İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay, basın toplantısında yeni istihdam modelini şu sözlerle açıkladı: “Bundan sonra İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bir personel asla herhangi partiden olduğu için alınmayacak. Herhangi birinin yakını olduğu için, üst düzey siyasetin, bürokratın yakını ya da referansı var diye alınmayacak. Bu benim İzmir halkına verdiğim namus sözüm. Bundan sonra İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bir personel alınacaksa mutlaka ihtiyaç olduğu için alınacak. Bundan sonra belediye başkanı hiç kimsenin alımına karışmayacak. Belediye içinde çalışacak bölümün sorumlusu olan arkadaşlarımız, onlara eşlik edecek insan kaynakları personelimizin de olduğu bir komisyonun değerlendirmesiyle işe alım yapılacak. Hangi pozisyon için ihtiyaç varsa başvuru o komisyon tarafınca adil şekilde değerlendirilecek. En başarılı olacağına inandığımız insanı işe alacağız. Bununla da kalmayacağız. Zannediyorum Türkiye’de ilk kez olacak. Dünyada örneği var mı bilmiyorum. Arka planda da bir halk komitesi kuracağım. Kamuda insan kaynakları konusunda deneyimi olan bir havuz oluşturacağız. Halka ilan edeceğiz. İnsanlar gönüllü olarak başvuracak. Oradan kurayla seçeceğimiz bir heyet, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin istihdam kurulunun verdiği kararı denetleyecek ve bana raporlayacak. Yanlış varsa müdahale edeceğim. Böyle bir dönemi başlatıyoruz. Türkiye’ye de örnek olmasını umuyorum. Başka türlü bu yanlışlardan kurtulamayacağız. Her tür harcama, bütçemizdeki detaylar halkımızla paylaşılacak. İzmir Büyükşehir Belediyesi hiçbir bilgiyi gizlemeyecek, saklamayacak”
Dünyada benzer örnekleri var mı?
Başkan Tugay’ın sözlerinde belirttiği gibi, bu modelin dünyada birebir örneği olmasa da benzer yaklaşımlar çeşitli şekillerde uygulanıyor:
📌 1. Kanada – Toronto: “Toplum panelleri”yle şeffaf işe alım
Toronto Belediyesi, bazı işe alım süreçlerinde “community hiring panels” (toplum işe alım panelleri) kurarak topluluk temsilcilerinin işe alım sürecine gözlemci olarak katılmasını sağlıyor. Amaç, özellikle eşitlik, çeşitlilik ve kapsayıcılık (DEI) ilkelerine uygunluğu denetleniyor. Gözlemciler değerlendirme sürecinin tarafsızlık ve eşitlik açısından nasıl yürütüldüğünü izliyor, sonrasında raporluyor.
📌 2. Fransa – Vatandaş Jürileri (Citizens’ Jury): Rastgele halk seçimi
Fransa’da yerel yönetimler zaman zaman, karar alma süreçlerini denetlemek için kurayla seçilen yurttaşlardan oluşan “vatandaş jürileri” oluşturuyor. Bu jüriler, belediye politikalarına dair önerilerde bulunuyor.
📌 3. İsveç & Norveç – Siyasetten arındırılmış teknik alım sistemi
İskandinav ülkelerinde kamuya personel alımı, ilgili birimin ihtiyaç tespitine dayalı olarak ve yalnızca uzman insan kaynakları komisyonlarının kararıyla yapılabiliyor. Belediye başkanlarının veya siyasetçilerin işe alımda etkisi bulunmuyor. Tugay’ın “belediye başkanı karışmayacak” vurgusu bu örneği çağrıştırdı.
📌 4. Brezilya – Porto Alegre’nin katılımcı modeli
1990’lardan bu yana Porto Alegre Belediyesi, yatırım ve altyapı harcamalarının planlanmasında halkı doğrudan sürece katıyor. Mahalle toplantılarıyla başlayan süreçte halk temsilcileri belirleniyor ve bütçe planlamasına katılıyor. Kararların şeffaflığı için denetim komiteleri kuruluyor. Bu sistem, dünyada örnek gösterilen katılımcı demokrasi uygulamalarının başında yer alıyor.
