Türkiye'nin otomotiv piyasası, son yıllarda adeta bir "karmaşa" dönemi yaşarken, fahiş fiyat artışları, gerçeği yansıtmayan sahte ilanlar ve bunun sonucunda yaşanan tüketici mağduriyetleri çığ gibi büyüyordu. Özellikle araç alım-satım süreçlerinde yaşanan dolandırıcılıklar ve spekülatif fiyat oluşumları, hem vatandaşın güvenini sarsıyor hem de sektördeki adil rekabeti baltalıyordu. İşte bu olumsuz tabloya dur demek ve piyasada bir düzen sağlamak amacıyla Ticaret Bakanlığı, radikal bir adım attı. 18 Haziran 2025 tarihinde yapılan açıklamayla, Elektronik İlan Doğrulama Sistemi'nin (EİDS) "yetki doğrulaması" uygulamasının tüm taşıt ilanları için zorunlu hale getirildiği duyuruldu. Bu karar, otomotiv sektöründe bir dönüm noktası olarak nitelendiriliyor ve piyasada tam bir temizlik hareketi başlatması bekleniyor.
Dijital devrim: EİDS ile sahte ilanlara son!
Ticaret Bakanlığı'nın EİDS projesi, aslında 31 Ağustos 2023 tarihinde yapılan yönetmelik değişikliğiyle hayat buldu. Bu değişikliğin temel amacı, online ilan platformları üzerinden dönen sahte taşıt ilanlarının, manipülatif fiyat artışlarının ve tüketiciyi aldatmaya yönelik faaliyetlerin önüne geçmekti. Bu yükümlülüklerin pratikte uygulanabilmesi için Bakanlık tarafından özel olarak EİDS kuruldu.
EİDS'nin ilk aşaması olan kimlik doğrulaması, 1 Kasım 2023'ten itibaren devreye alınmıştı. Bu sayede, ilan platformları üzerinden ilan vermek isteyen herkesin kimlik bilgilerini doğrulaması zorunlu hale getirilmiş ve kimliğini doğrulamayan kişilerin ilan vermesi engellenmişti. Bu adım, özellikle sahte kimliklerle açılan hesaplar üzerinden yapılan dolandırıcılıkların önemli ölçüde önüne geçmişti.
Şimdi ise EİDS'nin ikinci ve daha kapsamlı aşaması olan "yetki doğrulaması" tüm taşıt ilanları için zorunlu hale getirildi. 7 Nisan itibarıyla yalnızca model yılı 2023, 2024 ve 2025 olan taşıt ilanları için uygulanan bu kural, 16 Haziran itibarıyla geçmiş model yılına sahip tüm araç ilanlarını kapsayacak şekilde genişletildi. Bu, piyasada adeta bir devrim niteliği taşıyor.
Kimler ilan verebilecek? Yeni kurallar ne getiriyor?
Yeni EİDS yetki doğrulama uygulamasıyla birlikte, taşıt ilanlarının yayınlanması konusunda çok daha katı kurallar getiriliyor. Artık ilanlar, sadece belirli kriterleri karşılayan kişiler veya kuruluşlar tarafından verilebilecek:
-
Taşıt Sahibi: Aracın resmi sahibi, kendi adına ilan verebilecek. Bu, bireysel satışları kapsamaya devam edecek.
-
Yetkilendirilmiş Oto Galeriler: Taşıt sahibi tarafından özel olarak yetkilendirilmiş, yetki belgeli oto galeriler ve otomobil satış firmaları, taşıt sahibi adına ilan verebilecek. Bu yetkilendirme, elektronik sistem üzerinden yapılacak ve şeffaflık sağlanacak.
-
Kan Hısımları ve Eşler: Taşıt sahibinin birinci ve ikinci derece kan hısımları (anne, baba, çocuk, kardeş) ve eşi de, taşıt sahibinin onayı ve EİDS üzerinden yapılan yetki doğrulaması ile ilan verebilecek.
Bu yeni düzenlemeyle birlikte, yetkisiz kişilerin, yani aracın sahibi olmayan, galeri yetki belgesi bulunmayan veya yakın akrabalık bağı olmayan kişilerin ilan girişi yapması engellenmiş olacak. Bu, özellikle "benim amcamın arabası", "kuzenimin aracı" gibi ifadelerle yapılan ve gerçekte spekülatif amaç taşıyan ilanların önüne geçmeyi hedefliyor. Ticaret Bakanlığı, bu sayede otomotiv piyasasında yaşanan spekülatif fiyat oluşumları ile tüketici mağduriyetlerinin önlenmesini ve sektörde adil, rekabetçi ve istikrarlı bir piyasa yapısının tesis edilmesini kararlılıkla sürdürmeyi hedefliyor.
