Mahalle kütüphaneleri Cittaslow Metropol projesiyle uyumlu

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, "mini kütüphaneler" olarak tasarlanan mahalle kütüphanelerinin, “Cittaslow Metropol” vizyonuyla da uyumlu olduğuna dikkat çekti. Mahalleyi merkez alan bu kütüphanelerin öğrencilerin kitaba ulaşmasını kolaylaştıracak ve onlara mahallelerinde sakin çalışma ortamı sunacağını söyledi.

Kütüphane Haftası'nda İzmir'de önemli bir kitap seferberliği başlatan İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, "Her mahalleye bir kütüphane" sloganıyla İzmirliler'i kitap bağışına davet etti. Göreve geldiğinde de ziyarete gelecek konuklardan çiçek yerine kitap getirmelerini isteyen Soyer, bu çağrısı üzerine bir ay içinde 10 bin kitap toplandığını, gelen kitapları Gültepe'deki kütüphaneye gönderdiklerini anımsattı. Dayanışmanın tarihini yazan İzmir'de bunun yeniden yapılacağına inandığını belirten Soyer, "Siz destek olun ki, aydınlık mahalle mahalle büyüsün, geleceğimiz aydınlık olsun" dedi sosyal medya hesaplarındaki çağrısında. Tunç Soyer'in 200 kitap bağışlayarak başlattığı kampanyada ilk hafta 3 bin kitap bağışlandı.

Soyer'le Kütüphane Haftası'nda açıkladığı "mahalle kütüphaneleri" projesinin hedefini, Şato Dijital Kütüphanesi'ni, kurulması planlanan şehir kütüphanesini, askıda kitap projesini, kitap fuarı gibi konuları konuşmak istedim, sorularımı hazırladım. Ancak korona virüsle tanışmam nedeniyle bu söyleşi, çok başvurmadığım bir yöntem olsa da yüz yüze değil, "yazılı soru-yanıt" şeklinde gerçekleşti. Kitap dostu olduğunu bildiğimiz Tunç Soyer'le bir başka Kitap Dostu söyleşisinde, yüz yüze görüşmeyi diiyor, sorularımın yanıtlarını paylaşıyorum.

Kütüphane Haftası'nda İzmir'in her yerinde "mahalle kütüphaneleri" projenizi duyurdunuz. "Her mahalleye bir kütüphane" projesinde hedefiniz kaç mahalleye erişmek, kaç kütüphane açmak?

Kütüphaneler Haftası’nda açıkladığımız “Her Mahalleye Bir Kütüphane” projesi, bir süredir hazırlıklarını sürdürdüğümüz ve beni çok heyecanlandıran bir proje. Projenin bir ayağını İZBETON oluşturuyor. Muhtarlık binalarına kütüphane inşa etme işini İZBETON üstlendi. Arkadaşlarımız öncelikle İzmir’deki tüm muhtarlara SMS aracılığıyla projeyi duyurdu. Kütüphane talep eden muhtarlarla iletişime geçilerek muhtarlıklarda incelemeler yapıldı. Kütüphanelerimiz için her muhtarlığa uygun fiziksel çözümler geliştirilerek inşaatlar başladı. Proje kapsamında ilk etapta merkez ilçeler öncelikli olmak üzere 50 muhtarlık inşaat programına alındı. İnşaatlar tamamlandıkça diğer talepler de değerlendirilecek. Projenin diğer ayağında ise Kütüphaneler Müdürlüğümüz "Her mahalleye bir kütüphane" kampanyamızı yürütüyor. Kampanyaya bağışlanan kitapların toplanması, temizlenmesi ve tasnifi de onların sorumluluğunda.

Profesyonel anlamda kütüphane deyince kaynaklara elektronik erişimi olan, ödünç-kitap ve materyal alışverişinin yapıldığı, ortalama 5 bin kitap bulunan, her türlü görsel-işitsel yayınların, düzenli koleksiyonların bulunduğu, uzman kütüphanecilerin olduğu kurum ve kuruluşlar olarak tanımlanıyor. Bu durumda mahalle kütüphaneleri değil de mahalle kitaplığı mı açılıyor? Bu kütüphanelerin içeriğine, hedef kitlesine, yaş grubuna ve donanımına ilişkin bilgi verebilir misiniz?

