Türk mutfağında genellikle yaprak sarması, iç pilav veya aşure gibi geleneksel yemek ve tatlılarda karşımıza çıkan kuş üzümü, çoğumuzun farkında olmadan tükettiği bir süper meyve. Siyah frenk üzümü olarak da bilinen ve İngilizcede "black currant", Latincede ise "Ribes Nigrum" adıyla anılan bu küçük meyve, son bilimsel araştırmalarda sağlık üzerindeki olağanüstü etkileriyle bilim dünyasının dikkatini çekti. Ülkemizde genellikle kurutulmuş haliyle kullanılan bu besinin kalp ve damar sağlığı açısından bilinmeyen faydaları, İngiliz bilim insanları tarafından gözler önüne serildi.
Chichester Üniversitesi'nden Egzersiz Fizyolojisi Profesörü Mark Willems, Yeni Zelanda kuş üzümünden elde edilen CurraNZ adlı özütün kalp sağlığı ve tansiyon üzerindeki etkilerini inceleyen detaylı bir araştırma gerçekleştirdi. 2013 yılından bu yana bu konu üzerinde çalışmalarını sürdüren Willems, çarpıcı sonuçlara ulaştı. Araştırmaya göre, kuş üzümü özü takviyesi kas kasılması sırasında ana arter kan akışını yüzde 45'e kadar artırıyor. Daha da dikkat çekici olan, bu etkinin sadece dört ila yedi günlük kullanım sonrasında klinik olarak gözlemlenebilmesi.
Prof. Willems'in araştırmasına göre, kuş üzümünün kan akışını teşvik edici etkileri büyük oranda içerdiği antosiyanin bileşenlerinden kaynaklanıyor. Bu güçlü antioksidanlar, arterleri genişleterek kaslara, dokulara ve hayati organlara kan akışını artırıyor. Kuş üzümü, antosiyanin içeren meyveler arasında bu bileşeni en yüksek oranda bulunduran meyvelerden biri olarak öne çıkıyor. Özellikle Yeni Zelanda'da yetişen türlerinin antosiyanin oranı diğerlerine göre daha yüksek olduğu için, buradan elde edilen ekstraktın kalp ve damar sağlığı üzerinde hem çok hızlı hem de büyük çapta etkisi gözlemleniyor.
Bilimsel araştırmalar, kuş üzümünün yüksek tansiyon sorunlarıyla mücadelede etkili bir doğal çözüm olabileceğini gösteriyor. "Bu meyve müthiş bir tansiyon düşmanı," diyen Prof. Willems, kuş üzümünün içerdiği potasyum ve linolenik asit gibi bileşenlerin hipertansiyon ve kardiyovasküler sağlık için bilimsel olarak kanıtlanmış faydaları olduğunu belirtiyor. Potasyum kan basıncını düşürmeye yardımcı olurken, GLA olarak da bilinen linolenik asit, kalp hücrelerinin hasara karşı dirençli kalmasına destek oluyor ve kan damarlarındaki trombosit kümelenmesini yavaşlatıyor.
"Kuş üzümü bileşikleri kan damarlarını daha sağlıklı ve genç yapıyor" diyen Profesör Willems, düzenli kullanımla vücudun saatini adeta 10 yıl geriye döndürmeye yardımcı olabileceğini ifade ediyor. Willems'e göre, CurraNZ gibi özütlerin bir haftalık kullanımla bile genel kan dolaşımı için düzenleyici etkileri görülebiliyor. Bu özelliğiyle kuş üzümü, yaşlanmanın etkilerini geciktirmeye ve kalp-damar sistemini genç tutmaya yardımcı olan doğal bir anti-aging bileşen olarak değerlendiriliyor.
Kuş üzümünden elde edilen CurraNZ adlı takviye, sadece kalp sağlığıyla ilgilenenler için değil, sporcular için de popüler bir besin desteği haline gelmiş durumda. 2021 yılında Avrupa Sporcu Beslenmesi İttifakı Ödülleri'nde "En İyi Spor Beslenme Ürünü" dalında birincilik ödülünü kazanan bu ürün, spor sonrası kasların iyileşmesini hızlandırmak, yorgunluğu azaltmak, dayanıklılığı artırmak ve yağ yakmaya yardımcı olmak amacıyla tüketiliyor. Profesör Willems'in bu ürün üzerindeki araştırmaları, hem spor performansı hem de genel sağlık açısından kayda değer sonuçlar ortaya koyuyor.
"Hastalanmadan kullanın" tavsiyesinde bulunan Prof. Willems, kuş üzümü özünün sadece tedavi edici değil, aynı zamanda koruyucu bir etkiye de sahip olduğunu vurguluyor. Kullanımının kolay olması nedeniyle, günlük beslenmeye dahil edilebilecek bu besinin, damarlarımız üzerinde şifalı bir etki sağlamasının yanı sıra, koruyucu hekimlik unsuru olarak da kayda değer bir etkisi olabileceğini belirtiyor. Willems'in araştırması, hipertansif hastalarda yüksek tansiyonu düşürmek için frenk üzümü özünün kullanımını destekleyen bilimsel literatüre önemli bir katkı sağlıyor.
Ülkemizde genellikle kurutulmuş haliyle kullanılan kuş üzümü, yaprak sarması, iç pilav, aşure ve zerde gibi geleneksel yemek ve tatlıların vazgeçilmez bir malzemesi. Ancak çoğu zaman sadece lezzet katmak amacıyla kullanılan bu meyvenin, sağlık açısından sunduğu faydalar gözden kaçırılıyor. Son bilimsel araştırmalar ışığında, Türk mutfak kültüründe zaten var olan bu besini günlük hayatımızda daha bilinçli bir şekilde tüketmenin önemi ortaya çıkıyor.
Kuş üzümü sadece kalp-damar sağlığı için değil, genel sağlık için de pek çok fayda sunuyor. Güçlü antioksidanlar içeren bu meyve, bağışıklık sistemini güçlendiriyor, iltihabı azaltıyor ve hatta göz sağlığına bile fayda sağlıyor. İçerdiği C vitamini sayesinde bağışıklık sistemini destekliyor, içerdiği demir mineraliyse kan yapımına katkıda bulunuyor. Kuş üzümü, cilt sağlığı için de faydalı olan bir besin olarak dikkat çekiyor.
Kuş üzümünün faydalarından yararlanmak için illa geleneksel yemeklerde kullanmak zorunda değiliz. Taze veya kurutulmuş olarak yoğurt ve müsliye eklenebilir, smoothieler ve içeceklere karıştırılabilir veya direkt atıştırmalık olarak tüketilebilir. Kuş üzümü çayı da özellikle kış aylarında tüketilebilecek sağlıklı bir alternatif. İçerdiği yüksek C vitamini değeri sayesinde bağışıklık sistemini desteklerken, kalp sağlığına da katkı sağlıyor.
Sonuç olarak, bilimsel araştırmaların ışığında kuş üzümünün kalp ve damar sağlığını korumada, yüksek tansiyonu düşürmede ve genel olarak kardiyovasküler sağlığı desteklemede önemli bir rolü olduğu artık bilimsel olarak kanıtlanmış durumda. Prof. Willems'in çalışmaları, özellikle damar esnekliğini artırması ve kan dolaşımını iyileştirmesi sayesinde, bu küçük meyvenin kalp krizi riskini azaltmada etkili olabileceğini gösteriyor. Doğanın sunduğu bu mucizevi besin, ilaç tedavilerinin yanında destekleyici ve hatta bazı durumlarda önleyici bir rol oynayabilir.
