çalışmaya başladı. Meydan Larousse, Cumhuriyet Ansiklopedisi, Yirminci Yüzyıl Tarihi gibi ansiklopedik yayınların hazırlanmasına katkıda bulundu. Ali Özgentürk ile birlikte Asyalı dergisini çıkardı. 1976’da Can Yayınevi’nde çalıştı. Daha sonra reklam şirketlerinde metin yazarlığı yaptı. Emekli olduktan sonra, İzmir’in Foça ilçesine yerleşti.
Süreyya Berfe, şiir yazmaya lise yıllarında başladı. İlk şiiri 1962’de Yön dergisinde yayınlandı. O dönemde Süreyya Kanıpak imzasını kullandı. 1965’te soyadını değiştirmeye karar verdi ve Cemal Süreya’nın önerisiyle Berfe soyadını aldı. Şiirleri, Düzlem, Zeren, Türk Dili, Yeni Dergi, Oluşum, Milliyet Sanat, Varlık, Gösteri gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı. 1969’da, İkinci Yeni şiir hareketine karşı çıkan ve toplumcu şiiri savunan bir manifesto yayımlayan dört şairden biri oldu. Şiirlerinin yanında, şairler ve şiir sanatı üzerine yazılar da yazdı.
Süreyya Berfe, şiirinde yurt insanının sorunlarından yola çıkan toplumcu-gerçekçi bir anlayışla başladı. Sonraki dönemlerde ise, insanın ve doğanın türlü durumları üzerine çok katmanlı anlam derinlikleri olan bir şiire yöneldi. Düzyazının sınırlarında gezinen, yalın, arı gereçlerden oluşmuş, mizahı önceleyen bir şiir dili geliştirdi. Türk şiirinde kendisine oldukça özgün bir yer edindi.
Süreyya Berfe neden öldü?
Süreyya Berfe, uzun süredir sağlık sorunlarıyla mücadele ediyordu. Organ yetmezliği nedeniyle tedavi gören şair, 9 Ocak 2024’te İzmir’de bir bakımevinde hayatını kaybetti. Berfe’nin cenazesi, 10 Ocak 2024’te Urla Zeytinalan Camii’nde kılınacak cenaze namazının ardından Zeytinalan Mezarlığı’na defnedilecek.
Berfe’nin vefatı, edebiyat dünyasında büyük üzüntü yarattı. PEN Yazarlar Derneği, Berfe için yaptığı açıklamada, “Huysuz ve tatlıydı, çünkü yüzüne karşı söylesek kızıp homurdanacağı şeyi, şimdi söyleyebiliriz, büyük şairdi. Şiirleriyle, yazılarıyla, yaşamıyla hep bizimle olacak. Ailesine, dostlarına, okurlarına başsağlığı diliyoruz” dedi.
Süreyya Berfe kitapları neler?
Süreyya Berfe, 11 şiir kitabı ve 3 çocuk kitabı yayımladı. Şiirleri 18 dile çevrilen Berfe, pek çok ödül kazandı. Berfe’nin kitapları şunlardır:
- Şiir: Gün Ola (1969), Savrulan (1971), Hayat ile Şiir (1980), Ufkun Dışında (1985), Şiir Çalışmaları (1992), Ruhumun (1998), Kalfa - Toplu Şiirler (1999), Seçme Şiirler (2001), Nâbiga (2001), Seni Seviyorum (2002), Foklar Söyledi Ben Yazdım (2005), Çıkrık (2008), Seferis ile Üvez (2010), Her Gölge Titrer (2015), Yavaş Yavaş Bilemiyorum (2023).
- Çocuk Kitabı: İlkokullar İçin Matematik (1976), Çocukça (1982), Eksik Alfabe (2003).
