“Üretimden satışlara göre 100 büyük şirket” listesinde üst sıralarda yer alan firmalar yüksek cirolarla öne çıkarken, bir yandan da işçi direnişleriyle gündeme geldi.. Aliağa’dan Kemalpaşa’ya uzanan zincirde emekçilerin grev ve direnişleri sürüyor.
Ege Bölgesi Sanayi Odası 2024 yılına ilişkin “Üretimden Satışlara Göre 100 Büyük Şirket” listesini açıkladı. Ancak İzmir’in en büyük firmaları birer birer sıralanırken, aynı firmaların kapılarında grev pankartları dalgalanıyor. İşçiler, ücretlerin yetersizliğinden toplu iş sözleşmelerinin gaspına, grev kırma girişimlerinden hak gasplarına kadar pek çok sorunla karşı karşıya kaldı. Verilere göre, 100 büyük firma arasında 64 firma kâr bildirdi.
Fabrika kapılarında grev, listede milyonlar
2024’te üretimden satışlara göre ilk 10 büyük firma şöyle sıralandı:
1. Star Rafineri A.Ş. - Aliağa Şubesi – 224.226 milyon TL
2. Tüpraş - İzmir Rafineri Müdürlüğü – 215.619 milyon TL
3. Petkim A.Ş. – 47.212 milyon TL
4. İzmir Demir Çelik – 36.507 milyon TL
5. Philip Morris – 35.498 milyon TL
6. JTI Tütün Ürünleri – 23.538 milyon TL
7. Abalıoğlu Yağ Sanayi – XX
8. Abalıoğlu Lezita (Konsolide) – 20.381 milyon TL
9. Kardemir Çelik Sanayi – 18.393 milyon TL
10. Ravago Petrokimya – XX
İşçilerin ses yükselttiği TÜPRAŞ 2. sırada
Tüpraş’ta, dört rafineride haftalarca düşük ücret dayatmasına karşı eylemler yapan işçilerin mücadelesi, işçilerin bilgisi dışında imzalanan toplu iş sözleşmesiyle sonuçlandı. Tüpraş ile Petrol-İş Sendikası arasında 31 Ocak’ta başlayan ve yaklaşık 3 bin 500 işçiyi kapsayan toplu iş sözleşmesi süreci, çalışanların taleplerine yer verilmeyen bir metinle noktalandı. İşçiler, tepkilerini “İki yıllık sözleşme yok, zam yok, kıdem farkı yok!” sloganıyla dile getirdi. Sözleşme öncesinde 245,46 TL olan en düşük saat ücreti, yapılan yüzde 30’luk artışla 330 TL’ye çıkarıldı. 1 Temmuz itibarıyla yürürlüğe girecek yüzde 24’lük ek zamla saat ücreti 410,90 TL’ye yükselecek. Öte yandan, 2024 verilerine göre Tüpraş, 215 milyar 619 milyon TL’lik üretimden satış rakamıyla İzmir’in en büyük ikinci sanayi kuruluşu olarak listede yer aldı.
Ravago’da grev çanları çalıyor
Belçika merkezli petrokimya şirketi Ravago’da Toplu İş Sözleşmesi (TİS) görüşmelerinde anlaşma olmayınca Petrol-İş Sendikası grev kararı aldı. Aylardır zam almadan çalıştıklarını belirten işçiler, grev kararını fabrika binasına astılar. İşçiler, taleplerinin karşılanmaması halinde 17 Haziran’da üretimi durduracaklarını açıkladılar. Ravago Petrokimya’da İzmir devleri arasında ilk 10’da yerini aldı.
Abalığolu Lezita’da işçiler aylardır grevde
Abalıoğlu Grubuna ait Lezita’da, işverenin toplu sözleşme masasına oturmaması üzerine greve giden işçiler mücadelelerini aylardır kararlılıkla sürüyor. Öz Gıda-İş Sendikası üyesi işçiler, toplu iş sözleşmesi görüşmesi yetkilerine rağmen Lezita yönetiminin görüşme masasına oturmayı reddetmesinin ardından 8 Mart 2024’te greve başladı. Bu sırada şirket 20.381 milyon TL ile listede sekizinci sırada.