"Her Mahalleye Bir Kütüphane" projemizin amacı İzmir’de bilgiye erişimde fırsat eşitliğini sağlamak. Çünkü biliyoruz ki aydınlık Türkiye bilgiyle mümkün, kitapla mümkün. Bu yüzden de her mahallenin bir anlamda merkezi olan ve herkesin o ya da bu sebeple yolunun düştüğü muhtarlık binalarına yeni bir işlev daha yükleyerek bu yolda büyük bir adım atabileceğimizi düşündük. Arkadaşlarımızın incelemeler sonucunda muhtarlıklarda fiziksel olarak uygun buldukları kısımlara yeni bir bölüm inşa ediyor. Ama buralara "kitaplık" demek haksızlık olur. Hedefimiz o alışılagelmiş tam teşekküllü büyük ama uzaktaki kütüphanelerden ziyade, mahallelilerin eğitim seviyesi, yaş ortalaması gibi kriterleri göz önüne alarak mahalle bazlı “mini kütüphaneler” kurmak. Bu kütüphaneler öğrencilerin kitaba ulaşmasını kolaylaştıracak ve onlara mahallelerinde sakin çalışma ortamı sunacak. Mahallelerimizi merkez alan kütüphanelerimiz, İzmir’in pilot olarak seçildiği, kentin mahalle mahalle örgütlenmesi temeline dayanan “Cittaslow Metropol” anlayışıyla da son derece uyumlu. Metropolde de sakin bir yaşam, temelde herhangi bir ihtiyaç için bir mahalleden başka bir mahalleye gitmemekle mümkün olacak.

Bu kitaplıklarla amaç çocukların "kütüphane" kavramıyla kitapla tanışması mı öncelikle? Muhtarlar bu konuda ne kadar yetkin ve yönlendirici olabilir? Kütüphanecilik eğitimi almış, bilgi belge yönetimi bölümü mezunları istihdam edilecek mi?

Projemizin amacı, “Cittaslow Metropol” vizyonuyla da uyumlu bir biçimde mahalleleri merkez alan kütüphanelerle İzmir’de bilgiye erişimde fırsat eşitliğini sağlamak. Bu kapsamda elbette çocuklar “kütüphane” kavramıyla tanışacak ve evlerinin çok yakınında başvurabilecekleri kütüphaneler olduğunu bilmenin rahatlığını ve güvenliğini yaşayacak. Bu kütüphaneler sayesinde çocukların ileriki hayatlarında da kitapla ve bilgiyle kurduğu ilişkinin temeli atılmış olacak.

Kütüphane kurduğumuz her mahallenin muhtarına kitap tasnif etme, dizilim ve ödünç verme konularını da içeren temel kütüphanecilik eğitimi vereceğiz. Burada amaç, muhtarlarımızı birer kütüphaneciye dönüştürmek değil, zaten bu mümkün de değil. Kütüphaneci olabilmek için üniversitelerin ilgili bölümlerinden mezun olmak gerek. Muhtarlarımız ise Bir kitap dostu olduğunu kitaba erişiminde onlara rehberlik edecek. Muhtarlıklarımızdaki kütüphanelerimiz zaten belediyemizin Kütüphaneler Müdürlüğü’ndeki arkadaşlarımızın koordinasyonunda olacak ve muhtarlarımıza gerek duydukça da her türlü destek sağlanacak.

Mahalle kütüphanelerinde ellerindeki kitapları bağışlamak, yakınları adına kitaplıklar açmak isteyen vatandaşlar olduğunu duyuyoruz. Mahalle kütüphaneleri ya da kitaplıklarında bu yönde çalışma yapılabilir mi?

Bağışçılarımızın isimlerini yaşatacağımızı söyleyebilirim. Belli sayının üzerindeki kitap bağışları için bir çalışma yapıyoruz.

İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin kütüphaneleri pandemi döneminde özveriyle çalıştı. Bu kütüphanelerin istatistik verilerine nasıl ulaşabiliriz? İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin kaç kütüphanesi, kaç kitaplığı var? Bu kütüphanelerdeki kitap, kullanıcı ya da üye sayısı kaç?

Sizin aracılığınızla pandemide canla başla çalışan bütün arkadaşlarımıza tekrar teşekkür etmek isterim. Pandemiyle mücadele kapsamında merkezi kararlarla kütüphanelerimiz ara ara kapalı kaldı. Ancak 2021’in Haziran’ından itibaren kesintisiz hizmet vermeyi sürdürdü. Bu dönemde İzmirlilerin ihtiyaçlarını gerek kendi bütçemizden aldığımız kitaplarla gerek de hemşehrilerimizden gelen bağışlarla karşılamaya çalıştık. Hemşehri İletişim Merkezi (HİM) kanalıyla belediyemize ulaşan kitap taleplerini bizzat adreslerine teslim ederek veya posta yoluyla ulaştırdık. Sayısal değer olarak vermek gerekirse bu dönemde 41 bin kitap dağıttık. Pandemi döneminde var olan kütüphanelerimize dört ihtisas kütüphanesi, iki gezici kütüphane ve iki vapur kütüphanesi ekledik ve toplam on üç kütüphaneye ulaştık. Bu kütüphanelerimizdeki kitap sayımız 75 bin, üye sayımız ise 22 bin 500’e ulaştı. Bugüne kadar da okurlarımıza 145 bine yakın kitap ödünç verdik. Bu sayılar dijital dünyada dahi fiziksel kitapların ve kütüphanelerin önemini bir kez daha ortaya koyuyor.

İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin iki adet gezici kütüphanesi var. Bu sayıyı arttırmayı düşünüyor musunuz? İki gezici kütüphanenin verilerini de paylaşmanızı rica ediyorum.

Bu sayıyı tabii ki artırmayı amaçlıyoruz ve Gezici Kütüphane araçları için planlama aşamasındayız. İki Gezici Kütüphanemizi 15 Ağustos 2020’de hizmete almıştık ve Gezici Kütüphanelerimiz ilk günden itibaren büyük ilgi gördü ki, göğsümüz kabardı. 37 farklı ilçe ve köye kütüphanecilik hizmetini ulaştıran gezici kütüphanelerimize 2 bin 800 kişi üye oldu ve üyelerimize 6 bin 100 kitap ödünç verildi.

Kitap sayısı az olan halk kütüphanelerinin bulunduğu ya da halk kütüphanesinin bulunmadığı ilçelerde de kütüphane ya da kitaplık açmayı düşünüyor musunuz?

Biz konu kitap ve bilgiye erişim olduğunda bütün imkanlarımızı her zaman seferber ettik, ederiz. İlçelerden bize bu yönde bir talep geldiğinde ve elbette kütüphane için uygun bir mekan olması halinde İzmir Büyükşehir Belediyesi olarak her türlü desteği vermeye hazırız. Biz kitaba değer veren, bilgiyi yücelten herkesin, her zaman yanındayız.

2019 yılında açılan ilk dijital kütüphane olan Şato Kütüphanesi'nde istenilen hedefe erişildi mi? Kütüphaneye ilişkin verileri paylaşır mısınız?

Pandemi döneminde sadece İzmirlilerin değil tüm yurttaşların kitaba ve bilgiye erişimini kolaylaştırmak amacıyla Dijital Kütüphanemizi açtık. Bu kütüphanede 4 bin 783 e-kaynak bulunuyor. Torrossa Akdeniz çalışması veri tabanı, felsefe veri tabanında akademik yayınların yanı sıra DOAJ, ULAKBİM, DERGİPARK veri tabanları da uzaktan erişime açık. Bakın size beni çok gururlandıran bir bilgi vereyim, erişime açıldığı günden itibaren dijital kütüphanemiz yurt içinden olduğu kadar yurt dışından da ziyaret edildi. Toplam ziyaretçi sayımız 33 bini geçti. 8 bine yakın kullanıcı 13 bine yakın kaynaktan yararlandı. Kütüphanemizin sadece şehrimize ve ülkemize değil dünyaya hizmet vermesinin gururunu yaşıyoruz.

İki yıl önce başlatılan "Askıda Kitap" kampanyasında "askıya bırakılan" ve "askıdan alınan" kitap sayısı sitede yayımlanan verilere göre 3 bini geçemedi. Kampanyanın yeterince ilgi görmemesini neye bağlıyorsunuz? Bu konuda tekrar bir çalışma yapmayı düşünüyor musunuz?

“Askıda Kitap" çok kıymetli bir kampanyaydı. Ama sizin deyiminizle “ilgi görmemesi” şaşırtıcı değildi. Zira pandemi sebebiyle insanlar işsiz kalmış, işyerleri kapanmış ya da maaşları düşmüştü. Kişisel olarak bilginin yemek kadar, su kadar hayati olduğuna inansam da insanların evine ekmek dahi alamadığı o dönemde dayanışma biraz daha gıda ve hijyen eşyası temelli ilerliyordu. Ama zaten biz “Askıda Kitap" kampanyamızı, diğer kampanyalarımız kadar “ilgi” görmeyeceğini bilerek ve sadece her dönemde çok önemsediğimiz kitaba erişimi kolaylaştırma sorumluluğunu hissederek başlattık. Yine de İzmirlilerin duyarlılığı sayesinde kampanyanın misyonunu yerine getirdiğini düşünüyorum. Değil 3 bin kişinin, bir kişinin dahi kitap ihtiyacını karşılayabilmişsek ne mutlu bize.

Geçtiğimiz iki yılda pandemi nedeniyle TÜYAP Kitap Fuarı açılamadı. İZFAŞ geçen yıl bir kitap fuarı açtı ancak burada da İzmirli yayınevleri ya da kitapevlerine yeterince yer verilmediği eleştirisi geldi. Bu konuda İZFAŞ'ın deneyimi, İzmir'in yayın ve edebiyat dünyasının kaynağının yoğun olarak yer alacağı bir kitap fuarı açma düşünceniz var mı?

Evet, pandemi pek çok alan gibi kültür sanat alanını da olumsuz etkiledi. Maalesef iki yıl Kitap Fuarı’na ev sahipliği yapamadık ama 15-23 Ekim 2022’de kitap fuarını düzenleyebilmek için İZFAŞ ve SNS Fuarcılık tarafından çalışma yürütüldüğünü söyleyebilirim. 91. İzmir Enternasyonal Fuarı içerisinde de kitap sokağımız olacak.

•••