Türkiye, coğrafi konumu ve iklim özellikleri nedeniyle her an büyük afetlerle yüzleşme riski taşıyan bir ülke. 6 Şubat depremlerinin yarattığı büyük yıkım, Marmara'da beklenen büyük deprem tehlikesi, Karadeniz'i vuran seller ve Ege ile Akdeniz'i kasıp kavuran orman yangınları, mevcut afet yönetim sisteminin yetersiz kaldığı ve koordinasyon sorunları yaşandığı gerçeğini acı bir şekilde ortaya koydu. İşte bu tablodan hareketle hükümet, afetle mücadelede yeni bir sayfa açmaya hazırlanıyor. Edinilen bilgilere göre, AFAD, belediyelere bağlı itfaiye teşkilatları, Orman Genel Müdürlüğü'nün yangınla mücadele birimleri gibi afetle ilgili tüm kamu kurumlarını tek bir çatı altında toplayacak yeni bir Afet Bakanlığı kurulması için çalışmalara başlandı. Bu yeni bakanlığın, Cumhurbaşkanlığı Kabinesi'nde yer alarak doğrudan Cumhurbaşkanına bağlı olması ve afet yönetimi konusunda en üst düzeyde yetkilendirilmesi hedefleniyor. Amaç, farklı kurumlar arasındaki yetki karmaşasını ortadan kaldırmak, kaynakların tek bir merkezden etkin bir şekilde yönetilmesini sağlamak ve afet anında hızlı ve güçlü bir koordinasyon mekanizması kurmak.
Risk azaltmadan müdahaleye tam yetki
Kurulması planlanan yeni bakanlığın görev tanımı oldukça geniş tutuluyor. Bakanlık, sadece afet anında ve sonrasında müdahale etmekle kalmayacak, aynı zamanda afet öncesi risk yönetimi konusunda da ana sorumlu olacak. Dünya gazetesinde yer alan habere göre, yeni bakanlığın temel görevleri arasında; ülke genelindeki afet risklerinin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve bu riskleri azaltmaya yönelik faaliyetlerin planlanması, yürütülmesi ve denetlenmesi yer alıyor. Yani bakanlık, bir deprem öncesinde kentsel dönüşüm süreçlerinden, bir sel öncesinde dere ıslah çalışmalarına kadar geniş bir alanda söz sahibi olacak. Ayrıca afetlere dayanıklı yapılaşmaya yönelik mevcut mevzuatı gözden geçirecek ve inşa edilecek tüm yeni alt ve üst yapılarda "çoklu afet tehlikelerinin" dikkate alınmasını sağlayacak standartlar belirleyecek.
İklim değişikliği ve teknoloji odaklı yaklaşım
Yeni bakanlığın odaklanacağı en kritik alanlardan biri de, son yıllarda etkisini giderek artıran iklim değişikliğinin yol açtığı yeni nesil afetler olacak. Bakanlık, iklim değişikliğinden kaynaklanan kuraklık, aşırı sıcak hava dalgaları, ani ve şiddetli yağışlar gibi tehlikelere ve bunlara karşı alınacak önlemlere ilişkin, bölgesel farklılıkları gözeten kılavuzlar hazırlayacak. Bu kılavuzlar, hem kamu kurumlarına hem de yerel yönetimlere yol gösterecek. Teknolojiden en üst düzeyde yararlanılması da bakanlığın öncelikleri arasında. Afet anında en büyük sorunlardan biri olan haberleşme kesintilerinin önüne geçmek amacıyla, 81 ilin tamamında sayısal telsiz altyapısının kurulumu tamamlanacak. Bu sayede, GSM şebekeleri çökse bile kurtarma ekipleri arasında kesintisiz ve güvenli bir haberleşme sistemi oluşturulması hedefleniyor. Bu teknolojik altyapı, müdahale ekiplerinin koordinasyonunu ve etkinliğini artırmada hayati bir rol oynayacak.
İtfaiye teşkilatları yeniden yapılanıyor
Yeni bakanlığın kurulmasıyla birlikte en köklü değişikliklerden birinin de itfaiye teşkilatlarında yaşanması bekleniyor. Özellikle son yıllarda artan ve müdahalede zorluklar yaşanan büyük orman yangınları, mevcut yapının sorgulanmasına neden oldu. Kuraklık nedeniyle bölgesel yangın ihtimalinin güçlenmesi, yangınlara müdahalede yaşanan gecikmeler, yanlış uygulamalar, itfaiye teşkilatlarındaki personel ve eğitim eksiklikleri ile araç ve finansal kaynak yetersizliği gibi nedenler, bu alanın kamu eliyle acilen yeniden yapılandırılması kararını beraberinde getirdi. Yeni kurulacak Afet Bakanlığı bünyesinde, belediyelere bağlı olan itfaiye teşkilatlarının yeniden yapılandırılması, tek bir standart ve komuta zincirine bağlanması planlanıyor. Bu, itfaiyecilerin eğitimlerinden kullandıkları ekipmanlara, müdahale protokollerinden kariyer planlamalarına kadar her alanda merkezi bir standardizasyon getirilmesi anlamına geliyor. Amaç, ülkenin neresinde olursa olsun, tüm itfaiye birimlerinin aynı yetkinlik ve kapasiteyle afetlere müdahale edebilmesini sağlamak.
