Srebrenitsa katliamı ne zaman gerçekleşti?
Srebrenitsa Katliamı, Bosna Savaşı sırasında 11 Temmuz 1995 tarihinde gerçekleşti. Bu tarih, Srebrenitsa kasabasının Bosna Sırp kuvvetleri tarafından ele geçirildiği ve büyük bir insanlık trajedisinin yaşandığı gün olarak tarihe geçti.
Srebrenitsa Katliamı nedir?
Srebrenitsa Katliamı veya Srebrenitsa Soykırımı, Yugoslavya İç Savaşı'nın (Hırvatistan Savaşı ve Bosna Savaşı) bir parçası olarak Temmuz 1995'te gerçekleşen bir olaydır. Srebrenitsa, Bosna-Hersek'in bir kenti olup Sırp Cumhuriyeti Ordusu tarafından işgal edilmiştir. General Ratko Mladiç'in komutasındaki ağır silahlarla donatılmış Bosna Sırp ordusu, Srebrenitsa'ya yönelik Krivaya '95 Harekâtı sırasında en az 8,372 Bosnalı sivili öldürmüştür. Katliam, belgelerle kanıtlanmış olup, kadınlar ve küçük çocuklar da dahil olmak üzere birçok kişi hayatını kaybetmiştir. Katliama Sırbistan özel güvenlik güçleri olan "Akrepler" de katılmıştır. BM'nin Srebrenitsa'yı güvenli bölge ilan etmesine rağmen, 400 silahlı Hollanda barış gücü askeri katliamı önleyememiştir.
Srebrenitsa Katliamı, II. Dünya Savaşı'ndan bu yana Avrupa'da gerçekleşen en büyük toplu insan kıyımı olarak tarihe geçmiş ve aynı zamanda Avrupa'da hukuksal olarak belgelenmiş ilk soykırım olarak önem taşımaktadır.
Yugoslavya'nın çöküşü sonrasında, 1992 yılında Sırpların Bosna'da başlattığı soykırımın ardından Birleşmiş Milletler, bölgeye zoraki olarak müdahale etmiş ve güvenli bölge ilan ettiği altı bölge arasında Srebrenitsa da yer almaktaydı.
Srebrenitsa, savaş öncesinde yaklaşık 24 bin kişilik bir nüfusa sahip olan bir kentti. Ancak diğer bölgelerden gelen mülteci göçleriyle birlikte nüfusu yaklaşık 60 bin kişiye yükselmişti. Maalesef, Srebrenitsa açlık ve hastalıklarla mücadele eden bir toplama kampına dönüşmüştü. Müslüman halkın elindeki silahlar, BM Barış Gücü tarafından koruma gerekçesiyle toplanmıştı.
Srebrenitsa'ya yapılan saldırılar arttığında, Ratko Mladiç'in liderliğindeki Sırp güçler, Müslümanların topladığı silahları geri almak için başvuruda bulundu. Ancak bu başvuru, sorumlu Hollanda komutanı Thom Karremans tarafından reddedildi. BM ise sadece iki adet F-16 uçağını kentin üzerinde uçurmakla yetindi.
Hollandalı askerler, bir gece yarısı BM Barış Gücü'nün Hollandalı komutanından aldıkları emir doğrultusunda kenti boşalttılar. Savaş sırasında şehrin güvenliğinden sorumlu olan Hollandalı Komutan Thom Karremans, kendisine sığınan 25 bin mülteciyi ve şehri Sırplara teslim etti.
Sonradan ortaya çıkan bir video kasedinde, Sırp generalin kenti boşaltan Hollandalı komutana bir hediye verdiği görüntüler kaydedildi. Bu video kasedi, Srebrenitsa Katliamı'ndan bir hafta sonra ortaya çıktı ve arşivlerde, II. Dünya Savaşı'ndan sonra insanlığa yapılan en büyük suçlardan biri olarak yer aldı.
Katliamın üzerinden 15 yıl geçtikten sonra, 27 Haziran 2017 tarihinde Hollanda Mahkemesi, Srebrenitsa Katliamı ile ilgili olarak Hollanda askerlerinin yasa dışı hareket ettiğine ve Hollanda'nın kısmen sorumlu olduğuna karar verdi. Mahkeme, Hollanda hükûmetinin Srebrenitsa'da gerçekleşen ölümlerin %30'undan sorumlu olduğunu açıkladı.
Lahey Adalet Divanı ise katliamı bir "soykırım" olarak kabul etti, ancak Sırbistan'ı sorumlu tutmayacağına karar verdi.
(Radovan Karadžić - 1. Sırp Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı)
Srebrenitsa Katliamı'nda kimler suçlu bulundu?
11 Temmuz 1995 tarihinde Ratko Mladiç, silahsızlandırılmış olan Srebrenitsa kasabasına kolayca girdi. Ardından Sırp askerleri, Bosna Müslümanları ve Bosna Hırvatlarına karşı vahşi bir saldırı başlattılar. Yollar ve dağlarda, askerler tarafından öldürülen cesetler bırakıldı. Cesetlerin kimliklerinin tespit edilememesi için askerler, yaklaşık 64 toplu mezar bulunan alanlarda cesetleri parçalayarak gömdüler.
Bu şekilde, Srebrenitsa Katliamı sırasında, Sırp askerlerinin acımasız eylemleri sonucunda binlerce Bosna Müslümanı ve Bosna Hırvatı hayatını kaybetti. Bu olay, insanlık tarihindeki en korkunç toplu kıyımlardan biri olarak kabul edilir.
Mahkûm Olan Sırp Üst Subaylar ve Siyasilerin listesi
- Momčilo Krajišnik (Sırp Cumhuriyeti Ulusal Meclisi Başkanı)
- Bilyana Plavsiç (Sırp Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Yardımcısı)
- Ratko Mladiç (Bosnalı Sırp General)
- Zdravko Tolimir (Sırp General)
- Radovan Karadžić (1. Sırp Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı)
