İzmir Büyükşehir Belediyesi, kentin kültürel belleğini canlandırmaya yönelik çalışmalarına bir yenisini daha ekledi. Kentin en önemli hafıza merkezi olan Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (APİKAM), yaklaşık bir yıllık titiz bir çalışmanın ürünü olan “İzmir Fotoğrafhanesi-Görsel Hafızanın İnşası (1840-1922)” sergisine ev sahipliği yapıyor.
Serginin açılışı, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay’ın katılımıyla gerçekleştirildi. Küratörlüğünü kent tarihi araştırmacısı Aybala Yentürk’ün, genel koordinatörlüğünü ise Kent Arşivi ve Müzeler Şube Müdürü Dr. Serhan Kemal Saygı’nın üstlendiği sergi, 13 Aralık 2026 tarihine kadar ziyaretçilerini ağırlayacak. Sergi, pazartesi günleri hariç her gün sanatseverlere açık olacak.
Tugay: “Değişimi kucaklamalı ve kendimize dost yapmalıyız”
Açılış töreninde konuşan Başkan Cemil Tugay, kültürel mirasın korunmasının ve anlaşılmasının önemine dikkat çekti. “Ne olduğunuzu bilmezseniz, neyi koruyacağınızı da bilemezsiniz” diyen Tugay, İzmir’in köklü geçmişinden güç alarak geleceğe yürüyeceklerini ifade etti.
Tarihin sadece geçmişi hatırlamak değil, geleceği şekillendirmek için de bir araç olduğunu vurgulayan Tugay, “Bugün artık yapay zekadan bahsediyoruz. Değişimi durduramayız ama değişimin bizi tahrip etmesini değil, bizi geliştirmesini amaçlamalıyız. İzmir kendi hikayesini geçmişte yazdı, önümüzdeki yıllarda da bir İzmir hikayesini hep beraber yazacağız. İzmir her zaman dünyaya ilham veren, örnek olan bir şehir olacak” dedi.
Yentürk: “İzmir, fotoğrafın doğduğu günden beri odağındaydı”
Serginin küratörü Aybala Yentürk, serginin hazırlık sürecinde uluslararası ve yerel arşivlerin yanı sıra özel koleksiyonların da didik didik edildiğini belirtti. Yentürk, “İzmir, fotoğrafın icadından sadece üç ay sonra, 1840 yılında fotoğrafçılarla tanışmış bir kent. Bu sergiyle, o dönemde İzmir’in dünya fotoğraf tarihindeki yerini ve önemini vurgulamak istedik. Yüzlerce fotoğrafı bir araya getirerek, kentin parçalanmış görsel hafızasını yeniden inşa etmeye çalıştık” diye konuştu.
APİKAM’ın dijital dönüşüm müjdesi
Kent Arşivi ve Müzeler Şube Müdürü Dr. Serhan Kemal Saygı ise açılışta önemli bir müjde verdi. APİKAM’ın dijital arşivinin 2026 yılında, İzmir Kalkınma Ajansı’nın desteğiyle yapay zeka destekli ve çok dilli bir altyapıyla araştırmacıların erişimine açılacağını duyurdu. Saygı, “Yaklaşık 300 bin belge ile Türkiye’nin en büyük kent arşivi olan APİKAM, bu dönüşümle birlikte bilgiye erişimi çok daha hızlı ve kolay hale getirecek” dedi.
Koleksiyonlardan çıkan nadide eserler
Sergi, sadece APİKAM arşivlerinden değil, Mert Rüstem, Nejat Yentürk, Ercüment Tahtakıran gibi değerli koleksiyonerlerin ve İzmirli ailelerin arşivlerinden derlenen, daha önce gün yüzüne çıkmamış fotoğraflarla zenginleşiyor. Sultan II. Abdülhamit dönemine ait Yıldız Albümleri’ndeki İzmir fotoğrafları da serginin en dikkat çekici bölümleri arasında yer alıyor.
Yangının küllerinden doğan hafıza
İzmir’in fotoğrafçılık tarihi, 1922’deki Büyük İzmir Yangını ile büyük bir darbe almış, birçok stüdyo ve arşiv yok olmuştu. “İzmir Fotoğrafhanesi” sergisi, bu kayıp parçaları bir araya getirerek kentin görsel hafızasını yeniden kuruyor. Sergi, 19. yüzyılın çok kültürlü İzmir’inde Levanten, Rum, Ermeni ve Yahudi fotoğrafçıların işlettiği stüdyoların izini sürerek, kentin kozmopolit yapısını da gözler önüne seriyor. Bu kapsamlı çalışma, aynı zamanda bir kitaba dönüştürülerek kalıcı bir başvuru kaynağı olarak İzmir kütüphanesindeki yerini alacak.
