Türkiye, balıkçılık sektörüne verilen sübvansiyonların düzenlenmesi ve sürdürülebilirliğin sağlanması amacıyla Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) tarafından hazırlanan Balıkçılık Sübvansiyonları Anlaşması’nı onayladı. Anlaşma, 17 Haziran 2022 tarihinde Cenevre’de kabul edilmiş ve 18 Kasım 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7791 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Türkiye tarafından onaylandı.
Anlaşmanın Amacı ve Kapsamı
Balıkçılık Sübvansiyonları Anlaşması, deniz balıkçılığı ve denizdeki balıkçılıkla ilgili faaliyetlere verilen sübvansiyonların, STÖ Anlaşması Madde 1.1 kapsamında belirtilen özgül kurallara tabi olmasını öngörüyor. Anlaşma, balıkçılık sübvansiyonlarının çevresel, ekonomik ve sosyal etkilerini dikkate alarak, balık stoklarının korunması, aşırı avcılığın önlenmesi, adil rekabetin sağlanması ve gelişmekte olan ülkelerin haklarının korunması gibi amaçlara hizmet ediyor.
Anlaşmanın Hükümleri
Anlaşma, balıkçılık sübvansiyonlarını üç kategoriye ayırıyor: yasaklanan, koşullu ve istisnai.
- Yasaklanan sübvansiyonlar, balık stoklarının sürdürülebilirliğini tehdit eden, aşırı avcılığı teşvik eden veya yasadışı, bildirilmeyen ve düzenlenmeyen balıkçılık faaliyetlerine destek olan sübvansiyonlar olarak göze çarpıyor.
- Koşullu sübvansiyonlar, belirli şartlar altında verilebilen, ancak belli sınırlar ve kriterler içinde kalan sübvansiyonlar olarak ifade ediliyor.
- İstisnai sübvansiyonlar ise, gelişmekte olan ülkelere, küçük ölçekli balıkçılara veya kaynak yönetimi planlarına uygun olarak verilebilen sübvansiyonlar olarak dile getirildi. Anlaşma, üyelerin balıkçılık sübvansiyonlarına ilişkin bilgileri şeffaf bir şekilde paylaşmalarını, uyuşmazlıkları çözümlemek için mekanizmalar oluşturulmasını ve anlaşmanın uygulanmasının izlenmesini de içeriyor.
Anlaşmanın Türkiye’ye Etkileri
Türkiye, balıkçılık sektörüne önemli ölçüde sübvansiyon veren bir ülke olarak ifade ediliyor. Bu sübvansiyonlar, yakıt, vergi, sigorta, kredi, araştırma, eğitim, pazarlama, altyapı ve sosyal güvenlik gibi alanlarda sağlanıyor. Türkiye’nin balıkçılık sübvansiyonları, 2019 yılında yaklaşık 1,2 milyar TL olarak hesaplandı. Türkiye’nin Balıkçılık Sübvansiyonları Anlaşması’nı onaylaması, balıkçılık sektöründe bazı reformları ve uyum çalışmalarını gerektirecektir. Türkiye, anlaşmanın yasakladığı veya koşulladığı sübvansiyonları kaldırmak veya değiştirmek zorunda kalacak.
Ayrıca, balıkçılık kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi için daha etkin politikalar geliştirmesi ve uygulaması gerekecek.
Türkiye, anlaşmanın getirdiği istisnalar ve esnekliklerden de yararlanabilecek.
Türkiye, gelişmekte olan bir ülke olarak, kalkınma ihtiyaçlarına uygun olarak balıkçılık sübvansiyonları verebilecek ve küçük ölçekli balıkçıları destekleyebilecek.