Sektörden tam destek: Kayıt dışılıkla mücadelede milat
Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Koyuncu, EİDS uygulamasının, otomobil satışı için ilan sitelerini kullanmakta olan kişilerin, yetkilerinin kontrol edilmesi olarak özetlenebileceğini belirtti. Koyuncu, bu uygulamayı "kayıt dışı ticareti önlemek için uygulamaya alınmış, doğru bir uygulama" olarak nitelendirdi.
Koyuncu'ya göre, yeni düzenleme ile birlikte yetki belgesi olmayan kişi ya da kurumlar artık kayıt dışı otomobil ticareti yapamayacaklar. Bu, hem vergi gelirlerinin artırılmasına hem de sektördeki haksız rekabetin önüne geçilmesine büyük katkı sağlayacak. OYDER Başkanı, uygulamanın kademeli olarak devreye alınmasının, sektörün adaptasyonu açısından da olumlu olduğunu vurguladı. Önce emlak ticaretinde başlayan, ardından kademeli olarak otomobil ticaretine geçilen ve şimdi tüm taşıt ilanlarını kapsayan bu geçiş süreci, sektör paydaşlarının sisteme uyum sağlamasına olanak tanıdı.
Koyuncu, otomobil ticaretini kayıtlı ve yönetmeliklere uygun bir şekilde yapan kurumların bu uygulamayı destekleyeceğini belirterek, sektördeki şeffaflık ve güven ortamının artacağını ifade etti. Bu durum, hem alıcılar hem de satıcılar için daha güvenli ve denetlenebilir bir ilan ortamı sunarken, kötü niyetli aktörlerin piyasadan ayıklanmasına yardımcı olacak.
Beklentiler ve potansiyel etkiler: Fiyatlar düşecek mi?
EİDS yetki doğrulama uygulamasının tüm taşıt ilanlarında zorunlu hale gelmesiyle birlikte otomotiv piyasasında önemli değişiklikler yaşanması bekleniyor.
-
Şeffaflık ve Güven Artışı: En önemli etki, piyasada şeffaflık ve güvenin artması olacak. Sahte ilanlar ve manipülatif fiyat oluşumlarının önüne geçilmesiyle, tüketici mağduriyetlerinin azalması hedefleniyor. Alıcılar, artık ilanların gerçek kişiler veya yetkili bayiler tarafından verildiğinden emin olabilecekler.
-
Kayıt Dışı Ticaretin Azalması: Yetki belgesi olmayan ve kayıt dışı çalışan aracılar veya "al-satçılar"ın piyasadan çekilmesiyle, otomobil ticaretinin daha büyük ölçüde kayıt altına alınması ve vergilendirilmesi bekleniyor. Bu, devletin vergi gelirlerini artırırken, sektördeki haksız rekabeti de ortadan kaldıracak.
-
Fiyatlar Üzerindeki Etki: Spekülatif fiyat artışlarının ve balon fiyatlamaların önüne geçilmesiyle, otomobil fiyatlarında daha gerçekçi bir denge oluşması bekleniyor. Piyasadaki arz-talep dengesini bozan yapay fiyatlamaların azalması, uzun vadede fiyatların daha istikrarlı bir seyir izlemesine katkı sağlayabilir. Ancak, bu durumun doğrudan bir "fiyat düşüşü" anlamına gelip gelmeyeceği, arz ve talep dengesi ile makroekonomik koşullara da bağlı olacak.
-
Yetkili Bayilerin Önemi Artıyor: Yetki belgesine sahip oto galeriler ve bayiler için bu düzenleme, işlerini daha yasal ve şeffaf bir zeminde yapmaları açısından önemli bir avantaj sağlayacak. Tüketiciler, güvenilir alım-satım süreçleri için bu yetkili noktalara daha fazla yönelecekler.
Ticaret Bakanlığı'nın bu kararlılığı, otomotiv piyasasında uzun süredir beklenen düzenlemelerin başında geliyor. EİDS ile hedeflenen, sektördeki güveni yeniden tesis etmek, tüketici haklarını korumak ve herkes için adil bir oyun alanı yaratmaktır. Bu yeni dönem, otomotiv ticaretinin daha şeffaf, daha güvenilir ve daha rekabetçi bir yapıya kavuşmasını sağlayacak önemli bir adım olarak tarihe geçiyor.
