İzmir Büyükşehir Belediyesi, İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi kamplarında sistematik şekilde yok edilen Romanların anısını yaşatmak için anlamlı bir törene imza attı. 2 Ağustos Roman Soykırımı Anma Günü kapsamında düzenlenen etkinlikte, İzmir Körfezi’ne kırmızı karanfiller bırakılarak kayıplar saygıyla anıldı. 1944 yılında Naziler tarafından Auschwitz toplama kampında binlerce Roman’ın katledildiği gece, Porajmos olarak tarihe geçmişti.
Karanfillerle gelen adalet çağrısı
Törene İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Dr. Zafer Levent Yıldır, Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Pınar Okyay, CHP Konak İlçe Başkanı Ozan Ali İlgazi, İzmir Kent Konseyi Başkanı Özgür Topaç ve çok sayıda sivil toplum temsilcisi katıldı. Anma, sadece tarihe dönük bir hatırlama değil, aynı zamanda bugün hâlâ süregelen ayrımcılığa karşı bir direniş çağrısı niteliğindeydi.
Sıradan bir katliam değil, soykırımdı
Törende konuşan Başkan Vekili Zafer Levent Yıldır, Porajmos’un insanlık tarihinde kara bir leke olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Bu sadece savaşın bir parçası değil, insanlık değerlerinin paramparça edildiği bir soykırımdı. Roman halkı; özgürlüğüne, onuruna ve kültürel kimliğine sıkı sıkıya bağlı bir topluluk. Bu yüzden bu anma, onların insanlık mücadelesine bir saygı duruşudur. ‘Birlikte düşünelim, birlikte yapalım, birlikte hissedelim’ çağrımız budur.”
Romanların belleği müfredatta yer almalı
Konak Belediyesi Meclis Üyesi Tolga Küleş, 2 Ağustos’un sadece bir anma günü olmadığını, aynı zamanda hesaplaşma ve yeniden inşa etme çağrısı taşıdığını vurguladı. Küleş, “Romanlar tarih boyunca yok sayıldı, ötekileştirildi. Bugün de yoksulluk, dışlanma ve ayrımcılık içinde yaşıyoruz. Bu yalnızca Roman halkının değil, insanlığın sınavıdır. Belleğimiz tarih kitaplarının ötesine geçmeli; okullarda, meydanlarda, politikalarda yerini almalı,” diyerek toplumsal hafızaya dikkat çekti.
Ayrımcılığın kendisi modern soykırım
İzmir Büyükşehir Belediyesi Roman Koordinasyon Merkezi Koordinatörü Emin Karameşe ise çok daha çarpıcı bir açıklamada bulundu. Karameşe, “Romanlar, yalnızca Nazilerin toplama kamplarında değil, bugün de görünmez soykırımlarla yok ediliyor. Ayrımcılığın her biçimi, eğitimdeki eşitsizlik, istihdama erişememe, konut hakkının gasp edilmesi; bunların hepsi modern zamanın soykırım biçimleridir.”
Karameşe, dünyanın dört bir yanındaki Roman topluluklarının hâlâ tanınma mücadelesi verdiğini vurguladı.
Körfeze bırakılan çiçekler, suskun tarihe isyan etti
Tören, katılımcıların İkinci Dünya Savaşı’nda hayatını kaybeden Romanlar anısına İzmir Körfezi’ne kırmızı karanfil bırakmasıyla sona erdi. Bu sembolik eylem, hem geçmişin karanlık sayfalarına bir ışık tuttu hem de Roman toplumuna yönelik süregelen adaletsizliklere karşı bir farkındalık yarattı.
Karanfiller denizin üstünde süzülürken, sessiz bir ağıt gibiydi. Her biri, bir insanın silinmiş hikâyesine tutunmuş umut kırıntısıydı.
İzmir’den yükselen eşit yurttaşlık vizyonu
İzmir Büyükşehir Belediyesi, sadece anma törenleriyle değil, aynı zamanda eşit yurttaşlık ilkesi doğrultusunda hayata geçirdiği projelerle de dikkat çekiyor. Belediyeye bağlı Roman Koordinasyon Merkezi, Roman yurttaşların temel haklara erişimini kolaylaştırmayı, kamu hizmetlerinden eşit faydalanmalarını ve kent yönetimine aktif katılımlarını hedefliyor.
Bu çalışmalar, kültürel çeşitliliği bir zenginlik olarak gören kent vizyonunun bir parçası olarak yürütülüyor. Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı ile Kentsel Adalet ve Eşitlik Şube Müdürlüğü, Romanların sorunlarını sadece onlar adına değil, onlarla birlikte çözmeyi esas alıyor.
Porajmos: unutulan bir soykırımın adı
“Porajmos” kelimesi, Roman dilinde “yutma, yok etme” anlamına geliyor. Nazi döneminde Avrupa’da 500 binden fazla Roman, sırf etnik kimlikleri nedeniyle sistematik biçimde öldürüldü. Ancak bu soykırım, tarihsel anlatılar içerisinde genellikle görmezden gelinen ya da unutulan bir katliam olarak kaldı. Bu nedenle Porajmos’un hatırlanması, yalnızca Romanlar için değil, tüm insanlık için ahlaki bir sorumluluk taşıyor.
UNESCO tarafından da tanınan 2 Ağustos Roman Soykırımı Anma Günü, bu sessiz tarihin ses bulması için kritik bir öneme sahip.
Roman halkı için yalnızca bir tarih değil, bir hak mücadelesi
Anma etkinliğinin de gösterdiği üzere Roman toplumu, yalnızca geçmişin mağduru değil; bugünün hak arayıcısıdır. Katliamlarla susturulmak istenen sesler, bugün sivil toplumun, yerel yönetimlerin ve yurttaş dayanışmasının içinde yeniden yankılanıyor.