DYO Boya işçileri de grevde
İzmir merkezli Yaşar Holding’e bağlı DYO Boya’nın Kocaeli Dilovası ve İzmir Çiğli’deki fabrikalarında çalışan işçiler, toplu iş sözleşmesi görüşmelerinden sonuç alınamaması üzerine greve çıktı. Petrol-İş Sendikası ile DYO yönetimi arasında beş aydır süren müzakerelerde işverenin yüzde 60 zam önerisi, sendikanın yüzde 117’lik talebinin gerisinde kaldı. Bunun üzerine işçiler, fabrika önünde grev pankartı asarak “Sefalet ücreti istemiyoruz” ve “İşçilerin birliği sermayeyi yenecek” sloganlarıyla eyleme başladı. İzmir’in ilk 100 şirketi arasında 21. Sırada olan DYO Boya, geçen yıl 2,9 milyar lira kâr açıkladı. 2024’te net satışlarda 10,7 milyar liraya ulaştı
Tütün işçileri Torbalı’da ses yükseltmişti
İzmir’de 3 ayrı tütün fabrikasında çalışan yüzlerce işçi mart ayında üretimi durdurdu. Sunel Tütün, Oryantal Tütün ve T.T.L. Tütün emekçileri, Torbalı’da bulunan JTI önüne gitti. Açıklamada, “OTP, Sunel ve TTL fabrikalarının tütünlerini işleyen ve küresel ölçekte kârlarını artıran Philip Morris, JTI, BAT ve diğer uluslararası şirketlerin de bu süreçte sorumluluğu bulunmaktadır. Bu şirketler, tedarikçilerinin çalışanlarına adil ücretler ödenmesini sağlamak ve insani çalışma koşullarını desteklemekle yükümlüdür” denildi. Philip Morris 35.498 milyon TL ile listenin beşinci sırasında, JTI Tütün Ürünleri 23.538 milyon TL ile listenin altıncı sırasında. Tütün fabrikalarında toplam 1700 işçi, haftalar süren grevlerini kazanımlarla sonlandırdı, fabrikalarda toplu iş sözleşmesi imzalandı.
Kardan payımızı mücadeleyle alıyoruz
Türk-İş Ege Bölge Temsilcisi Hayrettin Çakmak, devam eden işçi mücadeleleriyle ilgili konuşarak, şirketlerin açıklanan tablosunu da değerlendirdi:
“Plastik ve plastik ürünleri üreten firmaların, kimya fabrikalarının ilk 100'e girdiğini görüyoruz. Ülkemizde gerçekten de kimya sanayisinin öne çıktığı açıkça ortada. Ancak bu sektör, işçi sınıfının çok daha hızlı yıprandığı alanlardan biri. Adeta yaşarken ölüyoruz ama kâr marjından payımızı almakta zorlanıyoruz. Bunu ya gıdım gıdım ya da mücadele ederek almaya çalışıyoruz. Elbette gönül isterdi ki bu kâr paylarından işçiye refah payları gönül rahatlığıyla verilsin. Ama ne yazık ki bunu göremiyoruz. Biz de anayasanın bize tanıdığı haklara dayanarak haklı mücadelemizi ortaya koyuyor ve bu paydan hakkımız olanı almaya çalışıyoruz. Şu anda işçilerin zam talebiyle iş bıraktığı, greve çıktığı birçok yer var.
Açık söylemek gerekirse 2024 alım gücünün düştüğü bir yıl oldu ve bu durum 2025'e de taşındı. Aslında 2025’te bir toparlanma bekliyorduk ama maalesef henüz böyle bir durum söz konusu değil, gidişat pek de umut verici görünmüyor. Yine de mücadelemizi sürdüreceğiz. Grevse grev, müzakereyse müzakere... Tütün işçisinin elde ettiği kazanımları diğer firmalarda da elde ederek işçimizi mutlu etmeyi umut ediyoruz.”
