Türk otomotiv sektörünün son yıllarda yaşadığı en kapsamlı vergi düzenlemesi olan ve geçtiğimiz Temmuz ayında hayata geçirilen yeni ÖTV matrah güncellemeleri, sıfır araç piyasasını olduğu kadar, onun en büyük rakibi ve alternatifi olan ikinci el pazarını da derinden etkiledi. Yerli üretim ve düşük motor hacimli araçlarda bir miktar vergi avantajı sağlarken, özellikle ithal, üst segment ve elektrikli modellerde vergi yükünü artıran bu düzenlemenin, piyasadaki bir aylık etkileri, yavaş yavaş netleşmeye başladı. Sektörün nabzını tutan, Motorlu Araç Satıcıları Federasyonu (MASFED) ve VavaCars, Otomobilen gibi büyük ikinci el platformlarının yetkilileri, piyasanın mevcut durumunu analiz ederken, önümüzdeki sonbahar ve kış aylarına dair de kritik öngörülerde bulundular.
Üst segmentte fiyatlar arttı, orta segmentte fırsat var
Motorlu Araç Satıcıları Federasyonu (MASFED) Genel Başkanı Aydın Erkoç, ÖTV düzenlemesinin, piyasada farklı segmentlerde farklı etkiler yarattığını belirtti. Erkoç'a göre, özellikle üst segmentte ve 1600 cc üzeri motor hacmine sahip ithal modellerde, ÖTV artışına paralel olarak, hem sıfır hem de ikinci el fiyatlarında yaklaşık %6-7 oranında bir artış gözlemlendi. Ancak, Türkiye'de en çok tercih edilen ve "orta gelir grubu" olarak tabir edilen, 1600 cc ve altı motor hacmine sahip araçlarda ise, vergi oranlarında bir değişiklik yapılmaması, bu segmentteki fiyatların sabit kalmasını sağladı. Erkoç, "Bu durum, orta gelir grubunun en çok tercih ettiği segmentte tüketiciler açısından olumlu bir tablo oluşturdu" diyerek, bu segmentteki araçların, şu an için bir "fırsat" niteliği taşıdığının altını çizdi.
Piyasada yaz durgunluğu: gözler sonbaharda
Sektör temsilcilerinin hemfikir olduğu bir diğer konu ise, piyasanın şu an yılın en durgun dönemlerinden birini yaşadığı. MASFED Başkanı Erkoç, vatandaşların büyük bir kısmının tatilde olması, okulların açılmasıyla birlikte ailelerin bütçelerini eğitim masraflarına ayırması gibi nedenlerle, talebin doğal olarak zayıfladığını vurguladı. Ancak bu durgunluğun, geçici olduğu ve asıl hareketliliğin sonbahar aylarıyla birlikte başlayacağı öngörülüyor.
VavaCars Ticari Grup Başkanı Serdıl Gözelekli de, "Yaz mevsiminin bitişiyle birlikte hem fiyat hem de talep tarafında yukarı yönlü değişimler görebiliriz" diyerek, bu beklentiyi doğruladı. Gözelekli, yapay zeka ile geliştirdikleri fiyat endeksine göre, Temmuz ayında ikinci el araç fiyatlarının, bir önceki aya göre %1.9 oranında arttığını ve bu artış eğiliminin devam edebileceğini belirtti.
2025 sonunda satış rekoru bekleniyor!
Piyasadaki bu durgunluğa ve fiyat artışlarına rağmen, sektörden gelen en iddialı ve en dikkat çekici öngörü ise, Otomobilen Genel Müdürü Kenan Bilirgen'den geldi. Bilirgen, ÖTV değişikliği sonrasında, sıfır araçlarla ikinci el araçlar arasındaki fiyat makasının, tüketici lehine açıldığını ve bu durumun, ikinci ele olan ilgiyi daha da artıracağını savundu.
Yılın ilk 7 ayındaki ikinci el araç satış verilerini ve mevcut trendleri analiz eden Bilirgen, "2025 yılı sonunda, toplam 9 milyonun üzerinde ikinci el araç satışıyla, tüm zamanların rekorunun kırılmasını bekliyoruz" gibi iddialı bir tahminde bulundu. Bu öngörü, sıfır araç fiyatlarındaki yüksekliğin ve finansmana erişimdeki zorlukların, tüketicileri, giderek daha fazla ikinci el piyasasına yönlendireceği beklentisine dayanıyor.
Kredi faizleri yüksek, 'senetle satış' dönemi
İkinci el araç piyasasını etkileyen bir diğer önemli faktör de, hiç şüphesiz ki, yüksek taşıt kredisi faizleri ve bankaların kredi vermedeki isteksizliği. Bu durum, hem alıcıları hem de satıcıları, alternatif finansman yöntemleri aramaya itmiş durumda. Otomerkezi.net CEO’su Muhammed Ali Karakaş, son dönemde, özellikle "senetle satış" ve "tasarruf finansman" modellerine olan ilginin ciddi şekilde arttığını belirtti. Karakaş'ın yaptığı araştırmaya göre, Türkiye'de şu anda satılan her 10 otomobilden sadece 1'i taşıt kredisiyle alınırken, 2'si kredi kartıyla, 1'i senetle, 1'i ise tasarruf finansman şirketlerinin fonlamasıyla işlem görüyor. Geriye kalan 5 otomobil ise, tamamen nakit parayla el değiştiriyor. Bu tablo, finansmana erişimin, ikinci el araç piyasasının önündeki en büyük engellerden biri olduğunu ve bu soruna çözüm bulunmadığı takdirde, kayıt dışı ve daha riskli yöntemlerin payının daha da artabileceğini gösteriyor.
Sektör temsilcileri, BDDK'nın, özellikle yüksek fiyatlı araçlardaki kredi sınırlamalarını gevşetmesi ve vade sayılarını 36-48 aya çıkarması gerektiğini, aksi takdirde piyasanın nefes alamayacağını vurguluyorlar. Sonuç olarak, ÖTV düzenlemesiyle yeni bir döneme giren ikinci el otomobil piyasası, bir yanda rekor satış beklentileri, diğer yanda ise finansman sorunları ve artan fiyatlar gibi zorluklarla, karmaşık ve dinamik bir sürece girmiş bulunuyor. Önümüzdeki sonbahar ayları, bu yeni dönemin dengelerinin nasıl şekilleneceğini görmek adına, kritik bir öneme sahip olacak.