Türk Havacılık Uzay Sanayii (TUSAŞ), Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı koordinasyonunda Türkiye'nin jet motorlu süpersonik ilk uçağı HÜRJET'i göreve hazırlamak için yoğun çalışma yürütüyor.
HÜRJET için 2017'de başlayan çalışmalar sonunda 25 Nisan 2023'te ilk uçuş gerçekleştirildi. Bu uçuşla başlayan yeni aşamada HÜRJET'in tasarımı iyileştirildi ve çeşitli geliştirmelere gidildi. Tüm bu çabalar sonunda HÜRJET projesinin tasarım fazı sona ererken gerçekleştirilen testlerde uçağın çeşitli fonksiyonları yerine getirme yetenekleri doğrulandı.
HÜRJET, gökyüzüyle buluşmasının ardından şu ana kadar 43 başarılı uçuş yaptı.
Yeteneklerini test ederek gelişiyor
Son testlerde hava veri sisteminin kalibrasyonu ve model doğrulamaları gerçekleştirildi. Yüksek hızlı testlerin icrası için uçağın iniş takımları toplanarak motor gücü, Max A/B seviyesine çıkarıldı. Motor gücünün Max A/B’ye ulaşmasıyla hava aracında kullanılan itki sistemi de yüzde 50 daha fazla itki kuvveti üreterek uçağın ses hızının 0.6 katına çıkmasını sağladı. Ses hızının üzerine çıkacak HÜRJET'in ilgili hız zarfı açılmaya devam ediyor. İlerleyen süreçte diğer HÜRJET prototipleriyle de ses hızı üstü testler gerçekleştirilecek.
İki pilotun beraber uçacağı şekilde çift kokpitli ve kol uçuşlarıyla birlikte pas geçme testleri de gerçekleştirilen temel eğitim uçağı olarak tasarlanan HÜRJET'in öğrenci ve öğretmen pilot konfigürasyonunun kullanımına yönelik operasyonel değerlendirmeleri bu testlerle birlikte tamamlandı. Uçuş eğitimleri esnasında karşı karşıya kalınabilecek acil durumlarda yapılacakların değerlendirilmesi amacıyla sürekli olarak gerçekleştirilen pas geçme operasyonu da başarılı şekilde uygulandı.
İlerleyen aşamada HÜRJET'in uçak sistemlerinin geliştirme ve doğrulama testleri yapılarak mevcut limitasyonları açılacak. İlgili limitasyonların açılmasıyla da zarf genişletme testleri icra edilecek. Bu sayede daha yüksek sürat ve irtifalara çıkılarak HÜRJET'e gökyüzünde daha agresif manevralar yaptırılacak.
İlk teslimat 2025'te, hedef ayda iki HÜRJET
Türk Havacılık Uzay Sanayii, HÜRJET'in seri üretim sürecinde ilk yıl 6-7 uçak yapıp sonraki seneden itibaren ayda iki, yılda 24 uçak imal etmeyi hedefliyor. 2025'ten sonra her ay iki HÜRJET'in müşteriye teslim edilebilir olması amaçlanıyor.
HÜRJET'in Türk Hava Kuvvetleri'ne teslimatlarının da 2025'te başlaması planlanıyor. HÜRJET için Ocak 2022'de Savunma Sanayii İcra Komitesi'nde seri üretim kararı alındı. Bu doğrultuda ilk aşamada Hava Kuvvetleri'ne 16 HÜRJET teslim edilecek.
8000 parçadan doğan "milli jet"
HÜRJET çalışmaları, Ağustos 2017'de Jet Eğitim Uçağı Geliştirme Projesi olarak başlatıldı. Nisan 2018'de kavramsal tasarım aktiviteleri, Temmuz 2019'da ön tasarım faaliyetleri, Şubat 2021'de kritik tasarım faaliyetleri başarıyla sonuçlandırıldı, tasarım döngülerinin sonuçlanmasıyla üretim faaliyetlerine geçildi.
Yaklaşık 8000 parçadan oluşan HÜRJET için parça üretimlerine Ocak 2021'de başlandı. Üretilen parça ve ekipmanlar, son montaj hattında uçaktaki yerini aldı.
Farklı görevlerin üstesinden gelecek
Tek motorlu ve tandem kokpitli HÜRJET, üstün performans özellikleri ile modern savaş uçağı eğitiminde kritik rol oynamak üzere tasarlandı. HÜRJET; harbe hazırlık geçiş eğitimi, hava devriyesi (silahlı ve silahsız) ve akrobatik gösteri uçağı gibi roller icra edebilecek. Yaklaşık 14 metre uzunlukta, 5 metre yükseklikte ve 9.5 metre kanat açıklığındaki HÜRJET, 1.4 mach hıza ulaşabilecek, azami 45 bin feet seviyesinde uçuş gerçekleştirebilecek.
Uçakta üçer adet kanat altında ve bir adet gövde altında olmak üzere yedi istasyon bulunabilecek, bunlara farklı faydalı yükler takılabilecek. HÜRJET, üç tona yakın faydalı yük taşıyabilecek.
Türk Yıldızları arasında bir Türk jeti
HÜRJET, ileride bir parçası olacağı Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na bağlı akrobasi timi Türk Yıldızları ile 2 Eylül 2023'te tarihi uçuşa imza attı. Türk Yıldızları ile kol uçuşu gerçekleştiren HÜRJET, 37 dakika havada kalarak 15 bin 403 feet irtifaya ve 351 knot hıza ulaştı. Uçuşun ardından başarılı şekilde piste teker koyan HÜRJET, daha sonra Türk Yıldızları ile "Fil Yürüyüşü" gerçekleştirdi.
