Türkiye ekonomisinin nabzını tutan en önemli göstergelerden biri olan karşılıksız çekler, nisan ayında adeta patlama yaptı. Takasbank Çek Takas Sistemi’ne ibraz edilen ve karşılıksız kalan çek adedi, son dört ayın en yüksek seviyesine ulaşarak ticaret dünyasında tedirginlik yarattı. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin nakit akışında yaşanan sıkıntılar, bu artışın arkasındaki temel nedenlerden biri olarak gösteriliyor.
Karşılıksız çek adedinde yüzde 120’ye yakın artış
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve Takasbank verilerine göre, mart ayında 10 bin 261 olan karşılıksız çek adedi, nisan ayında yüzde 119,9’luk rekor bir artışla 22 bin 566’ya yükseldi. Bu oran, yılın başından bu yana en sert yükseliş olarak kayıtlara geçti. Söz konusu rakam, Aralık 2024’te görülen 24 bin 729 adetlik seviyeden sonra en yüksek ikinci değer olarak dikkat çekiyor.
Karşılıksız çek tutarı ikiye katlandı
Sadece adet bazında değil, karşılıksız çeklerin toplam tutarında da çarpıcı bir sıçrama yaşandı. Mart ayında 7,79 milyar TL olan karşılıksız çek tutarı, nisan ayında yüzde 101,3’lük artışla 15,68 milyar TL’ye çıktı. Bu dramatik artış, piyasadaki nakit sıkışıklığının ve ödeme güçlüklerinin derinleştiğine işaret ediyor.
Toplam ibraz edilen çeklerde tarihi yükseliş
Nisan ayında sadece karşılıksız çeklerde değil, toplam ibraz edilen çek adedi ve tutarında da tarihi bir yükseliş görüldü. Martta 594 bin 846 olan toplam ibraz edilen çek adedi, nisan ayında yüzde 123,3’lük artışla 1 milyon 328 bin 308’e ulaştı. Aynı dönemde çeklerin toplam tutarı ise 373,4 milyar TL’den 684,5 milyar TL’ye yükseldi. Bu, yüzde 83,3’lük bir artış anlamına geliyor ve ticaretteki hareketliliğin boyutunu gözler önüne seriyor.
Mahsuplaşmaya tabi çeklerde de artış dikkat çekti
Çek piyasasındaki hareketlilik sadece karşılıksız kalanlarda değil, mahsuplaşmaya tabi çeklerde de kendini gösterdi. Mart ayında 565 bin 947 olan mahsuplaşmaya tabi çek adedi, nisan ayında yüzde 124,5’lik artışla 1 milyon 270 bin 346’ya çıktı. Tutar bazında ise 344,3 milyar TL’den 629,2 milyar TL’ye sıçrama yaşandı. Bu da yüzde 82,7’lik bir artışa karşılık geliyor.
Ticaret dünyasında endişe büyüyor
Ekonomideki bu sert yükseliş, ticaret dünyasında büyük bir endişe dalgası yarattı. Karşılıksız çeklerdeki artış, özellikle tedarik zincirinde güven sorununu gündeme getirirken, finansal risklerin de büyüdüğüne işaret ediyor. Uzmanlar, bu artışın ardında ekonomik daralma, yüksek enflasyon ve işletmelerin azalan kârlılığının yattığını vurguluyor.
Uzmanlardan uyarı: Finansal riskler artıyor
Ekonomi uzmanları, karşılıksız çeklerdeki bu artışın finansal sistemde zincirleme etkilere yol açabileceği uyarısında bulunuyor. Özellikle KOBİ’lerin nakit akışında yaşanan bozulma, tahsilat sorunlarını ve iflas riskini artırıyor. Bankacılık sektörü ve finans kuruluşları ise, çek işlemlerinde daha sıkı kontroller uygulamaya başladı.
Piyasalarda güven bunalımı derinleşiyor
Çeklerin karşılıksız çıkması, piyasada güven bunalımını derinleştiriyor. Alacaklılar, ödemelerini tahsil edememe riskiyle karşı karşıya kalırken, işletmelerin yeni ticari ilişkiler kurma konusunda daha temkinli davrandığı gözleniyor. Bu durum, ekonomik büyüme üzerinde de baskı oluşturuyor.
