Fevzi Efe Sekitmez / Türkiye'de yaşanan ekonomik kriz, hayat pahalılığı özellikle açlık sınırının altında maaş alan emeklileri derinden etkiliyor. Artan yem, bakım, besicilik maliyetleri ve enflasyon, kurbanlık fiyatlarını yukarı çekerken İzmirlilerin bütçesine daha fazla yük bindirdi. İzmir’de 2025 yılı kurbanlık fiyatları geçen yıla oranla %12,9 ile %14,3 arasında artış gösterdi. Büyükbaş kurbanlıklar 130.000-220.000 TL, küçükbaş kurbanlıklar ise 15.000-25.000 TL aralığında satılıyor. 22.104 TL olan asgari ücret ile bir küçükbaş hayvanın ancak 1,11 adedi alınabilirken, büyükbaş için bu oran sadece 0,13 oldu. 14.469 TL emekli maaşı ile küçükbaş alım gücü 0,72, büyükbaş alım gücü ise 0,08 olarak hesaplandı.
“SOFRADA ETİ UNUTTULAR”
Emekli ikramiyesi olarak verilen 4 bin TL’nin yetersiz olduğunu söyleyen Tüm Emekliler Sendikası Denetim Kurulu üyesi Tülay Bağış, “Bu dört bin liralık ‘ikramiye’ denilen şey aslında ikramiye falan değil, tam anlamıyla bir sadaka. Kurban Bayramı’ndaki kurban fiyatlarını düşündüğünüzde, bu parayla bir kasaba gidip ancak iki kilo et alınabilir. Üstelik birçok emekli bu parayı zaten et almak için değil, eksik kalan temel ihtiyaçlarını karşılamak için kullanacak. Bu parayı verenlerin bir oturuşta lüks bir restoranda yediği yemek bile dört bin liradan pahalı olabilir. Bize ulaşan en yaygın şikâyetler; barınma, fatura ve gıda fiyatları gibi temel ihtiyaçlara ilişkin oluyor. Emeklilerin en büyük sorunu ekonomi. Çünkü emekliler, yaşam standartlarının çok altında, neredeyse açlık sınırında bir maaşla geçinmeye çalışıyor. Pazara gittiklerinde meyve-sebzeyi tane ile ve seçerek almak zorunda kalıyorlar. Et ise artık onların sofrasında unutulmuş bir şey. Emekliler, yaşları gereği daha fazla sağlık harcamasına ihtiyaç duyuyor ama ellerindeki parayla bu ihtiyaçları bile karşılayamıyorlar” dedi.
‘EMEKLİ İKRAMİYESİ ŞEKERE YETMİOR!’
Tüm Emekliler Sendikası Örgütlenme ve Eğitim Sekreteri İbrahim Yılmaz şunları söyeldi:
“Çevremde kurban alabilen bir emekliye rastlamadım. Ancak beyaz yakalılar, yani hâkim, savcı, avukat gibi; 70-80 bin lira maaş alan emekliler belki alabilir. Ama emeklilerin yüzde 40-45’i için kurban almak tamamen imkânsız. Önceden insanlar danaya girerdi, ortaklaşa kurban alırdı. Ama şimdi bu konuşulmaz oldu. Eskiden “danaya girdim, yarısını ben aldım” gibi sohbetler yapılırdı. Şimdi emekliler ‘Ben bu bayramı nasıl geçireceğim?’ diye düşünüyor. ‘Evden çıkmayacağım’ diyor çoğu. Çünkü çıkarsa harcama yapmak zorunda kalacak. Biz bu ikramiyeyi ilk kez 2018 yılında aldık, o zaman 1000 lira olarak verilmişti. O dönemde kurbanlık kilo fiyatı 800-900 TL’ydi. Yani 800 liraya bir kurban alabiliyorduk, hatta üzerine 100-150 TL’de kalıyordu. Ancak şimdi 4 bin TL’ye bir kurbanın sadece budunu alabilirsiniz. Şu anda en düşük kurban fiyatları 23, 25, 30 bin liraya kadar çıkıyor. Yani açık söylemek gerekirse, bu para sadece çocuklara, torunlara şeker almak ya da küçük bir hediye vermek için veriliyor. Biz bunu kabul etmiyoruz, reddediyoruz. Bizim talebimiz net: En düşük emekli ikramiyesi, asgari ücret seviyesinde olmalı ve yılda dört kez ödenmeli. Bu konuda tavrımız çok açık. Asgari ücret neyse, ikramiye de o seviyede olmalı. Aksi hiçbir şeyi kabul etmiyoruz. Devlet, sosyal destekler, gıda yardımı gibi katkılar yapabilir evet ama biz bu tür yardımlara da temkinli yaklaşıyoruz. Çünkü bu, sadaka toplumu yaratıyor. Zaten iktidarın istediği de bu. Kırsal kesimde yıllardır bu uygulanıyor: evine bir torba patates, biraz soğan ya da bir koli gıda veriliyor. İnsanlar da buna alıştırıldı.”
“40 MİLYON KİŞİ KURBAN KESEMEYECEK”
Bir asgari ücretlinin bütün maaşıyla küçükbaş hayvan alamadığını belirten CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer ise, “Diyanet İşleri Başkanlığının 2020 yılında açıkladığı kurban kesim ücreti 940 TL’ydi. Bayram ikramiyesi ise o zamanlar bin TL’ydi. Bugün baktığımızda verilen 4 bin TL’lik ikramiyeyi bir kenara bırakın, asgari ücretin tamamına bile bir küçükbaş hayvan almak olanaksız. Bu yüzden kurban pazarlarında da hareketler şu anda sınırlı. Geçtiğimiz yıllara göre satışlar epey azaldı. Şunu açıkça söyleyebilirim bu yıl kurbana ilgi yok. Bugün asgari ücretli kirasını zor öderken, emekli maaşı alan yaşlılarımız geçinemiyorken kurban kesmek büyük lükstür. Ben bir hesap yaptım, bu hesaba göre ülkede asgari ücretle ve emekli maaşıyla geçinen 40 milyon insan var. Bugün o 40 milyon insanın kurban kesmesinin imkânı yoktur, kesemeyecektir” açıklamalarında bulundu.
