Türkiye'de vatandaşların ve ticari işletmelerin resmi kurumlarla yaptığı hemen her işlemde karşılarına çıkan ve sabit bir tutar olarak ödenen damga vergisi, yeni bir zam dalgasıyla daha da ağırlaştı. Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın onayıyla Resmi Gazete'de yayımlanan kararla, birçok beyanname ve bildirge üzerinden alınan maktu damga vergisi tutarlarında ciddi bir artışa gidildi. Yaklaşık yüzde 50 oranındaki bu artış, vergi beyannamelerinden sosyal güvenlik bildirgelerine, gümrük işlemlerinden belediyelere verilen beyannamelere kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Yeni zamlı tarifenin 1 Ekim 2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olması, hem bireysel mükelleflerin hem de ticari işletmelerin maliyetlerini önümüzdeki aydan itibaren daha da artıracak.
Hangi beyannameye ne kadar zam geldi?
Yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile yapılan düzenleme, doğrudan maktu, yani her işlem için sabit olarak ödenen damga vergisi tutarlarını hedef alıyor. Bu artışlar, vergi mükelleflerinin devlete yaptığı bildirimlerin maliyetini önemli ölçüde yükseltiyor. Yeni düzenlemeye göre, en yüksek artışlardan biri gümrük işlemlerinde yaşandı. Gümrük idarelerine verilen beyannameler için alınan maktu damga vergisi tutarı 1.350 TL olarak belirlendi. Bu, ithalat ve ihracat yapan firmalar için ek bir maliyet kalemi anlamına geliyor. Şirketlerin ve işletmelerin her ay düzenli olarak verdiği Katma Değer Vergisi (KDV) ve Muhtasar beyannameleri gibi vergi beyannameleri için ödenecek damga vergisi tutarları ise, beyannamenin türüne göre 665 TL ile 1.350 TL arasında değişen yeni bir skalaya oturtuldu.
Zamdan etkilenen bir diğer önemli kalem ise sosyal güvenlik işlemleri oldu. İşverenlerin, çalışanları için her ay Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) vermekle yükümlü olduğu aylık prim ve hizmet belgeleri ile muhtasar beyannamenin birleştirilerek verildiği "Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi" için uygulanacak maktu damga vergisi tutarı 790 TL'ye yükseltildi. Ayrıca, belediyelere ve il özel idarelerine verilen beyannameler için ödenecek maktu vergi tutarı da 495 TL olarak yeniden belirlendi. Yurt dışından gelen posta gönderilerinin gümrük işlemleri için postaneler tarafından gümrüklere verilen liste beyannamelerinde her bir gönderi maddesi için uygulanan maktu damga vergisi ise 7 TL'ye çıkarıldı.
Maktu vergi nedir ve neden artırılıyor?
Damga vergisi, kişiler veya kuruluşlar arasında hukuki ve resmi işlemleri belgeleyen kağıtlar üzerinden alınan bir vergi türüdür. Bu vergi, bazen işlemin parasal değeri üzerinden nispi (oransal) olarak alınırken, bazen de belgenin türüne göre, parasal değerine bakılmaksızın maktu (sabit) bir tutar olarak alınır. Son yapılan artış, bu maktu tutarları kapsıyor. Hükümet, bu tür artışları genellikle bütçe gelirlerini artırmak ve kamu harcamalarını finanse etmek amacıyla yapıyor. Yeniden değerleme oranları veya enflasyonist ortam dikkate alınarak, bu sabit tutarlar belirli aralıklarla güncelleniyor. Ancak, son dönemde yaşanan yüksek enflasyon ve artan kamu açığı, bu tür vergi artışlarının daha sık ve daha yüksek oranlarda yapılmasına neden oluyor.
Vatandaşa ve esnafa ek yük
Damga vergisindeki bu son artış, zaten yüksek enflasyon, artan maliyetler ve ekonomik durgunlukla mücadele eden vatandaşlar ve özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ) için yeni bir mali yük anlamına geliyor. Her ay düzenli olarak birden fazla beyanname vermek zorunda olan bir esnaf veya şirket için, bu artışlar yıl sonunda binlerce liralık ek bir maliyet oluşturacak. Muhasebeciler ve mali müşavirler, bu artışların işletmelerin resmi işlem maliyetlerini doğrudan artıracağını ve bu durumun zincirleme bir etkiyle son tüketiciye yansıyan fiyatlara da etki edebileceğini belirtiyor. Özellikle gümrük beyannamelerindeki yüksek artışın, ithal ürünlerin maliyetini bir miktar daha artırması bekleniyor. Vatandaşlar ise, belediyelere verdikleri emlak beyannamesi gibi işlemlerde bu artışla doğrudan yüzleşecekler. Ekonomik daralmanın yaşandığı bir dönemde gelen bu vergi zammı, "vergi yükünün yine sabit gelirli ve üreticinin sırtına yüklendiği" yönündeki eleştirileri de beraberinde getirdi. 1 Ekim'den itibaren yürürlüğe girecek olan yeni tarife, vergi takviminin son çeyreğinde mükelleflerin cebini biraz daha yakacak.