İzmir Büyükşehir Belediyesi, kentin tarihi dokusu ve kültürel mirasına sahip çıkan örnek bir projeye daha imza attı.
Adını yüzyıllar önce bölgede kurulan basma üretim tesislerinden alan Basmane, “Yeniden Basma Atölyesi” projesi kapsamında tarihsel kimliğine yeniden kavuşuyor.
Fatma–Mustafa Hasdemir Binası, gerekli dönüşüm çalışmalarıyla birlikte Basma Deneyim Atölyesi hâline getirildi. Atölyede çocuklar ve anneleri, basma sanatının tarihini öğrenme ve geleneksel üretimi deneyimleme fırsatı buldu.
Projenin temel amaçları arasında:
-
Kadınların ekonomik bağımsızlığına katkı sunmak,
-
Bölgedeki yerel ekonomiyi ve turizmi canlandırmak,
-
Ekolojik ve yenilikçi üretim modellerinin gelişmesine öncülük etmek
yer alıyor.
“İzmir’in desenlerine sahip çıkmak istiyoruz”
İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi, Tanıtımı ve Turizm Dairesi Başkanlığı Kültürel Miras Şube Müdürü Ayşegül Güngören, basmacılığın Basmane’deki tarihinin 18. yüzyıl ortalarına uzandığını hatırlattı.
Güngören, Osmanlı döneminde aile üretimi olarak başlayan, zamanla lonca düzenine dönüşen bu kültürün İzmir için çok değerli olduğunu belirterek şunları söyledi:
“İnce basmanın peşine düştük. Paris’te 18. yüzyıl sonlarında Smyrna kumaşlarının rağbet gördüğünü öğrendik. Amacımız bu mirası yalnızca tanıtmak değil, aynı zamanda ekonomik ve kültürel kalkınmayı destekleyen canlı bir üretim modeline dönüştürmek.”
Atölyenin, halkın kültürel hafızasını güçlendirecek bir merkez olacağını vurgulayan Güngören, İzmir’e özgü desenlerin korunmasının da öncelikli hedeflerden biri olduğunu ifade etti.
“Köklü miras yeniden doğacak”
Büyükşehir Belediyesi bünyesinde uzun süredir atölye çalışmalarını sürdüren heykeltıraş Esen Kesecioğlu, basmanın İzmir’de derin bir geçmişi olduğunu belirterek şu değerlendirmeyi yaptı:
“Geleneksel yöntemleri yeniden canlandırıp bugünün tasarımcıları ve sanatçılarıyla buluşturarak basmayı çağdaş bir üretim kültürüne dönüştürmek istiyoruz.”
Kesecioğlu, proje kapsamında hem tarihsel bir üretim tekniğinin korunacağını hem de yaratıcı endüstrilere katkı sağlanacağını söyledi.
Basma Deneyim Atölyesi: Üretim ve kültürün buluşma noktası
Yeni atölye, sadece bir eğitim alanı değil, aynı zamanda:
-
Zanaatkârlar,
-
Bilim insanları,
-
Sanatçılar,
-
Gençler,
-
Yerel halk
için ortak bir üretim ve paylaşım mekânı olarak tasarlandı.
Bölgede geçmişte aktif olan basma atölyelerinin ruhunu yeniden canlandıran merkez, hem kültürel mirası koruyor hem de yeni kuşaklara aktarılmasını sağlıyor.
Basmane’nin İzmir için tarihsel önemi
Basmane’nin semt olarak kimliği, 18. ve 19. yüzyıllarda bölgede kurulan basma üretim tesislerinden geliyor. O dönem:
-
İzmir’in ticaret hayatının en hareketli alanlarından biri Basmane idi,
-
Basma üretimi yerel ekonomiyi canlandırıyor,
-
İzmir Avrupa’da basma kumaşlarıyla anılıyordu,
-
Basmane Garı çevresi üretim alanlarının en yoğun olduğu noktalardan biriydi.
Cumhuriyet döneminde ise bu gelenek Sümerbank ve Nazilli Basma Fabrikası üzerinden yeniden şekillenerek ulusal sanayinin önemli bir parçası hâline geldi.
Proje ortakları ve destekleyen kurumlar
Proje, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tanıtımı Dairesi Başkanlığı koordinasyonunda;
-
Sosyal Hizmetler Dairesi,
-
Kadın ve Aile Hizmetleri Dairesi,
-
Kültür ve Sosyal Hizmetler Dairesi,
-
Türk Kadınlar Birliği İzmir Şubesi,
-
İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA)
ile birlikte yürütülüyor.