Gökçe ADAR ÇUBUKÇUOĞLU- İzmir'de 30 Ekim 2020 tarihinde 6.9'luk deprem sonrası evleri hasar gören ve yıkılan depremzedelerin yaşadığı sorunların bir kısmı çözülemedi. Depremden etkilenen bir grup depremzede, kurdukları İzmir Depremzedeleri Dayanışma Derneği (İZDEDA) aracılığıyla seslerini duyurmaya çalışırken, evleri hasar gördüğü gerekçesiyle yıkılan bir diğer grup depremzede ise Proje Alanı Mağdurları Platformu'nu oluşturarak, yaşadıkları sıkıntılara çözüm üretmeye çalıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 26 Kasım İzmir'de yaptığı açıklamada, '8 depremzedeye dairelerinin anahtar teslimini yaptık' açıklaması sonrası, gazetemizin evlerin bitmediğini ve ev tesliminin yapılmaya dahi başlanmadığını ortaya çıkarmasıyla depremzedelerin yaşadıkları sıkıntılar da objektif bir şekilde kamuoyuna yansımaya başladı.
9 EYLÜL YAZDI...
26 Kasım tarihinde Erdoğan'ın açıklamaların göstermelik olduğu ve 8 depremzedeye evlerinin teslim edilmediği ifade edildi. Konuyu ilk ve sık sık gündeme getirmemiz, teslim sürecinin daha şeffaf yürütülmesini sağladı. Ancak bu kez de konutlar, eksiklerine rağmen depremzedelere verilmek istendi. Dairelerdeki eksiklikler için depremzedelere birer ‘Konut Tespit Föyü’ verilerek, bu eksikliklerin tamamlanması için 60 gün boyunca firma yetkililerin konut alanında olacağını ve depremzedelere yardım edeceği ifade edildi. Ancak bu süre, 60 günü geçti. Yaklaşık, 2-2,5 yılı bulan teslim süreci, eksiklikler için yeterli olmadı. Birçok depremzede, konutlar içerisinde inşaat eksikliklerin olduğunu ve bu eksikliklere müteahhitlerin sessiz kaldığını iddia ediyor.
EV YERİNE DÜKKAN YAPILDI
Depremden sonra Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından riskli görülerek yıkılan ve yeniden yapılan konut sayıları ve depremzedelerin sayıları tutmayınca bir grup depremzede mağdur oldu. Öyle ki; Barış, Cumhuriyet, Saraçoğlu ve Adalet gibi pek çok sitelerinin bulunduğu alanda yeni konutların daire sayısı düşürülüp, 30 adet fazladan dükkan yapıldığı gündeme geldi. Ev sayılarının yetersiz olmasıyla bazı depremzede aileler evsiz kaldı. Bu ailelere, yetkililer tarafından dükkanlar teklif edildi. Ancak depremzedeler bu teklifi kabul etmeyince bu kez Bayraklı Şehir Hastanesi yakınında bulunan rezerv alan konutları gündeme geldi. Evsiz kalan bir grup depremzedenin bu rezerv alanlarındaki konutlara yerleştirilmesi istendi.
HALA EVLERİNE KAVUŞAMAYANLAR VAR
Depremzedelerin ev mücadelesi 3 yıla dayandı. Öyle ki; rezerv alanda 3 bin 500 adet konut yapıldı. Yaklaşık bin 200 tanesi depremde evleri ağır hasarlı olan depremzedelere verildi. 200 tanesi bakanlığın yıktığı bina sahiplerine teslim edildi. Ancak 22 blok ve 400 daireden oluşan 4'üncü Etap'ın 3 yıldır tamamlanmaması 50 ila 100 kişilik bir depremzede grubunun evsiz kalmasına neden oldu. Bu etabın tamamlanmamasının sebebinin ise müteahhitten kaynaklı olduğu ifade edildi. Bu grubun evlerine kavuşma mücadelesi hala devam ediyor.
EMSAL ARTIŞ YILLAR SONRA
Depremden sonra kentsel dönüşüm bekleyen depremzedelerin süreci uzayınca konuya İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Bayraklı Belediyesi el attı. İki belediye öncülüğünde İZDEDAKOOP kurularak, binalarını kentsel dönüşüme sokarak yeniden yaptırmak isteyen depremzedelere alternatif bir bina yenileme yöntemi olan kooperatif sistemi kuruldu. Kooperatifin hayata geçirdiği 'Halk konut' sayısı 51'e ulaştı. Depremzedeler bu kez de emsal artış konusuna takıldı. Kentin pek çok kanaat önderinin ve derneğin emsal artışa karşı çıkması, depremzedelerin evlerine kavuşma sürecini uzattı. Depremzedelere, 'emsal artış' müjdesi depremden yaklaşık 2,5 yıl sonra geldi. Ağır ve orta hasarlı tespit edilen ruhsatlı yapılan dönüştürülmesi için parsel bazlı yüzde 20, ada bazlı yüzde 30 emsal artış, İzmir Büyükşehir Belediyesi meclisinde oy birliği ile geçti.
FAİZ ORANI ARTTI!
Emsal artış onaylansa da depremzedelerin mücadelesi bitmedi. İzmirli depremzedeler bu kez de kredi faiz oranlarının artışı ile mağdur oldu. 0,79 faiz ile verilecek olan kredinin faiz tutarı 2.49'a çıkarıldı. İZDEDA Kurucu Başkanı Haydar Özkan, "Faiz oranı 2,59’a yükseldi. 5 Ekim 2023 tarihinde yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nde orta ve üstü seviyedeki hasarlı binalar için verilen hibe ve kredi desteği sadece 6 Şubat depremzedeleri ve 11. il olarak ilave edilen Elazığ depremzedelerini kapsamaktadır. Bu karar İzmir depremzedelerini derinden yaralamıştır. İzmir'in 28 milletvekili bu konuya sessiz kaldı. Bizi derinden yaraladı" dedi.
KİRA YARDIMI DEĞİŞMEDİ
Evleri yıkılan ve kirada oturan depremzedelere verilen bin 500 TL kira yardımı 3 yıl içerisinde artmadı. Bin 500 TL'ye kiralık bir oda dahi bulamayan depremzedeler, maddi olarak zorlu bir süreç yaşadıklarını ifade ederek, evlerine kavuşuncaya kadar kira yardımının artması gerektiğini dile getiriyor. Öte yandan yaklaşık 15 depremzede aile İzmir Valiliği ve AFAD iş birliği ile Bayraklı'da kurulan Geçici Konaklama Merkezi'nde (konteyner) yaşam mücadelesi vermeye devam ediyor. Kahramanmaraş depremi ardından bölgeye yerleştirilen depremzedeler ile birlikte yaşayan İzmirli depremzedelerin Eylül ayında tahliyesi istendi. Konteyner Kent'ten gidecek yerlerinin olmadığını dile getiren depremzedelerin geceleri elektriği kesiliyor. Ateş yakarak ısınan depremzedeler, rezerv alandan ev talep ediyor.
'YOLUN SONU'
Başkan Özkan, şunları dile getirdi: "Bizler 30 Ekim 2020 depremzedeleri olarak 36 ay sonunda artık yol ayrımındayız. İzmir'in depremzedesi unutuldu. Bizim ne dayanacak psikolojimiz kaldı ne de maddi gücümüz kaldı. Önümüzdeki 30 Ekim'e kadar evlerimizin teslim edilmesini ve mağdur olan hiç bir depremzedenin kalmamasını istiyoruz. Bize verilen sözlerin tutulmasını istiyoruz."
