Türkiye'nin üçüncü büyük kenti İzmir, kronikleşen katı atık yönetimi sorunlarıyla bir kez daha gündemde. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı üç kritik katı atık tesisinde gerçekleştirdiği denetimler sonucunda, toplamda 9 milyon 348 bin 630 lira gibi rekor bir idari para cezası uyguladı. Bu ceza, belediyenin çevre yönetimi konusundaki eksikliklerini ve ihlallerini çarpıcı bir şekilde gözler önüne serdi.
Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, rutin denetimler kapsamında İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı Tire Karateke Atık Depolama Sahası, Harmandalı Katı Atık Bertaraf Tesisi ve Bergama Entegre Katı Atık Yönetim Tesisi mercek altına alındı. Denetimler sonucunda tespit edilen ihlaller, her bir tesis için ayrı ayrı yüksek miktarlarda para cezasının kesilmesine neden oldu. Bu durum, İzmir'in çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşma yolunda karşılaştığı engelleri ve yerel yönetimlerin bu alandaki sorumluluklarını bir kez daha tartışmaya açtı.
Üç tesis, üç farklı ihlal: İşte İzmir'in çöp sorunları
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın denetim raporu, İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı her bir katı atık tesisindeki farklı ve ciddi ihlalleri tek tek ortaya koydu.
-
Tire Karateke Atık Depolama Sahası: Tire'nin Karateke Mahallesi'nde yapılması planlanan "Tire II. Sınıf Düzenli Depolama Tesisi" projesi, 31 Ocak'ta "ÇED Olumlu" raporu almış olmasına rağmen, tesisin kurulması için belirlenen sahaya atıkların mevzuata aykırı şekilde döküldüğü tespit edildi. Açıklamada, daha önce de aynı ihlal nedeniyle işlem yapılan belediyeye, bu kez 5 milyon 609 bin 178 lira gibi rekor bir ceza uygulandığı belirtildi. Bu durum, planlama ve uygulama arasındaki ciddi kopukluğu gözler önüne seriyor.
-
Harmandalı Katı Atık Bertaraf Tesisi: İzmir'in en büyük ve en tartışmalı katı atık tesislerinden biri olan Harmandalı Katı Atık Bertaraf Tesisi'nde yapılan denetimde ise daha vahim durumlar tespit edildi. Tesisin çevre izin ve lisans belgesinin bulunmadığı, sahadan çevreye kağıt, poşet gibi atıkların yayılarak çevre kirliliğine neden olunduğu ve tesiste atık depolanmasının mahkeme kararıyla durdurulmasına rağmen atık depolamaya devam edildiği belirlendi. Bu ciddi ihlaller nedeniyle belediyeye 1 milyon 869 bin 726 lira ceza verildi. Harmandalı'daki bu durum, hem yasalara uyumsuzluğu hem de yargı kararlarının hiçe sayıldığını gösteriyor ki bu da sorunun boyutunu daha da derinleştiriyor.
-
Bergama Entegre Katı Atık Yönetim Tesisi: İzmir Büyükşehir Belediyesi adına tesisi işleten firma için de benzer şekilde ciddi ihlaller tespit edildi. Bergama Entegre Katı Atık Yönetim Tesisi'nde, kapasitesinin üzerinde belediye atığı kabul edildiği, atıkların geri kazanım yapılmadan depolanarak bertaraf edildiği belirlendi. Tesisin çevre izin ve lisans koşullarına ve işletme planına aykırı şekilde yönetildiği, yine sahadan çevreye kağıt, poşet gibi atıkların yayıldığı tespit edildi. Bu ihlaller nedeniyle tesisi işleten firmaya da 1 milyon 869 bin 726 lira ceza kesildi. Bu durum, entegre atık yönetimi prensiplerinin tam olarak uygulanmadığını ve geri dönüşüm yerine depolamanın tercih edildiğini gösteriyor.
Çevre yönetimi krizi: Neden bu kadar çok ihlal yaşanıyor?
İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı katı atık tesislerinde tespit edilen bu ciddi ve tekrar eden ihlaller, kentin çevre yönetimi konusundaki kronik sorunlarını bir kez daha gündeme getiriyor. Bu kadar yüksek miktarda ve sık aralıklarla para cezası kesilmesi, sorunun tekil olaylardan ziyade, sistemik bir yapısal problemden kaynaklandığına işaret ediyor.
-
Yetersiz Kapasite ve Altyapı: İzmir'in hızla artan nüfusu karşısında, mevcut atık tesislerinin kapasitelerinin yetersiz kalması, sıkışıklığa ve mevzuata aykırı depolama yöntemlerine başvurulmasına neden oluyor. Yeni ve modern tesislere yatırımın gecikmesi veya yeterli olmaması, bu tür sorunların temelini oluşturuyor.
-
Denetim ve Uygulama Zafiyeti: Harmandalı örneğinde görüldüğü gibi, mahkeme kararlarına rağmen atık depolamaya devam edilmesi, denetimlerin ve yasal yaptırımların etkinliğine dair soru işaretleri yaratıyor. Çevre izin ve lisans belgelerinin olmaması gibi temel eksiklikler, ilgili kurumların denetim mekanizmalarında aksaklıklar olduğunu düşündürüyor.
-
Geri Dönüşüm ve Geri Kazanım Eksikliği: Entegre katı atık yönetimi, atıkların kaynağında ayrıştırılması, geri dönüşüm ve enerji geri kazanımının maksimum düzeyde yapılmasını öngörür. Bergama örneğinde atıkların geri kazanım yapılmadan depolanarak bertaraf edildiğinin tespit edilmesi, İzmir'in bu alandaki hedeflerden uzak olduğunu gösteriyor. Bu durum, hem çevresel sürdürülebilirliği olumsuz etkiliyor hem de ekonomik kayıplara yol açıyor.
-
Hukuki Süreçlerin Uzunluğu: Çevre kirliliğine neden olan ihlallerde yargı süreçlerinin uzun sürmesi ve yaptırımların caydırıcılığının yetersiz kalması, benzer ihlallerin tekrar etmesine zemin hazırlıyor.
